Цхьацца бахьанаш нийсденна, журнала редакцера дӀаяьннаяр Роза цхьа иттех шу хьалха. Керттерча редактора Майсиганаькъан Саламхана аьлар сога, школера хьа а ваьле, керттерча редактора заместитела балха хьааравала. Сона ховра, гайна-ганза из кхалсаг цига юхайоагӀаргйолга, са дего хьайоахар из. Цудухьа аз аьлар, наьха гӀанд хьалаьца, со Ӏоховргвац. Цхьа ха яьнна, из балха юхаеча, са юхь хургьяцар цунна бӀарахьажа. Сона хийттача тайпара хила а хилар из, дукха ха ялале, редакце юхаера из. Ма дика хийтар сона, наьха моттиг хьа а лаьца се Ӏо ца хайна! Цхьан кабинете, вӀаший духьала латтача истолаш тӀа дагӀаш, къахьийгар оаха йӀаьххача хана.

Сулумбика Роза яьй 1947 шера сентябрь бетта 27-ча дийнахьа Казахстана Кызыл-Орда яхача шахьар тӀа ГӀудантанаькъан Парчой Сулумбикеи Матенаькъан Мороза Тамареи дезале. Шаккха а доккхий дешараш дийша, гӀулакхаш тӀа лийнна нах бацар уж. Дас юхьанцара школа мара яьккха хиннаяц. ХӀаьта а беркате дезал кхебе, царна эшаш дола напагӀа тӀада кайоалаш хиннай даь, хӀаьта нанас кхетамца кхедеш хиннад бераш: кхо кӀаьнки кхо йиӀиги. Царна юкъе эггара йоккхагӀа хиннай Роза. Цудухьа, эрсаша ма аллара, цкъа нянька а яь, тӀаккха лялька даьд, ала мегаргдолаш хиннад цун вахар. Кхыча дешашца аьлча, наьна новкъост хинначох а зӀамагӀбарашка хьоажаш хинначох а тара я йоккхагӀча йиӀий кхел. ИйслагӀча классе денз (15 шу даьнна яр из ювцача хана), хоза маха баккха ховш, барзкъа тегаш яр йиӀиг. Кхыметтел полтув хьае ховра цунна. ХӀанз-м дикача фирмо ечоа нийса моллагӀа коч хьаю Розас. Шоай цӀагӀа мел вола саг вувхаш хиннар из яр, шоаш цхьана мел бахача хана. Таханарча дийнахьа, хала хете а, царех ши воша — Султани Тимури — къаьстав. Диъ дисад уж: воша Руслан, из пенсе вахав; йижарий: Елизавета — Нохч-ГӀалгӀай паччахьалкхен университет яьккхачул тӀехьагӀа, цо болх баьб ингалсий а ференгий а меттай хьехархо йолаш, из а, пенсе яха, салоӀаш я; Фатима лор я, ала деза, из ГӀалгӀай Республикан кхерамзлен Совета секретарь хиннача Овшанаькъан Султана Бахьаудина фусам-нана хилар.

