«Дахкилганаькъан Бек-хана гойт Ӏадатех латташ йола кулгаговзала хозал, иштта гӀалгӀай говзанчий культуран исбахьален оагӀув. Цун балхаша хьагойт, дукхача ханашка денз хьадоагӀаш долча Ӏадатий хозал тахан а балха юкъейоахаш хилар, из мах болаш хилар тахан вай ханашка а. Ший кхолламе Дахкилганаькъан Бек-хана гойт лакха говзал, кулгаговзала исторически овла кӀоаргга бовзаш ше хилар. Цун балхаш ший тайпара Ӏадатий техника йолаш да, царех хӀаране дӀадех дукха терко тӀаяхийтар, исбахьален чам хилар, кӀоаргга кхеташ хилар материалах», - аьлар «Сердало» газетага гойтам вӀашагӀбеллараша.

Дахкилганаькъан Бек-хан дошо пхьар хинна Ӏац, из ва Ӏадаташ тохкаш, уж лорадеш. Ший балхашта юкъейоалаю цо, дукхача хана денз, гӀалгӀай говзанчаша дошо гӏирсаш деча хана лелаяь хоза моттигаш. Цун кхоллам тара ба, дӀаяхача заман нахаца деш долча къамаьлах. Геттара чӀоагӀа лорабеш цо беш бола болх, Ӏадатий хозалца белгалбоалаш ба, цо лу царна керда вахар таханарча а къаьнарча а заман.

ГӏалгӀай Ӏадаташ лорадеш волча дошо пхьара ший болх цӀаккха хьакъоастабац дӀаяхача ханашцара, цо даим юкъедоаладу гӀалгӀай кулгаговзала къаьнара Ӏадаташ.

Дахкилганаькъан Бек-хан ваьв 1961 шера аьтинга бетта 1-ча дийнахьа. Зӏамига волча хана денз, цун вахар белгалдаьлар исбахьален къахьегама тӀакхувш хиларца.

Говзанча лоархӀаме вахара никъ дӀалоацаш хилар Къилбаседа Хӏирий суртанчий училище. 1980 шера цо дика чакхъяьккхар дошо пхьараш кийчбара йола отделени, цига дика говзал ӏомаяьчул тӀехьагӀа, дӀахо профессиональни никъ дӀабахьара кӀийле хилар цох.

Училище яьккхачул тӀехьагӀа Дахкилганаькъан Бек-хан волавелар болх бе исбахьален кийчон даькъ тӀа. Цо болх баьб тайп-тайпарча мехкашка. Из хилар Шолажа-Гӏалий тӀа, Наьсаре, Красноярски крае, Тюменски областе. Цо таро елар цунна, хӀара денна ший болх дегӀабоалабеш хиларал совгӀа, тайп-тайпара исбахьален моттигаш йовза.

Тахан Дахкилганаькъан Бек-хан вахаш ва Наьсаре. Укхаза цо дегӀайоалаю дошо пхьара искусство, хьалхара гӀалгӀай кулгаговзала Ӏадаташ юкъелоацаш. Ший балхашка, говзанчо дика тарлуш хургйолаш чулоац Ӏадатий белгалонаш, мах болча металлах гӀирсаш дара классически говзал, иштта таханарча заман хьал.

ЙоагӀаш кхаьчар цунга говзанча хилара йоккха цӀи. Из ва ГӏалгӀайчен суртанчий цхьанкхетара доакъашхо, цӀихеза республикан искусствон болхло. Говзанчан балхаш довзаш да тайп-тайпарча майдаш тӀа. Из даим дакъа лоацаш ва мехка исбахьален гойтамашка, иштта ерригроссийски а халкъашта юкъерча а культуран кхетаченашка.

Массаза санна цо къаьгга хьагойт этнокультуран къайле. Цо хьабеш болча хӀара балха даькъ тӀа хоалуш да из ала гӀерташ дар, боккха чулоацам болаш хул из.

Дахкилганаькъан Бек-хана, ГӏалгӀайчен паччахьалкхен гойтама зале дӀахьоча балхага диллача, лоархӀаме да говзанчашта цох фу хет хар.

«Кӏайча кораллах, дотох яь хьалхара комплект, белгалйоалаш я ший тайпарча кепаца, - яхаш дувц ГӏалгӀайчен Паччахьалкхен гойтама галерея кулгалхочун гӀончас Янданаькъан Рашида. - Сийрдача кораллах баьча гӀирсо хьагойт цӏено, сатема белгало, из тарлуш хул кулгаца баьча гахьар долча доточа гӀирсаца. Говзанчанна карагӀдоал шийлача металла къегаш хиларца цхьана нийсде, Ӏалама кхерах даьча кӏиго луш йола йӀовхал, цу тайпара тӀехьара тӀа луш дег чура сатем.

ШоллагӀа бола комплекта гӀирс (бирюза, дотув) вӀаший хотташ ба сигаленаш, лаьтта цхьана хилар. Бирюза дотоца цхьана нийслуш хиларо хьагойташ я цӀено, низ, цаӀ хилар.

КхоалагӀа комплект (дотув, Ӏаьржа кхера) из белгалйоалаш я къаьстта. Кӏоаргга латташ дола кӀигаш, ший тайпара бос телаш да, цар бийсан арара хьал хоадолийт, хоза кийчбаьча дотох баьча балхо, лаьрххӀа йола терко тӀаоз. Из комплект низа, массазарча хозала белгало я - къаьнаръяр санна таханара а искусствон оагӀонаш го йиш я цу тӀа».

Дахкилганаькъан Бек-хана балхаша хьажархошта таро лу, бокъонца волча говзанча ше морг кхы боаца болх дикагӀа бовза, къаьнара тӀехьале, говзал йолча таханарча пхьараша шоай кулгашца кердайоаккхаш, лелаеш хилар.

Шеко йоацаш ала йиш я, тахан Дахкилганаькъанчо беш бола болх культуран тӀехьален цхьа дакъа да. Из бахьан долаш искусство дегӀайоагӀаш я, дукхача наха тӀа а эцаш.