ГӀалгӀай къаман
юкъара газет

Кердадараш

Дунен бала  эза саг

Долакоарча цӀихезача гӀалгӀачун вахарах

Фото:
Нохч-ГӀалгӀай радио эрсийи гӀалгӀайи диктораш:  Катаков Григорий, Доданаькъан Ӏамар-Ӏаьла.

 ГӀалгӀай къаман дӀадахар, цун дика нах бовза волавелча, цкъаза хьо цецваллал хӀамаш корадоагӀа цунна юкъера. Цун къонгаша тайп-тайпарча замашка леладаь гӀулакхаш, лайна бала, гойта турпалал ла денал мичара денад-хьогӀ вай къаманна яха уйла йосс дег чу. Укхаза дагайох сона Вешкаранаькъан Мухьмада «Ва гӀалгӀай» яха байт. Мичахьара  я шун чӀоагӀал яхача хаттара  жоп луш, цу тӀа аьннад: «Кхеранца вошал да тха...» Иштта кхеранца вошал долча нахах цаӀ хиннав МагӀалбика района Доалакоа ваьха  Доданаькъан Ӏамар-Ӏаьла. Цо ший вахар дувцаш яздаь книжка дешаш, аз чӀоагӀа тамаш йир из миссел дола хӀама лайна саг  90 шера гаргга ваьха хиларах, лоӀам чӀоагӀа болча, «болата дулха дог» долча сага мара карагӀдолаш хӀама дац из.

Доданаькъан Ӏамар-Ӏаьла ваь хиннав 1920 шера, лакхе вай хьоахаяьча Долакоа.  Уж шоаш соалгхой ба. Цар вежарий лоархӀаш ба Дзовранаькъан, Элжаркъанаькъан, Пугенаькъан, Марзенаькъан тайпаех хьабаьнна нах. Цар дикка боккха дезал хиннаб, Ӏамар-Ӏаьла а волаш, пхи дезалхо – кхо воша, ши йиша. Дезала  да  Митакх хиннав, нана а  Долакоара  хиннай цар, Циба яхаш цӀи а йолаш.

1930 шера, ший 10 шу даьннача хана, юртарча ишколе деша вода из. Цу ханара ший хьал а наьха таронаш а дагалувцаш,  йоазош даьд цо. ТӀабувха гӀирс биркъе болаш, когашта лоа чуухаш хиннад, когаш бохьа а баь, дукха ха яьккхай цо метта уллаш.  ХӀанз санна лораш хиннабац цу хана. Нахага лазараш дукха хиннад. Царна дарбаш деш моттигаш кӀезига хиннай.  БӀаьсти хьаяьлча, боккхийча наха нитташ, ӀаӀаш, чӀимаш ба ухийташ хиннад бераш хьунагӀа, царех дарбаш хул оалаш хиннад цар.

Пхи класс мара хиннаяц цу заман чухьа  ишколе. Уж пхи класс яьккха ваьлча, изи цунца цхьан классе баьгӀа Батыжанаькъан Сайпии, АлероевгӀар Хьамиди АртагӀеи, Коттоев Ӏаьлеи, Додов Ӏамар-Ӏаьлеи, ГуноевгӀар ЯрагӀии Буро тӀарча хьехархой техникуме деша баха хиннаб.   Из техникум хьайийлла а сел дукха ха хиннаяц, ший хьалхара дешархой цо тӀаийца хиннаб 1924-ча шера. Цун директор волаш болх беш хиннав цӀихезача большевика-революционера Ӏоахарганаькъан ГӀапура воша Осман. Хорш ухаш ва, цамогаш ва, аьнна, цӀавахийтавале а, хьехархочун дешар ца дийшача Ӏац из. Шолжа-ГӀалий тӀа вахе, юха деша а этте, дешарца бувзабенна болх бергболаш, курсаш йоах цо. ЦӀермашиннаькъа станце бийсаш а йоахаш, цӀагӀара ахчанца деш гӀо а доацаш, Ӏаьржа маькхи кӀедж яьккха хийи мелаш, цхьа ха йоаккх кхувш воагӀача Ӏамар-Ӏаьлас. Ма чӀоагӀа хиннаб цун дешарцара безам! Цу хана, хетаргахьа, Дала гӀо даьд цунна, радио чугӀолла хьакхайкаду, радиокомитете 7-8 класс яьккха гӀалгӀай мотт дика ховш вола диктор веза, аьнна. Ший ма хулла сиха  цу адресах вода из, балха отта дагахьа. Из ха дагалувцаш, Ӏамар-Ӏаьлас яздаьд: « ...Цига председатель Шайх-Мохьмад яхаш саг вар. Чува мегаргвий, аьнна, наӀарах хӀама а теха, со чувахар. Цо сога хаьттар, фу эш хьона, аьнна.

