Из хӀама тохкаш болча Ӏилманхоша дӀабихьача балхах, иштта хаоттам хувцабалар, эггара кӀезигагӀа дале, 30-50 шерашка латта мегаш да.

Хьалхарча ханашка хьежача, йӀовхал дикка айеннай, из бахьан долаш комараш, сомаш сихагӀа кхачилга зув вай. Ши-кхо кӀира хьалхагӀа хьахул коартол, комсаш, бӀараш, Ӏажаш, иштта кхыдараш. Малх боккхагӀа, бӀайхагӀа ба, цунга хьежжа хий а дукхагӀа эш.

Тахан дуккхачарна лов, шоай коарча беша хӀама дӀадийна, гуйран деношка ма хетта беркат чуэца. Тикашка кӀезигагӀа аха везаргва. Базар тӀа, тикашка из деррига эцаш Ӏодехкаш дола ахча кхыдолча гӀулакхашта хьожадергда, масала, дешара; коа, цӀагӀа кулг тохаш. Шоай коарча лаьттара хӀама чуда йиш хиларо дикка аттача доаккх наьха хьал.

ДӀайийннача хӀамашта шортта хий эш хьахургйолаш, хӀаьта ахкан дӀайха денош хьаэттача; хий тоъаш, хьакхоачаш цахиларо, дувцилга доацаш, халчаоттаду наьха вахар.

Дика хургдар 10- 15 тонн хий чудодаш йола бетон хьаьха гӀув яьккхача, е из миссел хий чухошаш йола бешка оттайича. ДогӀаш доагӀарг ма дий, йовргьяц са беш, аьнна, соцам бар тешаме доацаш хургда, хӀана аьлча АллахӀ воацачоа хац догӀаш хургдий, мел латтаргда. Цудухьа, цхьаккха кийчо йоацаш, беш йизза беркат дӀадувш воаллачо керте лаца деза, хин кхоачам ца хуле, цу гӀулакха ший ахча дохка дезаргдолга. ХӀама лоархӀача хана, проект вӀашагӀйоллача хана, теркаме лаца деза гӀулакх да из!

Дика хургдар, цӀагӀарча дезала, гаргарчарна, безачарна дӀакхача шортта беркат луш йола парник е теплица хилча. Цу гӀулакха шортта ахча эш; цул совгӀа, лаьрххӀа лаьттан доазув, ха хила еза уж лелае воаллачунга.

Массехк шу да, бӀаьстан догӀашта меттел, вай мехка йӀовхал латта. Лаьтта сиха докъалу, цхьа метри ах метри хул лаьтта «тӀаршше» ийттӀа даьнна харшаш. Лаьттан кӀалхара тӀоадал сиха дӀайоал тӀаккха. Иштта хаоттам хилча, лаьттан кӀалха, тӀехнахьа мел лела дийнаташ, докъаденнача лаьтто корзагӀдаьхе, шоашта кӀал мел йисачох царг хьекха долалу. Доккха зе хул тӀаккха коартола, хоарцама, моажача овланна, нарса, помидора, иштта кхыдарашта.

Иштта хӀама нийсделча, геттара чам чубенна беш дӀаювш ваьллачун догьэккх, тӀадоагӀача шера цхьаккха хӀама дӀа ца ювш, лаьттанна юхе ца водаш, из социлга зув вай хийла. Бакъда цу тӀа саца йиш яц, деррига дӀакъовлар харцахьа да….

Фу де деза тӀаккха из болх дӀабахьа хий тоъаш ца хилча? Йоккха беш оахкаш, оасар деш валла хье кӀаьдвеннавале, массехк шера аьле кӀезигагӀа де из гӀулакх. Йоккхача беша доал де ца гӀерташ, зӀамигача лаьтта дӀае хьажал эггара эшаш йола хӀама. Доккхача лаьтта доал де низ цатаарах, чуэца башха хӀама йоацаш висарал дикагӀа деций, йоккха йоацача бешара шортта беркат чудеча…

ТӀадамашца, ший боаггӀача боараме хий дӀакхоачача тайпара хий детта гӀулакх юкъедаккха. Ахча Ӏодилла-м дезаргда хьа цох, бакъда дехкеваргвац хьо, иштта хӀама хьаоттадойя. Дунен тӀарча тайп-тайпарча мехкашка, миӀингашка доаллар бӀаргадайча, Далла хоастам бе безаш да вай; иштта хьаьна, дӀайийнар хьахулаш дола Ӏаьржа лаьтта воашка хиларах.

ВӀалла а хӀама хьахила йиш йолаш моттиг йий-хьогӀ ер, аьнна хетача лаьтта сомаш, хаьсаш кхеде хьинар хул цхьаболча наьха. Къаман культура мел йӀаьхий хиннай дувцаш, лоаман моттигашкара гӀалаш хьехае Ӏемад вай…

Уйла ел тӀаккха, вай дай хьинаре, сабарца лаьтта къахьегаш, дукха низ Ӏобуллаш хиннабецаре, вӀаштӀехьдаьнна хургдарий цар иштта баха? Халача ханашка, дуккхача шерашка шоашта тоъаргбола кхача дӀаоттабеш хиннаб цар, шоай кулгашца къахьийге. ТӀемаш латтача хана, у даьржача иштта кӀалхарбоалаш хиннаб уж моцалах. Цудухьа тахан вай керте лаца дезаш дукха хӀамаш да...

Лаьттанцара бувзам бита йиш яц сага, къахьегаро мара саг гаьнавоаккхаргвоацилга кхетаде деза вай. Ӏаьржача лаьттан кӀалхара арайоаккхача коартола, саьмарсаькха, помидора, хозача хьажашца цӀа хьалдузача баьций, мезамотах ийккха бала боаллача Ӏажа мах баь варгвоацилга ха деза вайна. Молхаш етташ кхедаьрашца нийслургдац иштта ший коа, ше къахьегаш кхедаьр.

Лаьттанцара бувзам хӀара шера чӀоагӀбе беза, дог ца эккхаш!