Ший ха тӀаэттача, Роза духхьашха деша йода Кызыл-Орда яхача шахьар тӀа. Хьалхареи шоллагӀеи классаш цо йоах цигарча Панфилов Иван Васильевича цӀерагӀча школе. ДӀахо цун ираз хул дай баьхача мехка цӀая а ийслагӀча дӀачуяллалца укхаза деша а. Сибре Ӏобугача хана Буро магӀа баьха цар дезал, шоаш хьалха баьхача моттиге совц. Бакъда гӀалгӀай цу заман чухь Пригородни районе дӀаязбеш а балха дӀаэцаш а цахиларах, Сулумбика вӀаштӀехьадалац къахьегамца дезал кхоабаргбола никъ лаха. Дикка ха а яьккха, Казахстанера цӀа мел денар диа а ваьнна, цу тайпара дӀахо ваха аьттув боацаш, ше хиннача Кызыл-Орде юхавода из. Кхы а цхьа шу даьлча, дезал а Ӏобуг. Роза цу хана ийслагӀча дӀачуяьннаяр. Ше юххьанца деша яхача школе юхаяхар из, дӀахо а Ӏилмаш карадерзадар духьа. Царна юкъера 3-8 классаш ХӀирий республикан чуйоагӀача Пригородни района Терк (ДӀаьхача дукъах) яхача юрта яьхаяр цо. Вай мехка цхьайттлагӀа класс школанна юкаъейоалаяьча шера хьаийцар цо, дийша ялара тешал деш дола аттестат. Из хилар 1965-ча шера. Цу шера Шолжа-ГӀалий тӀа баха боагӀа Парчой Сулумбика дезал. Цхьаннахьа деша отта ловш йолча Розас ший каьхаташ дӀалу Нохч-ГӀалгӀай паччахьалкхен хьехархой института исторически факультете. Цкъаза аьттув ца боалаш а нийслу, хьона хеттача беса деша дӀанийсвала. Цун вахаре а хул ишттачарех моттиг, кхычахьа чакх ца боалаш бисача кагийча наьха, мехкарий каьхаташ филологически факультете дӀачулуш хиннад цу заман чухь. Цу наькъаца кхаьчай из, ювцача факультета къаман отделене. Цига студенташ тоъаш хиннабац. ХӀана хиннабац а кхетаде хала дац аьнна хет сона. Кхойтта шера наьна мотт школе Ӏома ца беш, хьабаьхкача кагирхошта ховш хиннабац шоай къаман мотт, цудухьа цу факультете чугӀерташ оамал хиннаяц цар. Къаман мотт ца безаш-м уж хиннабоацилга кхетаду аьнна хет сона массане а. Ювцача хана къаьстта а цунга сатесса хиннаб вай мехкара нах. Розайна а хацар дӀабувца мотт мара, кхыметтел гӀалгӀай йоазув миштад ховш, из бӀаргадайна яцар из. Иштта бар деша отташ хинна кхыбола цун нийсархой а. Экзамен мишта еннай цар? Цу хаттара жоп луш, хӀама лочкъаданзар цо. Диктант улга тӀа дӀаяздаьд, хургболча студенташа хьатӀаяздаьд. ДикагӀа хьаяздаьр чакхваьннав. Цхьабараш-м, юрташка деша а баьгӀа, кӀезига-дукха мотт ховш а хиннаб. Къуркъанаькъан Аламбика, хьа а ийца: «Эггара хозагӀдола диктант Гудантовай да», — аьнна хиннад, хӀана аьлча из деррига цӀе доландаь. Амма цхьа шу даьлча, бегаш а боацаш, Розай диктант кхычарел хозагӀа хила а хиннад. Эрсий мотт дика ховш хиларах, цох тара йола моттигаш корайоагӀар цунна наьна метта юкъера а. Цу моттиго а дикка гӀо дир йоӀа, къаман мотт караберзабеча даькъе. Со а ваьгӀав цу факультете деша, бакъда тхо деша оттача хана, гӀулакх дуккха чоалханегӀа дар. Цу шера (1975) ювцача къаман отделене 25 моттиг мара яцар. Деша отта ловш хиннараш 100 совгӀа саг вар. Цхьан метте пхи хулар тхо. Йоккха конкурс яр, цӀаккха ца хиннача беса. Парте обкомо дехар а даь, 50 моттиг еннаяр тхона. Экзаменаш а, гӀалгӀай меттала сочинени язъеш, яла езар. Сийлахь-боккхача Даьймехка тӀем тӀа Котало яьккха 30 шу диза ха яр из. Цудухьа дукхагӀйола йоазон балхий темаш цу таьрахьаца ювзаенна яр. Темал совгӀа, цхьа дош дӀаязданзар тхона улга тӀа. Цхьабола кхоъаш яьха кагий нах а мехкарий а чакх ца боалаш бисар. Ханаш хувцалу ца аьлча, ала хӀама дац укхаза.

