Метта тӀехьале
ИнгНИИ семинар дӀайихьар, цӀихезача лингвиста хетаяь
Ӏилман-гаовзал шаьръяра кхетаче дӀайихьар цӀихезача Ӏилманхочоа-лингвиста Оздой ӏабдаразкъий ИбрахӀима 120 шу дизара хетаяь, из хилар ӏоахарганаькъан Ч.Э. цӀерагӀча гуманитарни Ӏилмай ГӏалгӀай Ӏилма-тохкама институте. Цун кертте лаьттар яр филологически Ӏилмай доктор Кийнаькъан Зуфира, из я ИнгНИИ гӀалгӀай метта даькъа кулгалхо. Из ший балхах кхеташ хиларо Ӏалашо йир лакхача боарам тӀа из семинар дӀаяхьара, иштта ювца оттаяь докладаш дика чакхъяьлар.
«Оздой ИбрахӀим хьалхале лелаю Ӏилманхо хинна а ца Ӏеш, Сийлахь - боккхача Даьймехка тӀема доакъашхо вар. Хала тӀема зама яр аьнна доацаш, цӀаккха ший Ӏилман болх бита ха янзар цунга, из даим гӀалгӀай метта тӀа къахьегаш хьавоагӀарех вар, цо техкар къаман метта морфологе а синтаксиса а бокъонаш. Цо хьакхеллар эрсий-гӀалгӀай дошлорг, иштта дукха даьд цу лостамагӏа балхаш.
Цу сагах бола дагалоаттам бицбе йиш йолаш дац вай. Из лорабеш, тӀехьа тӀадоагӀача ноахалашка кхачийтар вай декхар да», - аьлар кхетаче хьаеллаш ИнгНИИ кулгалхочо Оздой Джамбулата.
Ӏилман-говзал шаьръяра семинара таро елар цӀихезача лингвист дагавохарал совгӀа, таханарча денна лелабеш болча метта хьал дувца, цу даькъ тӀа дӀахо дергдар белгалдаккха.
Семинаре къамаьл дир Ӏилманхочун эггара гаргагӏа болча наха- цун йоӀа Кӏоренаькъан Фатимас, иштта виӀий дезала Оздой Мухьмада, Дзейтанаькъан Марета. Цар къамаьл хьалдизадар йӀовхалах, дег чура йоагӀача цӀенача уйлаех, цар дийцар духхьал къамаьл хинна Ӏацар, из дар шоай даьх, даь-даьх, цун вахарах дола дувцар.
Хӏара къамаьл даьчо, из болх хинна ха дагаухаш, цхьацца йола моттигаш белгалйир. Ший мел дола вахар Ӏилма хетадаь, кагирхошта кхетам луш, уж цу заман дикагӀа дола Ӏадаташ лорадеш хургболча наькъ тӀа хьалкхебаь саг санна вийцар из. Цар дувцарашка ладийгӏача, из вар доккха дог дола хьехамча, ший дезал дукха безаш вола да.
Шоай къамаьл чакхдоалаш, Ӏилманхочун гаргарча наха, кхетаче кийчъяьрашта баркал аьлар, иштта Оздой ИбрахӀима дагалоаттама ди дӀадахьа лархӀарах. Цар дешашка хоалуш дар цох аьнна дош царна чӀоагӀа деза хилар, цар доккхал деш из тӀаэцар.
Хӏара сага истори хьаийцача, дукха ба цар цӀераш дуне мел латт наха юкъе яхаргйолаш, шоай вахара цӀена лар йитараш. Къаьстта царех ва Оздой ӏабдаразкъий ИбрахӀим - Ӏилманхо, гӀалгӀай мотт дегӏабарца ювзаенна цӀи йола саг.
Цо ший вахар дӀаделар гӀалгӀай мотт Ӏомабара, лорабара. Оздой ИбрахӀима Ӏилманцара безам, из иштта гӀулакха мутӀахьа хилар накъадаьлар цунна, ткъаь итт совгӀа болх гӀалгӀай филологе даькъ тӀа хьакхоллара.
Цун балха юкъе белгалдоалаш да кхо дакъа - «Лоацца эрсий-гӀалгӀай дошлорг», «Юкъарлон-политически дешай справочник», иштта «ГӏалгӀай метта орфографе дошлорг». Бакъда керттера толам хилар эрсий-гӀалгӀай дошлорг, цу тӀа Ӏилманхочо къахьийгар бӀарчча 15 шера, 1965 шергара 1980 шерга кхаччалца. Цу къахьегамах бокъонцахьа йола ганз хилар гӀалгӀай мотт безаш волча сага, цу тӀа бӀарчча метта лексика я.
Хӏара дийнахьа Оздой ИбрахӀим дешашца къахьегаш вар, кӀезиг-кӀезиг хоржаш уж гулдеш, тохкаш, царех бӀарчча материал оттаеш. Цо гӀалгӀай культура дегӀайоалаеш хьийга къа мах баь варгвоацаш да.
1983 шера Ӏилманхо укх дунен тӀара дӏавахар, цул тӀехьагӀа цун гӀулакх дӀахо дӀахьош хилар ИбрахӀима воӀ Рамис. Цо лорадарал совгӀа, кхы а чӀоагӀагӀа доаржадир гӀалгӀай лингвиста хьадена гӀулакх.
Тахан вай дувц гӀалгӀай филологех, вайна дагаух Оздой ИбрахӀим. Цун къахьегам лард хинна дӀаэттаб, цу тӀа хьалъеш я гӀалгӀай культура, цун гӏонца вахаш, дегӏавоагӏаш ва саг.
Оздой ИбрахӀим даим вусаргва гӀалгӀай филологи хьакхелла керттера саг санна, гӀалгӀай мотт лорабара цо юкъедена дакъа доккха да. Цун цӀи яхаргья наьха дегашка, хӀаьта Ӏилман болх накъабаргба кердача ноахалашта.
