1992 шера гурахьа хиннача хатара лар тахан а хоалуш я. Къамашта юкъера халахетар доладеннача дийнахьа дукха эзараш бола гӀалгӀай шоай фусамех боха безаш хилар; шоай цӀенош, дукхача шерашка вахаре хьа мел Ӏоадаьр дита, шоаш баьхача моттигашкара арабаьлар уж. Цига лела мел даь хӏама меттел, дукха нах а байра, цхьабараш тахан а мичаб ца ховш ба. Бакъда, таханалцца дог ца дуллаш, уж лохаш ба цар гаргара нах, сатувс цар цхьаннахьа уж гучабаларга, царех дола бакъдар харга. Из Ӏазап гӀалгӀашта тӀадена ха бокъонца йолча жожагӀатенах тара яр, цига баьхача нахага санна, укхаза гӀалгӀай мехка мел баьхача нахага а кхаьчар цу деной хало а гӏайгӏа а; хӏана аьлча царех хӀаравар цхьацца гаргара хинна е вовзаш, везаш хинна цу юкъе саг воацаш вацар, уж цхьан къаман хилар ца дийцача а. Дукха адам дар цигара арадаьннар. Бакъда, мел доккха дукъ токхаде дезарах, гӀалгӀай къам духьалъотта Ӏемадар, цудухьа аргӏанара сагото а иштта тӀаийцар, шоай мел бола низ ураоттабаь.

МагӀалбика кхален Южнерча культуран ЦӏагӀа дӀадихьар цу шийлача, халача 1992 шера лаьттача гуйранна хетадаь хинна сахьат.

Культуран Цӏен болхлоша, дог лазаш, вай тӀехьенна дийцар цу деноех, мишта хаьдар лоаццача хана шоай фусамашка машарца баьхача гӀалгӀай вахар, мишта бисар дуккхабараш фусамех беха, цул тӀехьагӀа а шоаш баьхача мехка юха цӀабаха бокъо йоацаш.

Кхетаче дӀахьош хинначо белгалдир, таханарча ноахала декхар хилар, из хатар диццадарал совгӀа, кхы цӀаккха а цу тайпара унзара хьал ца хилийта хьажар.

Культуран-салоӀама цӀагӀа Ӏомалучар йоккхача терконца ладувгӏар боккхагӀчар дувцачунга, бейнарий лерхӀам хила безилга кхетадеш.

Цу тайпара кхетаче дӀаяхьар лоархӀаме да кагирхой бехктокхам хургболаш шоай республикан, мехка хьалхашка, иштта халкъашта юкъе барт хургболаш. Цу деношка лаьтта шин къаман юкъера хатар, дӀаяхача ханашкара лазар, сагото яле а; вай кхоане сийрдача машарга, къамашца тарлуш дахарга дугаш хила еза.

Халкъий цхьоагӀо хилар гучадаьлар, эггара халагӀча хана. ГӏалгӀаша, мел йоккхий халонаш тӏаенаяр аьнна доацаш, шоай керда вахар юха а хьакхеллар, дӀахо дӀахьош а да. Тахан воай исторически вахара говзал лелаеш, воай республика дегӀайоалаеш, къамашта юкъера машар, цхьоагӀо яха хӏамаш лорадеш дӀахо дӀадолхаш да.

1992 шера хинна хатар дагаухаш, хьалхадаккха лов, мел лоархӀаме да вайх хӀаранена воайла лерхӀам хилар. Цо Ӏомаду вай сатем, цхьоагӀо лелае, из ца хилча даргдац юкъарло дегӀаяра, хӀара сага вахар тоадара.

ГӏалгӀай къам, халача ханашка гӀолла вахар дӀахьош, ше дегӀадоагӀаш, эргадоалаш дахаш хургдолга дӀагойтарех да. Тахан а из ший хургдар хьакхоллаш да; ший Ӏадат, цун мах бар доа ца деш, ший хьамсара мохк машарга, дегӀабарга бугаш.