Оаш тахан радио чу йийша объявлени хеза венав со, гӀалгӀай меттала балха ва безам болаш, аьлар аз. Шайх-Мохьмада, ше вагӀачара сигнал а тоӀаяь, хьабийхар цига балха бола кердача хоамий редактор Ведажанаькъан Идриси таржамхо Дударанаькъан Ахьмади.

Хьажал, ер саг гӀалгӀай меттала диктор балха отта безам болаш венав. Хьажал шо укханга из болх булургбий. Сога цар хаьттар, гӀалгӀа вий хьо.  Мичара ва хьо? Аз аьлар, Долакоара ва аьлча, нохчо ва алар кхераш, Инаркъера ва со...  ТӀаккха хаьттар, хьан тайпах ва хьо. Аз аьлар, Дзовранаькъан ва. Ахьмада аьлар, ТӀой-Юрта ах Дзовранаькъан бах.  Со гӀалгӀай меттала диктора балха дӀаийцар. Аз цига болх бир массехк шера...» 

(аьрдехьара аьттехьа) хьалхара мугӀ: Янданаькъан Жамалда, ОшаевгӀар Халид, МамакаевгӀар Мухьмад;  шоллагӀа мугӀ: Бузуртанаькъан Мухьмад, Тебойнаькъан Тухан, Къоастой Башир, Доданаькъан Ӏамар-Ӏаьла

Ӏамар-Ӏаьлас дувцаш дола из хӀама 1938-ча шера хиннад, хӀаьта цо хьехаву Шайх-Мохьмад тайпан ДудаевгӀар хиннав. ТӀехьагӀо радиокомитета председателалла оттаваьв Хьоашаланаькъан Махье Махьмад. Из вайна вовзаш ва йоазанхо – поэт, прозаик – санна.  Цо деша вахийтав къона болхло, гӀалгӀай зӀамига саг  кердача хоамий редакторалла деша Гуржий мехка. Цига  кхаь  шера дешаш а хинна цӀавеча, из хьожаву Пригородни района радиовещане редакторалла а дикторалла а. Цул тӀехьагӀа Шолжа-ГӀалий тӀа а из болх беш хиннав из. ТӀом тӀабалцца из ши гӀулакх леладу цо, цул совгӀа,  книжни издательствон директора Овшанаькъан Махьмадеи керттерча редактора Заьзганаькъан Бахьаудинеи, книжкаш тӀа дукха гӀалаташ арадувлаш хиларах, корректора болх бе хьех из, радиокомитете къахьегаш воллаше а. Из болх а тарбаьб цо ший керттерча балхаца, цигара дизза алапи а луш.

«Нахага геттара чӀоагӀа хало ера 1941-ча шера тӀом тӀабеча, - аьнна яздаьд Ӏамар-Ӏаьлас, - из бахьан долаш вай Ӏодахийтар Казахстане, Узбекистане,  Киргизе. Цу мехкашка баьха а Ӏема а боацаш, шелалла, моцалла дукха нах байра. Кхойтта шера йӀаьхъелар высылка. Дукха нах байра цига, цӀабахканзар. Цар цӀераш йоахаргья аз: Доданаькъан Ӏисакх, Висангири, Митакх, Алхаст, Ийдиг, Махьмад, Бахьаудин, Заьудин, цар нана Соврат, кхыбараш». Ӏамар-Ӏаьлас ше эза бала-м дулхах хьаваьча сага лар, из дийна висар тамаш йолаш хиннаб.

