Мецхал яхача гӀалаш ягӀача моттига тохкам бир
ЖӀайрахьа-Ахабоарзен музея-заповедника къахьегамхой тохкама болх дӀахьош хилар, Мецхал яхача гӀалай моттиге. Йоккха, яьржа йола вай даьй баьха из моттиг Маьтлоама юхе улл, Фалхана гӀинбухен-малхбоален оагӀорахьа.
Тамашийна боккха болх дӀахьош къахьийга моттигаш хиннай уж, XӀX-ча бӀаьшерерча тохкама болхлой бӀарг тӀаозаш. Дукха хӀамаш, доккха истори да цу гӀалашца, цига баьхача нахаца дувзаденна. «Сердалога» из хоам бир заповедника болхлоша. ГӀалай моттигаш техкар цар.
Цига хиннай 19 нах бахаш йола гӀала; лакха, цхьацца хӀаман духьала хьалбаь ши пен; цхьа маьждиг, 2 боарза т1а даь зерат, 1 тӀема гӀала, 3 хьаст, 6 малхара каш, 40 чурт, 4 коарча цхьацца гӀулакхашта лаьрхӀа хьаяь гӀишлош, кхерах хиннача хаьрцача хӀамаех биса 7 гув.
Уж еррига моттигаш телха, тоае езача хьале кхаьча я, ма хулла сихагӀа болх дӀабахьа безаш. Юкъера кхерий Ӏолийгад, кӀалхара лард ехай, гӀалаш лийлха латта дикка ха я.
Тохкам беш хиннача болхлоша, уж деррига кхоачамбоацараш белгалдеш, каьхаташ оттадаьд. ГӀалаш меттаоттаеш бола болх дӀахьош эшаргда из деррига.
Мехкара хӀара гӀала - вай къаман доккха истори да, цудухьа цу оагӀонцара балхаш лакха терко еш дӀахьош да. Мах баь варгвоацаш боккха болх ба лоамарча музея-заповедника болхлоша таханарча дийнахьа дӀахьош латтар.
Вай къаман исторецара цхьаккха хӀама ца дайна дӀа ца далийта гӀерташ, къахьег цар лоаман моттигаш тохкаш, хӀара гӀала ягӀача моттига истори меттаоттадеш.
