ГIалгIайчен культура, хIара денна хIана яц аьнна, дегIайоагIаш я, дукха кердадараш юкъедахьаш бола, начIал дола нах дукхагIа хулаш боагIа. Вайна цхьаннена а къайле йолаш дац, республике массайолча вахара моттигашка гIалгIай мотт, гIалгIай культура, истори дегIадоаладара дош кертте латтилга. ХIана аьлча кхыча тайпара къаман лоархIамедараш лорадергдац. Уж кхо хIама доацаш къам а хургдац.

Ашараш культуран дог да, къаьстта цунна теркам тIабохийт дукхагIча хана ГIалгIайчен культуран министерствос, ше проекташ вIашагIйохкаш.

Балха тIехьа шоаш гуллуш, цар теркам тIабахийтар дар композитораша культуран къахьегамхошца, халкъа иллиалархошца цхьана беш болча балха план оттаяр. Цун викалаша яхачох, культуран министерство, «100 дикагIдола гIалгIай илли» яха проект вIашагIйоллаш, къахьегаш я, цIай хьатIадоагIаш. Цига дакъа лоацаш я ГIалгIайчен композиторий моттигерча юкъарлон доакъашхо Малсаганаькъан Зарема, цо иллешта ноташ, дешаш язду.

Цу тайпара болх дIабахьарца, йистедоалаш дац цар декхар, проект лаьрхIа я кагирхой цунна юкъебахара, ашарашка гIолла гIалгIай мотт дикагIа дегIабоалабара.

ГIалгIайчен бIаь шу дизара ди хьатIадоагIаш, вай массане а воашта могар де деза цу цIайна хетадаь иллеш, ашараш шоай моттиг дIалоацаш, доаггIача хургдолаш.

Говзал йолча иллиалархошта, композиторашта тIадиллад вай къаман ашарий ганз дIахо а дегIайоалаяр, ноахалгара ноахалга кхоачаш вай лорадаь даьй лоархIамедараш тIехьенга кхачийтар. Кхыча къамий боаца из ашарий мотт, боккхача мехка дахача кхыча къамашта юкъе белгалбоалаш хилба», — аьлар культуран министра гIонча волча Йовлой Илеза.

Моттигерча отделене композиторий Цхьанкхетара кулгалхо йолча Шадажанаькъан Фаризас яхачох, тахан классически, халкъа, эстрадни оагIорахьа дика балхаш долаш да.

«Лакхехьа белгалдаьха балхаш республикан дешара моттигашка, культуран министерстве Iомаданза даргдоацарех лаьрхIа юкъедаьхача бакъахьа хургдар», — аьлар Фаризас.

Кхетаче дIахьош, иштта лаьрхIар ГIалгIайчен дешара, Iилман министерствага кхайкарал де, цо ший аргIагIа берий бешамашка духхьала иллеш, ашараш Iомаяь ца Iеш, уж язъяра истори царна Iомадергдолаш. Мехка культуран министра гIончас из теркаме ийцар, дIахо из дош доашхаргда, аьнна.

Россе композиторий а ГIалгIайчен композиторий а Цхьанкхетара доакъашхочо, ГIалгIайчен халкъий Ассамблея сийдолча кулгалхочо БIарахой Мадинас, кхетаче дIахьош, юкъедаьккхача бакъахьа да аьлар, халкъа иллешца болх беш болча республикан Iилманхошца бувзам лелабар.

«Iилманхой болх — из хьаст ба, цигара хьаэца йиш я вай хургйолча композице овла, цунцара безам, цар материалашка каст-каста го йиш я царех илли даккха йиш йола турпалхой», —  аьлар БIарахой Мадинас.

Мадинас, ше Эккажкъонгий-Юртарча культура цIен викал хиларах тарра, хьоахадир, вIаштIехьа ма доалла юрташкарча культуран цIеношка иллиаларах, хореографех, исбахьален дешах йола мастер-классаш дIахьош хилча дика хургдар, аьнна. Из кхоачашде таро хургья Йовлой Клавдияй цIерагIча Республикан халкъа кхоллама цIен новкъосталца, из мо бола болх дIабахьара цар дика говзал я.

Кхетаче йистейоалаш, гулбеннараша лаьрхIар, паччахьалкхен культуран болхлой съезд е гуллам хьабича дика хургдар, аьнна, культуран оагIонаш юха а тахкара.

«Культура — из сага шийх бола дагалоаттам ба», — аьннад цIихезача суртанчас Тегин Алексея. Къаьстта уж дешаш хила мег ГIалгIай Республикан культуран министерствос, халкъа начIал долча нахаца бувзам а лелабеш, проект кхоачашъеш ларде оттадераш.