ТӀом болабеннача шера, массанахьа амар кхаьча хиннад,  тӀем тӀа ваха никъ мел бола саг, шоаш дехараш а яздийя, тӀем тӀа гӀо, аьнна. Иштта, ше дехар а яздаь, тӀем тӀа ваха хиннав вай мехкахо а.  «Цу шера  Шолжа-ГӀалий тӀарча Октябрьски кхале вӀашагӀъеллар нохчийи гӀалгӀайи кавалерийски дивизи. Цу дивизеца дӀаязвелар со, - аьнна яздаьд  цо. – Берригаш нохч-гӀалгӀай къамах бар дивизеца хиннараш.  Сона цига нийсвелар, са ханара а волаш, Ужахьанаькъан Ахьмад, Келиганаькъан Махьмад, ТӀонганаькъан Ӏаддал-Ӏазиз, кхыбараш.  Со валехьа эскадрона йоазонча вар Ужахьанаькъан Ахьмад. ХӀаьта цунна метта йоазончалла оттавир со штабо... Цу дивизецара подборни полк а яь, тхо Шолжа-ГӀалий тӀарча Андреевски долина яхача моттиге дӀахьоажадир... Полка командир Абаьданаькъан Японца волча командаца тхо дахар. Тхо цигара Краснодаре хьоажадаь, Пашковка яхача моттиге сайцар. Кхаь-биъ бетта Ӏомалуш, тхоай говрашца цига ха яьккхар оаха. Тхогара говраш бахача нахагара гулъяь яр. Хала дар тхона царца, хӀана аьлча дика Ӏема яьнна а яланза а говраш яр уж».

ДӀахо Ӏамар-Ӏаьлас яздаьчох, полкацара моастагӀчун гонна юкъе висараш кховзткъа саг хиннав. Вокхарех фу хиннад царна белггала ховш хиннадац. Цхьабакъда штабе царца хиннав АлхановгӀар тайпан вола капитан. Из фински тӀем тӀа а хинна саг хиннав.  Денал долаш къонах хиннав, яхаш, язду вай мехкахочо цох.  Цо разведка а яхийта, вайчарга хоам баь хиннаб, ха-сахьат белгал а даь, немций гонна юкъера арадовла гӀо де тхона, аьнна. Цул тӀехьагӀа, гонна юкъера арабоалаш, Ӏамар-Ӏаьланна а кхы кхаь сага а човнаш яь хиннай моастагӀаша. Ӏамар-Ӏаьланна кулгахи фоартахи кхийтта хиннад пхорч. Новкъосташа гӀо дар бахьан долаш, дийна а волаш, гонна юкъера араваьннав из. Вагона чура лораш болча кхоачаваьв цар шоашцара бӀухо. Из хиннад Сталинграда гаьна доацаш, Лакхера а Лохера  а Яблочни яхача моттигашка. Цу юкъа вайбараш тӀехьашка а баьнна, гӀаьрхой тӀалета хиннаб. Вагонаш чу бада доарахой цар кара нийсбеннаб. Цигара ара а баьха, лийцача наьха лагерашка дӀабигаб уж, шоашца гӀалгӀай зӀамига саг а волаш. Цига хьалха хинначул а чӀоагӀагӀа Ӏазап ла дийзад цар. Даарах хӀама вӀалла хьоахадеш а хиннадац. Тхов-кӀийле хиннаяц. Цига лаьца боахка нах 15 эзар хиннав. Ӏамар-Ӏаьланна яь хинна човнаш, йоахкалуш, нӀаний де йолаенна хиннай. Бакъда Кавказера нах кхетар бахьан долаш, уж цигарча Ӏаьдалца барта хиларах, Ӏамар-Ӏаьланна дарба ду Варшаверча дарбанче, цул тӀехьагӀа цига вӀашагӀйоллаш хиннача лоамарой легионе дӀахьожаву, диверсанташ кийчбеш йола моттиг хиннай из. Цигара немцаша Итале бигаб уж. Новкъа йода цӀермашен вай самолёташа йохаяр бахьан долаш, вай эскарах дӀакхет царех бӀаь саг, шоашца Ӏамар-Ӏаьла а волаш. Цхьан юкъа Польшерча лагере совцабу уж, цул тӀехьагӀа кхо бутт ха яьлча, Ковелерча тӀема даькъах дӀатох бӀухой. Ӏамар-Ӏаьлийга ший хьалхара йоазончан гӀулакх кхоач. ДӀахо цох ву взвода командира гӀонча... 

