ГӀалгӀай къаман
юкъара газет

Кердадараш

Мишта йиллай Яндаре?

Юрт кхолларах дола бакъдар

90-ча шерашка «Наьсарен оаз» яхача газете балха волаш, аз лаьрхӀар цхьайолча вай юртех лоацца йоазош а деш, уж наха дӀайовзийта. Маца йиллай белггалара юрт, малав йиллар, малагӀча тайпан нах бах цу юрта – уж дешаш дар аз дукхагӀа теркам тӀабохийташ хиннараш. Иштта аз даьча йоазошта юкъе дар Яндаре йилларца дувзаденна бакъдар. Из хьадийцар хиннав юрт йиллача сага виӀий виӀий-воӀ Малсаганаькъан А.А. ХӀаьта цо хьадийца хӀама сона деннар вар цу шерашка юртда хинна Хьоашаланаькъан А.

Яндаре яха юрт йилла хиннай 1827 шера паччахьа эскара полковник хиннача Малсаганаькъан ГӀайте ГӀайрбика. ХӀанз из юрт уллаш дола лаьтта, даимленна цунна совгӀата денна хиннад, паччахьа а Даьймехка а хьалхашка дика гӀулакхаш карагӀдувларах.

Яндаре йиллале, Малсаганаькъан ГӀайрбик ваьхав хьалхагӀа ше Ӏойилла хиннача ГӀайрбик-Юрта. Хозача моттигера ший юхьиг дӀайолаеш да Яндар-хий. ГӀайрбикага хаьтта хиннад, мишта цӀи тулларгья вай юртах, аьнна. Цу хаттара жоп луш, цо аьннад: «Яндаре аргда вай укхох, укх хин цӀи а туллаш».

ГӀайрбик ваьхав 63 шера, кхелхав 1859 шера, дӀавеллав Аьлтий-Юрта, ший дай баьхача моттиге.

ГӀайрбик ший тӀема гӀулакхага хьежжа, каст-каста Петрограде ухаш а кхыметтел паччахьа тӀаэцаш а хиннав. Паччахьа, цхьацца доккха той хилча, къаьстта а белгалбаьннача эпсарашта а шийна тешаме болча наха а совгӀата лаьтташ телаш хиннад, цхьаццадола чинаш телаш, доккхийча ахчашца белгалбоахаш хиннаб. Цу тайпарча цхьан вӀашагӀкхетаре, совгӀата денна хиннад из лаьтта ГӀайрбика а.

«Ахча сона дезац, лаьтта а тоъал да сога, чин сайгардар кхоачам болаш да, - аьннад цо паччахьага, - бокъо я сона, Хьа Возал, мехкахваьккха Ӏовахьийта даь-веший воӀ Аьлтамар юха цӀенах тоха».

Паччахь чӀоагӀа тамаш еш хиннав, цхьанне ца дехача тайпара дола хӀама цо дехарах. Амма цун дехар кхоачашдаьд цо, Аьлтамар цӀа а вайта.

Цу юртарча администраце лоӀамах, цигарча цхьан урамагӀа Малсаганаькъан ГӀайрбика цӀи тиллай. Ала деза, ГӀайрбика 1827 шера даь хинна цӀа хӀанз а цига дагӀаш хиларах. Наха довзаш, цунга хьажа уж ухаш да, паччахьа эскара полковника даь цӀа.

Доккха беркат хьадаьннад ГӀайрбиках, хӀана аьлча цо йиллача юрта бах дуккхача тайпаех хьабаьнна нах: Малсаганаькъан, Йовлой, Цхьорой, ГӀоандалой, Пхьиденаькъан, Доврбиканаькъан, Хьоашаланаькъан, Султиганаькъан, иштта кхыбараш а.

Электронни газета язле

(PDF) кӀира цкъа арадувла къаман юкъара «Сердало» газет, цӀагӀара ара ца воалаш деша таро я

Хьаязде