ДӀадолалу институтера дешар. Профессор Малсаганаькъан Дошалкъа цига къахьегаш вацар цу хана, бакъда цун хиннача дешархошта юкъера хьабаьнна бар Розайна хьийха цхьабола хьехархой. Наьна мотт хьехаш бар Дахкилганаькъан Ӏадрахьмана ИбрахӀим, Къуркъанаькъан Солсбика Аламбик, Ӏоахарганаькъан Идриса Раиса, Оздой ГӀайре Фирюза, кхыбараш. 1970 шера институт чакхйоаккх Сулумбика Розаc. ХӀанз мо дацар цу хана. Дийша баьнна хьехархой кхаь шера болх бе декхарийла бар школе. Кхыча моттиге балха отта бокъо луцар царна. Къона хьехархо дӀахьожайир Жайрахьарча школе-интернате гӀалгӀай мотт, литература хьехаргдолаш. Цу хана цига директор вар, Розай наьна-шуча хулаш вола Котанаькъан Хьусен. Царцига яхаш а хилар из, лоаман юрта болх баьча ах шера. Цул тӀехьагӀа, директора гӀонца, школерча балхах мукъайоалийт из Наьсарерча районо кулгалхоша. ХьаннагӀчо фуннагӀа дувце а, «ший цӀа — цӀе цӀа». Цу дешай маӀан кхетаду аьнна хет сона массане, ший цӀагӀа волаш мо дац хьоашалгӀа. Шолжа-ГӀалий тӀа шоай дезал бахача кхоач из юххера а. Цига а аьттув боал цун. Из балха йода Нохч-ГӀалгӀай книжни издательстве. Эрсий метта коррекотралла дӀаэц из директор хиннача Чопанаькъан Василе Джунида. Болх бе ховргдолаш йолга дӀахайтача, ийс бутт баьнначул тӀехьагӀа, массово-политически литературан отделе дӀахьожаю из редактора дарже. Цу хана, редактораш болаш, къахьегаш бар Куприянова Евгения, Филлипёнок Тамара, ДжабраиловгӀар ХӀарон. Керда хьахиннача редактора деша дезаш хулар гӀалгӀай меттала арадувлаш дола литература, хоржамашка кийчо еш арадоаха йоазош е Конституци хулар из. Бакъда дукхагӀбола болх бувзабенна бар эрсий меттаца. Цу редакце 10 шера болх бир цо. Цига йолаш йода маьре а. 1976 шера из ех тахан вайна массарна вовзаш волча философски Ӏилмай доктор, ГӀалгӀай Республикан Конституце автор волча Келиганаькъан Ювсапа Мурада. Казахстанерча Алма-Ате халкъа боахама института экономически факультет яьккхачул тӀехьагӀа, философе лостам бола аспирантура йоаккх цо. ДӀахо дӀа мел йодача хана, къахьегаш хул Шолжа-ГӀалий тӀарча Д. Миллионщикова цӀерагӀча мехкадаьтта институте. Карарча хана ГӀалгӀай паччахьалкхен университета хьехархо ва из.

Теркам тӀаозаш, сакъерадаме хилар цар юххьанцара бовзар. Мурад цу хана философе Ӏилмай кандидат хиннав. Цо яздаь книжка хиннад, арадаккха кийчдеш. Из болх Розайна тӀабиллаб издательствон хьакимаша, эрсий меттала бале а. Иштта байзар уж. «Юххьанца сона белггала хацар из гӀалгӀа вий а, — яхаш дувц Розас.-Редакце болхлоша тайп-тайпара дувцар цун къамах лаьца. Цхьачар из татре ва йоахар. ТӀехьагӀо гучадаьлар гӀалгӀа волга. Сона хьалха цӀаккха хезаяцар из тайпан цӀи. Шолжа-ГӀалий тӀа а яхаш, юрташкара нах вӀалла а бовзацар». Дукха ганзар дезал хьахила а. Тахан Мурадеи Розайи воӀ Тимур, йоӀ Светлана хинна ца Ӏеш, виӀий, йиӀий бераш а да кхувш. Уж а вожаш а Соче бахаш а, гостиницашца ювзаенна бизнес лелаеш а ба. Балха аха а, бераш кхеде а атта дацар. Цкъаза цамогаш хулар йиӀиг, нана цӀагӀа яьгӀача бакъахьа долаш моттиг эттар, цудухьа Розас дитар издательствера редактора гӀулакх. Бераш кӀеззига ондадаьлча, радиокомитете къахьега арайоал фусама-нана. Таржамхочун болх бар бе безаш хиннар, эрсий метталара йоазош гӀалгӀай меттала доахаш. Кердача хоамашта лаьрхӀа дола таржамаш хӀара дийнахьа де дезаш хулар, цул совгӀа цо наьна меттала доахар бе-беча редакцешта лаьрхӀа дола йоазош а. Юкъарлон-политически чулоацам болаш хулар уж дукхагӀдараш. Кхаь шера бу из болх хӀанз Келиганаькъан тайпан цӀи язъеш йолча Розас. Цу заман чухь шахьарашкарча (къаьстта республикан столицерча) школашка гӀалгӀай мотт Ӏомабацар. Цхьа ха ера из мотт программанна юкъехьош, Ӏомабе болабеш. ТӀаккха, гӀалий тӀарча № 8 йолча школан завуча дехар дарах, хьехархо хул цох. Дукха халонаш нийслора цу балха тӀа, хӀана аьлча дешархой наьна меттах хӀама ховш бацар. Юххьанца денз (алапашкара дӀайолаенна) Ӏомаде дезаш хулар йоазув йоккхагӀча классашка а. Ялх шера из бала оза безаш хул из. ХӀанаб из бала? Аз школе гӀалгӀай мотт, литратура хьеха 25 шу даьннад. ХӀанз а ва со уж хьехаш. Дешархоша фуннагӀа Ӏомаде тарлу, шоай къаман меттагара дӀа мел ийккхар. Е уж шоаш а е цар дай-ноаной а сагота бац цу гӀулакха. Цудухьа урок яь школе хьадоагӀаш, бер хилац 100-на юкъе цхьа-шиъ мара. ТӀаккха бала беций из? Сога хаьттача-м ба.

