Бокъонаш боаггӀача боараме лораяр
Ший балхах лаьца дийцар суда керттерча пирстопа
Судо яь чӀоагӀо лораяра тӀехьа тӀахьожам лоаттабу болхлой, тахан шоай цӀай дездеш ба. Суда пирстопий ди чӀоагӀдир Россе Президента амарца 2009-ча шера. Цу цӀайна истори довза эттача, из Россе император Александр хиннача хана денз хьадоагӀаш да. 1865-ча шера гуйран тӀехьарча бетта 1-ча дийнахьа дӀайихьача суда реформо дукха хувцамаш юкъедоаладир. Суда пирстопий институт хьакхелла 159 шу дизарца, республикерча суда пирстопий федеральни балха оагӀон кулгалхочунца, мехка керттерча пирстопаца Къоастой Заьлмахаца къамаьл хилар «Сердало» газета корреспондента.
- Заьлмаха, таханарча шоай балхах дувцал. МалагӀча хьале латт болх?
- 2005-ча шера хьакхеллар вай мехкара ФССП оагӀув. Таханарча дийнахьа цунна чуйоагӀа доал дара Аппарат, иштта 7 моттиг. 300 совгӀа болхло ва цу оагӀонца къахьегараш. Шоашта тӀадаьхка декхараш бехктокхаме кхоачашдеш, хьабоагӀа болхлой тахан.
- МалагӀча оагӀонашка къахьега дезаш хул шун? Федеральни хьакимаша шоашта тӀадехкача декхарех дувцал?
- РФ Конституционни суда, РФ Лакхерча суда, арбитражни суда, иштта кхыйолча моттигашка оттаяь бокъонаш лораяра тӀехьа тӀахьожам лоаттабу оаха. Пирстопашта хьалхашкара декхар - судо чӀоагӀдаь латтар ма хулла сихагӀа кхоачашдергдолаш болх дӀакхахьар, даиман из хӀама теркаме лоаттадар.
- Шун балхаца эггара керттердараш малагӀаш да?
- Пайда хургболча тайпара чакхдаха гӀерт тхо тхоай декхараш. Керттера декхар - бокъо йолча моллагӀча тайпара бахархошта гӀо дар.
- МалагӀа тайпара гӀо лоаттаду оаша наха?
- Эггара хьалха, пирстопа ший болх дӀахьоргбола, фу де деза хайташ дола каьхат дӀагойта деза бахархоша. ТӀадиллар кхоачашде цхьа ха оттаю оаха. Нагахьа, цу хана цар из кхоачашдаь ца хуле, дӀахо кхыча тайпара дӀахьу оаха болх. Мехкара аравала йиш йоацаш бокъо ехк, гӀод тох, иштта кхыдараш юкъедоаладу шийна судо тӀадиллар кхоачашдеш воацачунна.
- Тахан каст-каста нийслуш да бахархошта юкъе алименташцара гӀулакх. Уж хьатела раьза воацачунгара ахча хьадаккхара болх мишта дӀахьу оаш?
- Массехк тайпара болх дӀакхухь оаха цу оагӀонца. Декхар доаллача сага хьадоагӀа ахча, цун доалахьа дола хӀама дӀалоац , Россе мехкара аравала йиш йоацаш бокъо ехк. Цу хӀамо сиха тоаду из гӀулакх. Цхьайолча моттигашка, тӀалатта декхар цунна хьадоагӀача алапе тӀара дӀатӀаухаргдолаш, каьхаташ кийчду.
- Иштта декхар тӀалатташ вола саг эскаре, тӀема операцена юкъе хилча, цун хьал миштад?
- Ӏаьдала бокъонга диллача, декхар тӀалаттачо ше дехар дича соцаде йиш я из гӀулакх, хӀана аьлча, эскаре хилар доккха, лоархӀаме бахьан да.
- Нагахьа санна тӀема операцена юкъе волча сага дехар дӀадала аьттув ца хилча, тӀаккха фу де деза?
- Цун гаргарча наха; кхален, шахьара пирстопий моттигашка гӀолла; кхоачашду из гӀулакх.
- Суда пирстопаша дер нийса ца хете, латкъа йиш йолаш вий саг?
- Латкъа йиш йолаш ва. Ший лоткъам почте гӀолла дӀабахьийта йиш я цун, иштта республикерча Россе ФССП моттига сайта тӀа бита йиш я.
- Заьлмаха, фу ха я Ӏа укхаза болх бу? Хьай балхах дувцал.
- Россе МИДа Дипломатически академи, Москвера паччахьалкхен юридически академи яьккхай аз. РФ Генпрокуратуре, Москверча прокуратуре, Россе тохкама комитете болх беш хиннав. ТӀехьарча шин шера Россе ФССП къахьегаш хьавоагӀа. 2023-ча шера Ӏан шоллагӀча бетта денз республикерча суда пирстопий федеральни балха хьалхалатташ къахьег аз.
- ЦӀай дездеча дийнахьа, хьайцарча балха новкъосташка фу аргдар Ӏа?
- Аз даькъалабувц уж берригаш укх цӀайца! Иразе, маьрша, беркатаца бахалба уж! Шоай декхараш дизза кхоачашде, лакхача боараме болх дӀахьош ха яккха аьттув, низ хилба цар массане! Толам болаш хилба цар къахьегам!
