Лоаме теркам тӀаозаш я
Мишта салоӀ вай мехкахоша ахкан замалахьа?..
ДукхагӀа бола вай мехкахой балхара цӀагӀа совц ахкан хана, хӀана аьлча цу хана отпусках а бахе, шоай дагалатташ дола гӀулакхаш кхоачашде овтт уж. ЦаӀаш ХьажцӀа болх, вожаш доазол арахьарча мехкашка хьажа лерхӀаш ба, кхоалагӀбараш унахцӀено меттаоттае курорте болх. Цу лакхе аз хьоахаяьча моттигашка берригаш а бохалуш хилац, хӀаьта а царна корайоагӀа шоай самукъадаргдолча тайпара ха дӀаяхьа моттигаш. Со вай лоамшка 1982 шера денз хиннавац. ХӀанз цигара моттигаш чӀоагӀа эргаяьннай йоах. Цу хана цига хаьрца латта курорт, унзара наькъаш, наггахьа Ӏаса лувзаш воагӀа къоано, каст-каста лоамаш къайладоахаш латта дохк, шийла уха Ӏуйре-сайре мара хӀама дацар. ХӀанз бизнесменаша а къаьсттача бахархоша а боахамаш Ӏодаьхкад, арахьара тӀабоагӀача туристашта самукъадаргдола хӀамаш кхеллад, йоах. Цул совгӀа, геттара хоза меттаоттаяьча курорте могашал тоае ухараш а кӀезига хилац оал.
Ахкан хана бераш кхаь бетта цӀагӀа долаш, салаӀа догдоагӀаш хул моттигера хьехархой а. Мича гӀоргба уж, фу гургда-довзаргда царна? БӀарчча ийс бетта дикка кӀаьдвеш бола болх бича; кертага, бӀаргашка, меттага, къамаргашка салаӀийта деза. Цудухьа лоаццача хана баь а, шоашта тоам хургбар лех цар. Укх тӀехьарча хана, дукхагӀбараш лоамашка ух, цигарча хувцамашка хьажа а вай даьй вахар дагалаца а, шоашта товр де а. Укх деношка цу тайпара салаӀа лаьрхӀар Сурхо тӀарча ийс шера дешача (ООШ) ишкола болхлоша. ЛаьрххӀа машин оттаяь, шоашта баа кхача а ийца, бӀарчча ди лоамашка доаккхаргдолаш, хӀанзалца цадайзар довзаргдолаш, ваха хилар 10 саг.
- Фу дар лоамашка, мишта салеӀар оаш? – яхача хаттара жоп луш, географе хьехархочо Дударанаькъан Аюпа Лидас дукха хоза хӀамаш дийцар.
- Беррига гӀалгӀай цига бар аргдолаш, сел дукха адам дар цига, - аьлар хьехархочо.
ДукхагӀа шоаш хиннаб яхаш цар йийцараш яр ТӀаргами ВӀовнашкеи. Бакъда цу моттигашта тӀаболхаш хилча, цар новкъа нийсъяла тарлу кхыйола лоаман шира а хоза а юрташ. Масала, цига я ЖӀайрахь, Аьга-Кхала, Хамхе, Аьрзи, Эбан, Меллар, Хутенаькъан гӀалаш, Лаьжг, Озиг, БаьлгӀан. Къаьстта а теркам тӀаозаш ба 3171 м. лакха бола ЦӀайлоам.
Хьехархоша дувцачох, цига салаӀа водача сага мел эшар цу кӀалха кийчдаь да: Ӏоха, хӀама даа истолаш, гӀандаш; шашлык де безам барашта цу гӀулакха эша мангалаш, иштта кхы дӀахо а. Цудухьа цига кхача кийчбарца ювзаенна халонаш нийслуц.
БӀарчча дийнахьа вай даьй баьхача ширача гӀалашка, вӀовнашка, малхарча кашамашка хьийжа, сурташ даьха, сарахьа ялх сахьат даьлча лоамера цӀабахка арабаьлар хьехархой. Царна юкъе бар Лоаме хьалха яйна а духхьашха гуш бараш а. Царна а вокхарна а цига яьккхача ханах дикка салоӀам хиннабар, къаман исторех, архитектурах хьокхабаларах, хозача Ӏалама моттигашка леларах.
