Культуран хьаракаш
«Къамий фаьлгий дуне» яхача боламе, дакъа лоацаш ба вай дешархой
«Дешархошта лаьрхӏа культура» яхача федеральни проектага гӏолла, дӏахьош болча ерригача Россе «Къамий фаьлгий дуне» яхача боламе, дакъа лоацаш ба вай дешархой. Къонача россиянашта фольклораца дувзаденна дола тамашийна дуне, тхьовра денз кӏоарга хьаькъал хиннача даьша лорадеш, доаржадеш хьаденараш довзийташ бола боккха, лоархӏаме болх бар из. Дега тоам беш дар, вай къаман дешархоша цу юкъе дакъа лацар. Белгалде деза, фаьлг яхар иштта тӏагӏолла вӏашагӏаделла хӏама доацилга. Фаьлгий маӏан кӏоарга, доккха хиннад тхьовра денз.
Вахарера дика оагӏонаш, къизал, хозал, бакъдар довзийташ; воча хӏаман духьала дикало къовсам лоаттабе безилга, берий дегашта белгалдеш бола оагӏув ба из. Шоай къаман истори, ӏадаташ, оамалаш, культура йовз берашта фаьлгашка гӏолла. Цудухьа «Къамий фаьлгий дуне» яхар тахан боккха лоархӏам болаш моттиг я. Тайп-тайпарча кхоллама оагӏонашка гӏолла, шоай начӏал довзийташ кхест тахан берригача мехкара дешархой. Цу болама доакъашхо хилар Долакха-Юртарча культуран цӏагӏарча ийслагӏча класса дешархочох Шутуранаькъан Исмаӏалах. Кхоллама оагӏонца дувзаденнарех долча даькъаца гойтар цо ший болх. Моллагӏча фаьлгаца дувзаденна сурт дилла дезаш дар бераш.
Исмаӏала хержар цӏихезача йоазонхочо Гӏазданаькъан Аьсета язбаь «Дошо ябакх» яха фаьлг. Ма дарра аьлча, фаьлга тӏа дувцача хӏамашцара къамаьл дар из. Гӏалгӏай багахбувцам мел бӏаьхий ба гойташ болх бар вай къонача мехкахочо оттабаьр. Ший мел дола начӏал сомадаьккха, эттар из.
Белгалде деза, къаман фаьлгаш яхар чӏоагӏа терко е езаш оагӏув йолга; хӏана аьлча, къаьнарча хана денз; ноаноша, даьша шоай берашта дувцаш, цар дегашта тоам беш хинна кӏоарга маӏан дола фаьлгаш, берий кхетам нийсбеш, водар, дикадар къоастаде царна хьаькъал луш дола хӏама да.
