Барт-машар хестабаь поэт
(Бериханаькъан Жабраила 80 шу дизарга)
Укх деношка 80 шу дизад, йIаьххача хана наьна мотти литературеи хьехаш хиннача эздийча сага, поэта, боарам боаццаш ший къам дукха дезаш хиннача Бериханаькъан Жарапа Жабраила. Цун вахарера дуккха моттигаш, оамалаш, дегIах даьлла гIулакх довзаш хиннарех цаI ва со. Цкъа-дале, из хIара дийнахьа яхар мо бIаргагуш, 4 шу даьккхад аз ишколе вагIача хана; шозлагIа-дале, каст-каста из гуш, цун балха толамаш довзаш, кхоллама новкъа карагIдувлараш зувш хиннав со. Жабраил а цун воша а Наьсаре дукха тхона гаьна боацаш бахар. Бакъда из ше ваь хиннав вай мехкахдаьхача хана Киргизе, 1944 шера маьтсела бетта 3-ча дийнахьа. Юха мехка ваьнначул тIехьагIа, ишкол чакхъяьккхача, из деша вода Шолжа-ГIалий тIарча хьехархой института филологически факультета къаман отделене. Из чакх а йоаккх цо 1971-ча шера. Цу хана со 7-ча классе вагIар. Ишколе балха вена керда хьехархо вовза ловш хулар бераш. ХIаьта Жабраил ше цхьаь венавацар Наьсарерча №1 йолча юкъерча ишколе балха, цунца цхьана цига ший къахьегама никъ дIаболабир Патанаькъан Iумара Султана.
Берашта хьалхарча деношка денз везавелар массайолча оагIорахьара эздий саг. Чехов Антона аьннача беса, шедар хоза дар цу сагаца: уйлаш, дог, юхь, тIадувха барзкъа. Юхь тIара из чIоагIа таралестар «Михо бихьараш» яхача кинофильмерча артистах Гейбл Кларках. Барзкъан хьакъехьа цо ше аьнна дешаш дагаух сона. Шийга фу деш ва-мала деш ва, аьнна хаьттача, Жабраила массаза оалаш хиннад: «Iочудиар ловш а ва, тIадийхар товш а ва».
ЙIаьххача хана хьехархо волаш къахьийгачул тIехьагIа, из хьожаву ше болх беча ишколан директоралла. Ишкол тоае дагахьа дIакъайла, бераш гIалий тIарча №4 йолча ишколе хьалдигадар. Дуккха шераш даьхар цар кердаяр хьае вIаштIехьа ца доалаш. ХIетта хьаяь республика яр, фусамех беха лелаш эзараш нах бар, кхоачам болаш гIишлош яцар Iаьдала болхлой Iоховшабе. Кердаяраш цу сахьате, фаьлга тIа санна, хьае аьттув а е ахча дацар. Ха езаш гIулакх дар из. Жабраил а цунца къахьегаш хинна нах а из шедар кхетадеш а сихо йоацаш, сатохаш бар эттача хьала.
Цхьаццайола ший цу ханара уйлаш, байташка гIолла йовзийтар хьехархочо. ТIехьагIо волавеннавале а, кхоллама болх бора цо. Цудухьа вовзаш вар оазархо санна. ЦIенхаштача, наьха вахаре лоархIаме долча хIамаех язйора цо ший байташ. Яхь, эздел, сий, денал, къонахчал – уж хIамаш дар цо эггара чIоагIагIа лоархIаш хиннараш, из бахьан долаш цун байташка а каст-каста нийслора уж. Жабраила байташ юкъейихьаяр ишколе Iомадеча гIалгIай литературан хрестоматешта, царна кепа еттар газеташ тIа, журналаш тIа. Цун арадаккха кхийнадар «Сийна гаьне» яха книжка. Да-нана лархIара, Даьхе езара, наха гIо-новкъостал дара тIахьехар цо ший йоазош дешараш. Укхаза дагадох «Тамаш ю аз» яхача цун стихотворенецара мугIараш:
«Тамаш ю аз, дийна волаш,
Венна лела могачох;
Дагахьа бIеха уйла йолаш,
Шаьра хабар дувцачох.
Мехка, халкъа воI а воацаш,
Дуне дуъ аз яхачох,
Кхоанен уйла дага йоацаш,
Дезал кхебе гIертачох...»
Къамашта юкъе цатоамаш, къовсамаш хилча, дег тIа чов йиссал новкъа хулар Жабраила. Нах шоайла тIера, мерза, машаре баьхача бакъахьа хетар цунна. Ше дукха ваханзар из. Леча хана, цун дерригаш а даьннадацар 48 шу мара. Жарапа Жабраил кхелхар 1992 шера тов бетта 23-ча дийнахьа. Из вовзаш хиннача наха, даим дикача хIаманца хьехавергва хьехархо, поэт.