Аьрдехьа латтар Митакха Ӏамар-Ӏаьла

Цигга хад Долакоарча зӀамигача сага тӀема никъ. Вай мохк бохабаьчул тӀехьагӀа, тӀема юкъера хьа а ваьккхе, Казахстане Ӏовохийт из а. Цига наха хьа а хьийхе,  шоай тайпан нах бахача кхоач. Бакъда цу хана боацаш бар цун дезалера нах: да, нана, ши воша, ши йиша. Ши даь-воша мара кхоачарле йолаш саг виса хиннавац цун. Цига наькъаш тоадеча мастера болх лу цунна Иртышски кхале. Цу хана немцашкахьа хинна нах набахта чубехкаш хиннаб. Лаьцав Ӏамар-Ӏаьла а, цунна беш хинна бехк 25 шу суд йоагӀаш хиннаб.  Шийна тӀатеттача хӀамашта керасти даьдале а, хӀаьта а 10 шера  Якуте  дӀавахийтар из, цу ерригача хана цига бригадир волаш къахьийгар. Дошув доаккхаш моттиг хиннай из. Цигара, дийна волаш, ше цӀаварах йоккха тамаш еш хиннай тутмакха.

1957 шера цигара цӀавеча, шаккха даь-воша  воацача тӀакхаьчар из. Тайпан наха, дӀаоарцагӀбаьнна, Боканаькъан тайпан Зайнат  йоалаю цунна.  Кавказе цӀабахка мукъа белча, дай баьхача юрта юха а ший боахам булл цо. Цул тӀехьагӀа, республика меттаоттае йолайича, парте обкомо хьал а вийхе, вай Сибре дигале ший хинна болх лу цунна. Цигара из вода «Сердало» газета редакце корректора а тӀахьагӀа ревизионни (керттерча) корректора а болх бе, вахаш йола моттиг Калинина цӀерагӀча посёлке йолаш. Цига ший доалахьара цӀенош хиннад цун. Иштта къахьег цо 1966-ча шера ше пенсе ваххалца. Долакоа ваха юхавеча, НГДУ «МагӀалбикмехкдаьттан» оператор волаш а болх бу цо.

Боккха дезал хиннаб Ӏамар-Ӏаьлий: ялх воӀи кхо йоӀи. Къонгаш Мухьмад, Мурад, Бек-хан, Руслан, Алик, Аслан яхаш хиннаб, мехкарий – Радимхан, Залихан, Зарема. Царех шиъ къаьстав, Мухьмади Руслани карарча хана боацаш ба. Бусалба сага никъ лорабеш хьавена дезала да, кхозза ХьажцӀа ваха хиннав, цу даькъе ший даьна, нанна тӀера а. Ӏамар- Ӏаьлас ший 87 шу даьннача хана яздаьд «Са вахара наькъаш» яха книжка. ХӀаьта  кхы а ши шу даьлча, 2010 шера, ший 89 шу даьннача хана кхелхав Доданаькъан Митакха Ӏамар-Ӏаьла. ДӀавеллав даьй баьхача юрта.

