Лоаман ГӀалгӀайче хьежар Меларе, Мусекъонгий-КоатӀе яхача гӀалашка
Укх деношка, ЖӀайрахьа-Эса-ЧӀожерча музея-заповедника болхлой, паччахьалкхен ОКН Комитета кулгалхо Коазой Т. цхьана баха хилар шин йоккхагӀа йолча гӀаланга хьажа: Меларе, Мусийкъонгий-КоатӀе, яхаш, дийцар «Сердало» газетага цигарча зарбан болх лелабераша.
Меларе улл, дӀатӀаваха халагӀа йолча моттиге, ЖӀайрахьа кхален Хьули оалача юрта юхе.
Укх тӀехьарча хана, ГӀалгӀайчен лоаман культуран тӀехьален йий ца ховш йола моттигаш тохкаш бола болх дӀахьош хиларах гучаяьлар 1 тӀема, 5 ах тӀема, 13 нах чубаьха гӀалаш; царех цхьанне тӀа цу ханара кагий йоазош а да, 1 хин хьайра, 1 кхера хьаст, иштта 30 кашамашта бегӀа кхера, 50 кхера улг да цига.
«Керттера терко тӀаозаш да гӀала кепара, кхозза вӀаштӀара даь, хоза хьалдетта малхара каша, из юрта йисте да. Цун лакхал 9 метр я. Ший тайпара кхерах даь лагӀай хьисапе баь ира тхов ба. Карарча хана, из каш хаьрца дала доалл. Цун саьнаш чухаьрца хиларах, из деррига а харцар кхерам болаш да.
Говзанчаша яхачох, из ГӀалгӀай лоаман доазон тӀа латтача кашамашта юкъе дисарех цаӀ да, из меттаоттадар лоархӀаме а да. Карарча хана Ӏилман-проектни тохкама балхаш дӀадоладаьд, из кхы дӀахо а харцаргдоацаш дола балхаш дара», - аьлар ЖӀайрахьарча музее-заповеднике.
ШоллагӀа йола моттиг – Мусейкъонгий-КоатӀе я, кхыйола дукха гӀалгӀай бӀаьшерашкара денз хинна гӀалаш ягӀа архитектуран моттиг я из а.
«1859 шерара ТӀема-ХӀирий куран, нах баьха моттигаш дӀаязъяь хиларах, Мусийкъонгий-КоатӀе нийса 15 ков хиннад, цига ваьхав 85 саг (40 маӀа саг, 45 кхалсаг). Терски областе, 1891 шера, Шолжа отдела нах баьхача юртех хоам иштта ба: «Мусиево яха юрт иллай «Мусий-Хьаст» яхача хин йистте. Ковнаш дола моттигаш 12 хиннай, маӀа нах - 52, кхалнах - 41. Берригаш а - 93», - аьлар «Сердало» газетага ГӀалгӀайчен культуран тӀехьале лораераша.
