Эггара хьалха ноаной Ди белгалдир, 1915 шера оагӀой бетта 1-ча дийнахьа, Хьалхарча Петрограда разведка отряде. 1990 шера, Россе кхалнаьха Союза хьалхадаккхарах, из сийрда ди ханорга лаьрххӀа юкъедера.

1998 шера наджгоанцхой бетта 30-ча дийнахьа, РФ Президента Ельцин Бориса №120 йолча «Наьна Денах» долча амара кулг яздир, цигара дӀадоладелар лаьрххӀа из Ди дезде.

Карарча шера из ди нийсделар гуйран тӀеххьарча дийнахьа. Вай лакха мах оттабу бӀухой денала, майрала, цудухьа «Даьхен лорабой» ганза филиала администраце ше къаьстта даькъалабийцар ЛаьрххӀача тӀема операце бӀухой ноаной.

Хӏанз цӀаккха а ца хиннача тайпара лоархӀаме да, гаргара саг тӀема мугӀарашкара юхацавенараш лархӀар. Царна юкъе я СВО веннача бӀухочун Йовлой Ислама нана Муслима ПаьтӀамат, веннача Овшанаькъан Илеза нана Сафара Зарема, иштта лаьрххӀа йола операци дӀахьош веннача шин бӀухочун Дударанаькъан Рашида, Ислама нана Зоврбика Фатима.

Шоаш баркал оалаш, «Даьхен лорабой» ганза вахара болх лелабеча Куркъанаькъан Мухьмада, Султиганаькъан ИбрахӀима кхалнаха дег чура баркал аьлар, иштта ловца а баьккхар; ираз, аьттув цар хилар ловш. Кхален администраце, ганза цӀерах царна баркал аьлар, иштта денал долаш цар шоай къонгаш кхебарах, цар шоай тӀема декхар дика кхоачашдарах. Бӏухой ноаношта сомий, мерзача даарий тускараш даларца хьагойт вай Ӏаьдала викалаша шоаш цар лерхӀам беш хилар.

«Цу тайпара ноаной Ди долаш дӀахьош йола кхетаченаш эшаш я. Цу ноаной къонгаш майрал, денал долаш, Даьхенцара безам гойташ хиларах баркал оалаш я уж», - аьлар Султиганаькъан ИбрахӀима.