Дукха нах бовзаш, наха везаш саг хиннав из. Цун цхьан сурта тӀа го йиш я республике геттара гӀорбаьнна хинна нах: халкъа поэт Янданаькъан Жамалда, нохчий гӀорбаьнна хинна йоазанхой,  Брест лораеш хиннача вайнахах,  вайнаьха дошлой полках  книжка яздаь ОшаевгӀар Халид, «Зелимхан» яха роман кхелла вола Мамакаевгlар Мухьмад, парте Нохч-ГӀалгӀай обкома кхоалагӀа секретарь, Нохч-ГӀалгӀай КГБ председатела заместитель  хинна Бузуртанаькъан Мухьмад, «Сердало» газета керттера редактор Тебойнаькъан Тухан, цу газета отдела кулгалхо хинна Къоастой Башир. Ӏамар-Ӏаьла ше а ва цу сурта тӀа. Иштта  цо сурт даьккха хиннад шийца Нохч-ГӀалгӀай радиокомитета эрсий диктор хиннача  Сийлахь-боккхача Даьймехка  тӀема ветеранаца Григорий Катаковца.

Вай къаман поэтаца а РСФСР гӀорваьннача артистаца а Хамхой Ахьмадаца болх беш, цунна гӀо деш вар со студент волаш. Ши-кхо шу даьккхар оаха  иштта къахьегаш.  Ахьмад бӀаргса доацаш вар, зӀамига волча хана денз, цудухьа язде хацар цунна. Цхьан шера, 1978 шу дар мотташ ва-кх со из, Нохч-ГӀалгӀай йоазанхой Союзе хиннача литературан пропоганда еча отдела, МагӀалбика кхале вахийтар Элмарзий Ахьмади сои, къахьегамхошта хьалхашка къамаьл де а байташ еша а. ДагадоагӀа тхоаш Махьмад-Хи тӀарча газ чакхйоахача заводе хинна, «МагӀалбика» НГДУ даха. Цул тӀехьагӀа, Ахьмада аьлар, хӀанз со Доданаькъан Ӏамар-Ӏаьла волча ваха везаш ва. Из волча долхаш хилча Долакоа даха дезар тха. Тхоашка буц мо баьццара хьалхара арахийца цӀенна «Жигули» хиларах, сиха дӀакхаьчар тхо. Цкъа дӀахоатташехь, тхо долхаш вола саг мичахьа вах хьахьийхар тхона. Керда фусам хьаеш воалла  Ӏамар-Ӏаьла коа нийсвелар тхона. КоанаӀараш йоацаш, вай даьй ӀаьдалагӀа саьргех яь карт а йолаш, боахам бар из. ХӀанз а дикка хьабаь баланза бар. Топпарца бувзабенна болх беш боахкар мотташ ва со фусамера нах, тхо цига кхаьчача хана. ЧӀоагӀа гӀадваха хьайзар цӀен-да, Ахьмад бӀаргавайча. Ше деш латтар а дита, хьаьша чувийхар цо. Цкъарчоа юхаозавеннавар иллиалархо, даха дезаш да тхо, дукха га йиш йолаш дац, аьнна. Бакъда фусам-да ший уйлан тӀа чӀоагӀвенна хиларах, цо хьавайтанзар Элмарзий Ахьмад. Со а водитель а чудаханзар цӀагӀа, къаьнара доттагӀий шоаш цхьаь, паргӀата бита лаьрхӀар оаха, лувш-оалаш. Котамаш а йоаяь, дикка йӀаьха ха яьккхар цу шинне цхьана Ӏеш, дахар-денар дувцаш. Дувца хӀама-м цар дукха дар аьнна хет сона. Вай Сибре дигале а цӀадаьхкачул тӀехьагӀа а Нохч-ГӀалгӀай радиокомитете цхьана балха хиннабар уж. Ахьмад цига теле-радио солист-иллиалархо хиннавар, Ӏамар-Ӏаьла – диктор а редактор а. Лоацца фусам-даьца оахош даьча къамаьлацара, даиман са дег чу дусаш, цхьа дош Ӏомадир аз. Цу хана мара из дош хезадацар сона.  Нагахьа санна ворда тӀа, бекъаш урагӀа а дегӀа, мухь дукхагӀа тӀабиллар духьа, чӀоагӀале йойя; е  ши гӀадж бе а елла, моллагӀча хӀаманна морхӀ лаккха хьалботте, дукхагӀа дӀабахьар духьа, цох «газа ворда» оал аьлар Ӏамар-Ӏаьлас. Цо оалаш мара хезадацар сона из дош. «Газа» яхача дешаца шаккха «а»  лоаца ала деза. Из вӀашагӀкхетар хинначул тӀехьагӀа 43 шу даьлча, цун воӀа Аслана деннача книжка тӀара корадир сона из дош, Ӏамар-Ӏаьлий «Са вахара наькъаш» яхача книжка тӀа я «Нана» яха  стихотворени, цунна юкъе хьоахадаьд «газа ворда» яха дешаш. Диц ца деш, метта юкъедахьа  мегаргдолаш дош да из. Цигара арадаьнна, МагӀалбике ӀочудоагӀаш, Ахьмада дийцар ше дика тӀаэцарах, шоаш вӀаший тӀера болаш Шолжа-ГӀалий тӀа блх барах, иштта кхыдараш.

