Ер шу хьехархочун, хьехамчан да, аьнна, кхайкадаь хиларца; бувца догдоагIа вай республике кхетам балара тIехьа къахьегаш хьабоагIараш. Царгара доала беркат да тахан вайцига меттел, республикал арахьа а.
Хьехархочун атта боацача къахьегама шоай эггара хозагIа, къонагIа йола ха дIалуш, хьабоагIа вай хьехархой. Уж ба вай къаман къонгаш, мехкарий. Царех цаI я Наьсарерча номер 3 йолча ишкола хьехархо йола Дебаранаькъан Абукара йоI Хади. Из яьй 1970-ча шера, наджгоанцхой бетта вурийттлагIча дийнахьа, ЖIайрахь яхача лоаман юрта. Буро магIарча Чернореченски яхача юрта цхьоалагIча классе деша йода из 1977-ча шера. Цига диъ шера дийшачул тIехьагIа, дешара фусам хувца езаш хул. Из дIахо деша йода ДIаьха Дукъ (къух) оалача юртарча ишколе. 1987-ча шера из ишкол, дика дешаш, чакхйоаккх цо. Вайна дика ховш ма дий, ишколе вагIача хана дукха нешаш, новкъостий хулилга. Хийла ший цIенъюкъерча сагаца санна дагавоалаш, шийга дар декъаш, вIаший ца гуш ха яьккхача из дукха хеташ, йоагIа ишколера ханаш. Ишттача хана, из деррига дита, наьха фусаме вахар атта дац. Бакъда Хади из никъ хьаэца безаш хул.
Ишкола яьккхача шера, кердача фусаме кхоач из. Езаш тIаийца, дика нус хинна ер кхоачаш дIайолаялалехь; 1992 шера Пригородни кхале хинна хатар бахьан долаш, йоха езаш нийслу керда хоттаеннача фусамах. Уж ханаш-м моллагIчунна а ла хала йолаш яр. Воккхавар, зIамигвар ца къоаставеш, дукха гIалгIай фусамаш йохаеш, дукхача шерашка вIашагI мел техар дусаш арабаьлар цигара. Царех бар Дебаранаькъан Хаде маьрцIай а. Цу тайпара, вахара моттиг хувца езаш нийслу из. Уж кхоач цу хана МагIалбика кхален чуйоагIача Махьмад-ХитIе оалача юрта. Цига ткъеста шера бах уж.
ГIалгIай паччахьалкхен университете филологически факультете деша этте, цу юртарча № 2 йолча юкъерча ишколе гIалгIай мотти литературеи хьехаш болх бу цо 2005-2011 шерашка. Тхьовра денз а, ишколе ягIаш, из тIакхувш хиннай гIалгIай меттá. Хетаргахьа, хьехархочунга хьежжа хила тарлуш да из мотт безабалар а. Цхьаволча хьехархочун урока тIа, вIалла чу а ца водаш, ладувгIаш вагIа безам болаш хул.
Иштта шийна безабенна гIалгIай мотт хьал а ийца, укх массехк шера хьехаш, хьайоагIа Хади. ЦIена а шаьра а мотт ховча сага иштта хьехаргба из берашта а. Хаде чIоагIа теркалдеш дола дош да из мотт цIена бувцар. Даим цIенгахьа латт цун уйлаш. Ше яьха моттиг йицлуц цунна цIаккха а.
Цо дукха къахьег, ше яьхача цIаяха гIерташ. ГIулакхаца, дешаца хьаллоац ший фусамера хьал, цIабода никъ хьоахабеш хилча. Халонех кхераенна юхаяргьярех яц Хади. Яхь йолаш, вахара никъ цIена лелабеш, хьайоагIарех я из. Цудухьа ше лийрхIачунга кхаьчай. Буро тIарча Планашка хинна боахам тоа а бийя, баха хьалчуболх уж. Цул тIехьагIа Наьсарерча № 3 йолча ишколе балха арайоал. Дикка ха я цо цига болх бу. Хьехархошца тарлуш, кулгалхочунна мутIахьа йолаш, ше хьалаьца никъ нийса лелабеш, хьайоагIа из. ХIара бер, ший цIенъюкъера долаш санна, тIаэц цо. Ше царех эггара харцахьа волчунна а деш дола хьехар, эхь хетийташ ду. Из духхьал гIалгIай мотт хьийха Iац. Цо мукъа ха дIахьу ший байташ, дувцараш яздеш. Цун байташ тIайола книжка а арадаьннад. Из хьалхара байташ язъе йолалу 1993-ча шера. Юххьанца, каьхата тIа дIаязъеш, дукха байташ хьаIайра цун, уж сага ешаш еце а, дIахо язъе чам болаш яр Хади. ХIара дийнахьа хIана балац, аьнна, совбоалаш боагIар байташцара безам.
МоллагIа дега Iаткъаш хIама хилча, мукъамга а дувлаш дагаухар дешаш. Бера хана денз, боккхийча нахага сутара ладувгIаш, цар вахаре хиннача халонех язде безам болаш, дукха ха дIаяхар цун. Бакъда из болх чоалхане хиларах а, книжка арадалар рузкъанца дувзаденна хиларах а, ши эзар ткъестлагIча шерга кхаьчар.
2019 шера эрсий мотти литературеи хьеха балха арайоал «М. М. Абрекова цIерагIча Халкъашта юкъерча йийллача вай заман кулгалдара» ФПОУ (мах тела беза дешара гIулакхаш ду факультет) Наьсарерча филиале.
2019 шера кепа теха арадоал кхо книжка: «Вахара дохк» яха цхьа роман, поэзен ши сборник «Са син мукъам», «Мелодия моей души».
Язде безам хинна ханаш юхаяьхкар Хадега. Тахан а ший книжкаш кепа теха арадаха лерхIаш я из. Цун кхы а да яздеш латташ дувцараш, байташ. ЗIамига йолча хана денз, йоазонна тIакхувш хьаенай из. Из я 2021 шера денз, Россе йоазонхой Союза чуйоагIаш. Наха езаш а ше дIакхаьчача тарлуш а хьаений массаза. Иштта дика гIулакхаш карагIдоалаш, вай къаман эздий нах хилар — из доккха дика да. Уж мо бола нах вайна юкъе дукхагIа хуле, культура дегIайоалаяра, мотт биццабалара, Iадаташ леладара эша таронаш совйоалаш хургья вай. Аьттув балба вай йоазонхой, къаман дикаш кхайкаде.
