Со сай «Гранта» оалача машинаца балхара чуводаш хилча, наха машин хилар мара кхы хӀама гуш хилац. Вай, цу машина чура ара а даьнна, наха дӀабӀаргаголлца малашд ховш хилац, цудухьа машин лоаллаш вагӀа саг ше эхь доацаш хуле, из кхераме ва шийна а гонахьарчарна а.

Нагахьа санна хӀама хьадара тӀакхувш а воацаш, цӀаьрмата а волаш, харц а лувш саг хьалкхевой, цо машинаца лелара бокъонаш лораергья мотт шоана? Лораергьяц цӀаккха а.

Саг ший оамал йовзийташ хул, дӀа мел кхаьчача. Набахта лаьца воаллаш, сагага хьежаш волча хана, эскаре амал де воде, метта вижа улле, ахка водаш вале е маькх эца аргӀа лаьца латте - ше вар мара, ше кхеваьча тайпара мара хургвац из.

Вай даькъала яьча ГӀалгӀайче, каст-каста нийслу дас ший берашка «хахка» машин дӀалуш. Цхьаккха тайпа машин хахкара говзал а иштта бокъо а йоацаш, 1500-ра 3000 килограммага кхаччалца еза а йолаш, сахьата 150-ра 200 километрага кхоачаш сиха йодаш йола машина лалла аравоал ондарг, машина ко бе а делле.

Бокъонаш ца лоархӀа Ӏовдала нах арабаьлча, хӀара шера нах боабарах бола хоам совбувлаш хул. Къонача нахага машина дӀаяла езац цӀай долча деношка, цу деношка къаьстта «тамашийна» хӀамаш а, шортта машинаш а йолаш, нах ара а баьнна, никъ хьалбузаш йола ха я,цхьа ах шу хьалхагӀа Ӏомабалийта беза уж машина тӀа багӀа.

Новкъа зулам хургдац, аьнна, теша йиш йолаш цхьаккха а вац. ХӀанз аз санна статья а язъяь, цул тӀехьагӀа саг ше а ва цу наькъ тӀа нийсвала тарлуш. Цун маӀан да, зулам даргдоаца никъ лаха яхилга. ЛертӀа нах цу хӀаман тӀакхувш хила беза.

Массаза а тӀехьаюташ хила веза Ӏовдалал, доккхал деш хилар, наха юкъе оалаш ма-хиллара, «даьсса къамаьл деш хилар». Нагахьа санна наькъа гола тохача хана беш бола хоам эшаш бац яхарех хьо вале, Ӏа кхыбараш лархӀац. Шеко яц, из ший тайпара дола лазар хиларах. Хьо дукха хьаькъала да цахилар, тешам боацаш хилар да из, царна гуш яц хьа юхьмараш, цудухьа хьалсага лац хьона из. Юхьдухьала латташ хьо валаре, шеко йоацаш, кӀаьдагӀа хургвар хьо…

Вай дерригаш майра а денал долаш а да. Вай хиннабац аьлий, паччахьаш; вай, уж ца эшаш, иштта а лакхача лоам тӀа латт. Бакъда, хьалха шорттига йодаш я автомобиль, хьо цул хьалхавала гӀерт, тӀаккха цу машина чу вагӀар геттара хувцалу, газ тӀатоӀаю, Ӏа леладер ца хилийта гӀерташ…

Из Ӏовдалал а хьагӀ а я, хьайла тӀех саг ца хилийта гӀерташ хилар, хье цул тӀех волга дӀагойта гӀертар, воча сага карагӀдоалар да. Хье цу тайпара волга хьайна хоалуш хуле, хьайх велалелахь. Велаваларо, цхьайолча хана, лазара дарба ду.

Цхьаболча, башха хьаькъал доацача наха, новкъа нийсбенна хьовзам бувцача хана, саг валарах дувцаш оал, иштта хьаьха хиннад из, бакъда царна дицлуш хул кхыдола лоархӀаме хӀама. Бусалба сага кхыча наха вахара унзара низ тӀабахьа йиш йоацилга, цун унахцӀено йоаеш дола хӀама де йиш йоацилга. Бусалба сага могадаьдац ше лергволга ховшшехь а, из зулам де, ший дегӀ кӀалдита. Бусалба сага бокъо яц кхыча сага зулам даргдола хӀама де. Цу хьакъехьа дувца йиш йолаш дукха а да, бакъда кхоачам болаш да вай хӀанз дувцаш дар а.

Шийна ховшшехь а, цӀеча светофора тӀаводаш, никъ хедабеш, машинашта нийсса духьалъухаш, ший йоаца наькъа оагӀув лоацаш, ше харцахьа даьча хӀаманна кӀал ца виса гӀерташ, кхыбарех дӀаудаш хуле - из дикача наьха моастагӀа ва.

Къаьстта цу тайпарча хьалех дувца деза ТВ, радио гӀолла, ишколашка,маьждигашка, лакхарча дешара моттигашка.

Корта бохабу малар менна воагӀар; зуламхо, маьрша саг ве машина лелаеш вола саг волга халаш. Цо моллагӀча хана шоана а тӀатохаргья, шун бераш а лозаде тарлу, ший да е йиша лозае мег. Цун хьоа цу хана лерттӀа болх беш бац, из кхетам чура ваьннав.

Нах машинашца хулача хатарех лорабу болх дӀахьош, цунах чӀоагӀа дувцаш хиларал совгӀа, лоархӀаме да ДТП яьча сага доагӀаш дола таӀазар дар. Эггара ираз дайна кхестачоа а Ӏаткъаш хул, цунна ахчанца гӀод тохаш хилча. Шоай лазарах уж тоалуш беце а, цу тайпарча гӀулакхо кӀеззига юхатох уж, хӀана аьлча кисара ахча дӀадодаш хилар, царна чӀоаггӀа Ӏаткъаш да. Царна массахана безац нах, бакъда массахана ахча деза царна. Сов дукха ахча дезаш хиларо меттадоаладу цар хьаькъал, из шоай кисара дӀа ца дахийта гӀарташ.

Дика хургдар, боккхача наькъ тӀа цхьа километр хургйола «гермеш» эттача хана, полице болхлоша сиха из хьал аттача даккхара бола болх беш хуларе. Къаьстта юхатоха дезаш дар, шоай йоаца наькъа оагӀув лувцар, шоашта хьалхалаттача машинел хьалхабувлар, шоай боацача наькъ тӀа машин йоахаш кхестар. Из бахьан долаш, наькъ тӀара хьал кхы а чӀоагӀагӀа чоалхане дерз, бӀаьш нах халчаовттабеш.

ХӀара дийнахьа е бийсан вайна наькъ тӀа гу тамашийна нах. Моттигаш нийслу, шийна духьалйоагӀача машена геттара сийрда лампаш сага тӀавоагӀаш а, ший нийса оагӀув лаьца хьавоагӀаш вола водитель ца вуташ а. ХӀара цу тайпара саг мел нийслуча хана кхетаду, из леладер кагирхой а къоаной а болга.

Цу тайпарча лоадам боацача хӀамашкара дӀадолалу доккха зуламаш.

Вай республикан наькъашка кхерамзлен Ӏалашо яра, хӀара денна къахьега деза вай массане а цхьана. Лораве веза хӀара саг: водитель а гӀашло а.