Цох тарра, Ӏамара-Ӏаьла вовзаш, цунца цхьана болх баь, цо гӀо даь а бар гӀалгӀай цхьабола цӀихеза журналисташ. Масала, царех цаӀ вар ЦӀолой Руслан. ХӀетта вай Сибрера цӀадаьхкача хана, геттара къона волаш, «Сердало» газета редакце корректоралла балха ваха хиннав Руслан. Цу хана цига ревизионни корректор (цхьачар воккхагӀвола корректор а оалар цу балхах) волаш къахьегаш хиннав  Доданаькъан Ӏамар-Ӏаьла. Ше Ӏомаваьр а, цу балхаца мел дувзаденна хӀама довзийтар а Ӏамар-Ӏаьла вар, яхаш, дувцаш хезад сона цо. Духхьал из цаӀ Ӏомаваь ца Ӏеш, кхыча къонача корректорашта а гӀо деш хиннад цо. Дуккхача хана газете болх беш хинна ГӀазданаькъан Фая а цунца болх бе дӀайолаенна хиннай. ХӀанз пенсе яха, салоӀаш я из.

Ши-кхо шу хьалха, «Сердало» газета керттерча редактора Тебойнаькъан Тухана архивера аз лакхе хьоахадаь йоазанхой, журналисташ тӀабола сурт кхаьчар сога. Цу тӀа латтараш а багӀараш а нохчашта а гӀалгӀашта а юкъе чӀоагӀа гӀорбаьнна, сидола нах бар. Къоастой Башира йисте латтар, сона дика вовзаш воаца саг (моцагӀа даьккха сурт дар из). Дуккхача нахага хийттар аз, из малав ха гӀерташ. Юххера а, «СелаӀад» журнала керттера редактор волча Майсиганаькъан Саламханага дӀахьекхар аз из сурт, цу хана дийна вар Саламхан. Журналист волаш 50 шу даьккхача, газета редакце дуккхача шерашка болх баьча цо, из Доданаькъан Ӏамар-Ӏаьла ва аьлар. ТӀехьагӀа цун ший воӀага дӀахьекхача, Саламхана аьннар бакъдолга хайра сона. Цо а болх баьбар Долакоарча гӀалгӀачунца, мотт дика ховш а, йоазув дика деш а хиннача сагаца.