Тимур а Светлана а Москверча гӀишлонхой институте деша овтт. ХӀанз царна гӀо-новкъостал де дезар, кӀеззига дӀагаьнабаллалца. Шин шера мехка столице, къонача студентий оагӀув хьаллоацаш, яьгӀар нана. ГӀишлошъярца ювзаенна информатика яр цар дукхагӀа Ӏомаеш хиннар. Дукха ха я шаккха а институт яьккха баьнна. 1996 шера, Шолжа-ГӀалий тӀа тӀом болабенначул тӀехьагӀа, цигара арабоал Мурадеи Розайи дезал. Овшанаькъан Руслан президент волча заман чухь, Мурад цунна хьехамца гӀо деш вола саг (советник) хул, цул тӀехьагӀа массехк бетта парламента кулгалхо хул цох. ТӀой-Юрта лаьтта лу царна паччахьалкхено, цига цӀа а даь, цу хана денз ювцача юрта бахаш ба уж. ЦӀенош деш, гӀо де могаш, къахьегаш бар воӀ-йоӀ а. Литертурацара хьоашал дитанза яр дезала нана. Из балха йода Малсаганаькъан Або керттера редактор хиннача «Литературни ГӀалгӀайче» яхача журнала редакце. Бехктокхаме секретарь яр из. Цул совгӀа, кхоачашде дезар керттерча редактора заместитела декхараш а. Цига болх беш хиннараш верригаш а кхо саг мара вацар: керттера редактор, бехктокхаме секретарь, компьюторщик. Готто баьхкар уж массехк шера. ВӀаштӀардаьча цӀагӀа цхьан квартире яр редакци, царна шоашта а чубаьхкача авторашта а паргӀато йоацаш моттиг яр царга хиннар. Цхьан шера болх бийя, цхьа хана юкъ яьлча, из балха йода «СелаӀад» яхача берий журнала редакце. Керттера редактор вар Майсиганаькъан Саламхан. Мурадага а Розайга шийга а дехар дийя, из балха арайоаккх цо, керттерча редактора заместитель йолаш. Цу хана денз (2002 шу), цу гӀулакха тӀа йолаш, хьайоагӀа из кхалсаг. Хьалха санна бехктокхамеча секретара а керттерча редактора заместитела а декхараш кхоачашду цо. Укхаза а халонаш нийслу. Берашта яздеш бола нах геттара кӀезига хул. ДукхагӀа мел бола берий йоазонхой дӀабаьннаб укх тӀеххьарча шерашка: Чахкенаькъан СаӀид, Гаьгенаькъан Гирихан, Пхьилекъонгий Махьмад-СаӀид, Чахкенаькъан Мурад, Коазой Нурдин, кхыбараш. ХӀаьта царна когаметта кердабараш кхоллабеннабац хӀанз а, цар санна боккха мах бола йоазош де ховш бац къонабараш. ДӀахо дӀайодача хана, уж дегӀабоагӀаргхиларах теша безам ба, бакъда цу гӀулакха деша, Ӏомабала, дукхагӀа къахьега дезаргда цар.

Духхьал редактора болх лелабаь ца Ӏеш, цкъаза ший ахчах книжкаш а арадоахар Розас. Масала, сона дагадоагӀа, цо иштта арадаьккха хинна ши книжка: гӀалгӀай багахбувцамцара «Кхо кит йола газа» яха фаьлги Гаьгенаькъан Гирихана «Хоза моза» яха авторски фаьлги. Уж книжкаш берашта чӀоагӀа дезаденнадар.

Сулумбика Роза Россе журналистий доакъашхо, ГӀалгӀай Республикан культуран гӀоръяьнна болхло я. Дуккхача шерашка из могаш-маьрша хилар ловш, чакхдоаккх аз са йоазув.