Цхьан хана Ӏамар-Ӏаьлас баь  Нохч-ГӀалгӀай радио  диктора болх беш хиннавар поэт, журналист, «Сердало» газета керттерча редактора заместитель волаш къахьийга Угурчанаькъан Азматгири.  Дувцача книжканна дешахьалхе язъяьр а из ва.  Тахан Азматгири ше а вайна юкъе воацаш ва.  2008-ча шера  иштта яздаьд цо ший мехкахочох лаьца: «...Сона Доданаькъан Ӏамар-Ӏаьла эггара хьалха бӀаргавайна ха, хетаргахьа, цхьа итт-шийтта шу хургда. «Сердало» редакце са кабинете чуваьлар лакхарча дегӀара, хоза юхь-сибат дола къонах.  ТӀаювхача формага  диллача, из цӀена гӀалгӀа волга ховргдар: галфе хачии китали, азиатски ши икки, керта тӀа элтара кийи. Ший вахарах-леларах дийца ваьлча,  Ӏамар-Ӏаьлас аьлар ше байташи, лоацца беламе дувцараши дахьаш венавар, нагахьа санна мегаш хуле, царна кепа техача чӀоагӀа дика хургдар, аьнна. Со хьежар цун байташка, хьежар дувцарашка, царех сайна дезаденнараш хьа а ийца, царна кепа тохаргья аьнна дӀавахийтар аз къоано.  Дукха ца говш, цу хӀамашта кепа а теха, уж  араяьлар. ДӀадийцача саг  ца тешшал, чӀоагӀа гӀадвахавар Ӏамар-Ӏаьла ше язъяь байташи беламе дувцари тӀадола газет бӀаргадайча...»

Азматгире белгала ма даккхара, йоазанхочун говзал йолаш хиннав  Доданаькъанвар. Цун книжка тӀа го йиш я «Говраш хахкар», «ДоттагӀий», «Тешам байнар», «Дийхачоа жоп луш ва Даьла», «Текхарги къонахи», «Дукха беза лоалахой», «Барт эгӀар», «Къуно къуна къоал даьд»,  «Майра МутӀий»,  «Ах котам йиай»,  «Сардам»,  «Етт эца баха мари сесаги», «Ши лоалахо»,  «Дийша саг», «ХьоашалгӀа ваха кӀаьнк», «Бай-Ӏаьла» яха дувцараш, вахаре хиннача моттигех дола дагалоацамаш, «ДуӀа»,  берашта а боккхагӀчарна а хетаяь иттех байт. ХӀаьта «Са вахара наькъаш» яхача йоазонах аз автобиографически повесть я аргдар. Цун цӀи я, керттера а лаьрхӀа, автора ший книжках тиллар а. Дукха хьехамаш, хьаькъал долаш да цун дувцараш, байташ; цхьайолча хана цар къовсам лоаттабу  вахаре нийслуча воча гӀулакхашца.

Дукха ха йисаяц керда 2024 шу хьатӀакхача. Цудухьа Ӏамар-Ӏаьлий «Керду шу» яха стихотворени а ешаш, цун цӀерагӀа наха ловца а боаккхаш, чакхдаккха лов сона цу тамашийнача сагах дола ер дувцар:

«Могаш-маьрша доагӀалда хьо,

Беркате Керда шу,

Ираз долаш хилда хьо,

Машаре Керда шу.

 

ТӀема духьала латта 

Низ болаш хилда хьо,

Герзий човнаш ерзае

Ка маьхала  яйла хьа.

Топий таташа унзардаьхача

Берий, истий дог хьасталахь,

Гунахь доацаш тӀемо боабаьча

Бусалба наьха бекхам белахь.

 

Дунен массе миӀинге,

Даькъала дувц хьо, ловцаш доахаш:

Ираз долаш хилда хьо,

Беркате Керда шу».

Электронни газета язле

(PDF) кӀира цкъа арадувла къаман юкъара «Сердало» газет, цӀагӀара ара ца воалаш деша таро я

Хьаязде