Бераш, кагирхой чулоацаш; Россе боккха оагӀув ба из. Къаьстта тахан латтача хана, тхьовра денз хьадахьа гӀулакхаш дӀахьоргдола тӀехье кхееш, къахьега деза вай тӀатеӀӀа. Даьхен гӀулакха латтача къонабараша массехказа хьоахадаьд; спорта, кхетама хьал гучадоаккхаш йола яхьаш дӀаяхьар геттара пайда беш хургда, аьнна. Бакъда хӀара хӀаман ше-ший ха я-кх! Тахан аьттув ба-кх цар шоай начӀал, тайп-тайпара говзал, кхетама хьал, спортацара бувзам дӀагойта. Цу оагӀон болх лелабеча Налганаькъан Рамзанаца къамаьл хилар «Сердало» газета корреспондента.

- Мехкашкарча оагӀоний мишта вӀаштӀехьадоал из проект дӀаяхьа? Ишколашта фу хийтар цу гӀулакхах?

- Мехкарча ерригача моттигашка дӀаболабир оаха из болх. Дуккхача ишколашкара бераш геттара раьза долаш юкъедаьхкар цу гӀулакха.

«Зарница 2.0» яха ловзар ишколе дӀадихьар оаха эггара хьалха. Онлайн-кийчо е езаш дар бераш юххьанца. Мехкарча оагӀонна тӀалаттар, эггара толашагӀбараш хьахаржар, вай республика геттара дика дӀахьокхар.

- Ерригача Россе проекте дакъа лацарах фу хул Хьалхарчарна?

- Тайп-тайпарча оагӀорахьара шоаш дӀахьокха аьттув ба берий. ВӀалла шоаша леладаь хиннадоацача гӀулакхах а хьалхабала йиш я цар. Коталонга кхача гӀерташ, беррига низ тӀабахийте кхест уж цига. Ерригача Россе дӀахьош долча ловзаро дог ураоттаду, къаманцара яхь сомайоаккх.

Зарнице котбаьннараша шоай болх «Хьалхарчар болам» яхача проекте дакъа лоацаш дӀахохьоргба, боккхагӀбараш зӀамагӀчарна хьехаш хургба.

- Малаш ба хьалхабаьннараш?

- БоккхагӀчарна, зӀамагӀчарна, юкъерча ханага кхаьчарашта юкъе дӀа-хьа екъ моттигаш. 8 шергара 18 шерга кхаччалца бараш ба цу юкъе. 18 шу даьнна боацараш Ӏомалуш боагӀарашта юкъе ба, 18 шерга кхаьчараш хьалхалатташ ба.

- Яхьий программа вӀашагӀйоллача хана, цар яьнна ха теркалйой оаш?

- Ханага, дегӀа низага хьежжа дӀахьу оаха из болх. БоккхагӀбараш, юкъерча ханага кхаьчараш спорта кийчо йолаш, Даьхен истори дика довзаш, лозабаьрашта хьалхара гӀо де ховш хила беза. ЗӀамагӀбарий тоаба «Снайпер» яхача спорта ловзаре, «Кийча латта турпалхой» яхача викторине дакъа лоацаш бар.

- ДӀадолалуча хана, хала дарий шоана берашца? Шоашкара фу деза, мишта хьовза беза кхетадорий цар?

- Зарнице дакъа лоацарий кийчо е аьттув бар. ХӀара ловзарга хьежжа кийчлуш, къахьегаш хилар уж. Цу гӀулакха лаьрххӀа кийчъяь гойтарароликаш яр деррига довзийташ. Цар хьахьокхар тӀема юкъе гӀо дар, моллагӀа долча хатара кийча хилар, саперни гӀулакх довзар, саг кӀалхарваккхар мишта хила деза. Шоаш мел Ӏомадаьр чӀоагӀдеш, хилар бераш дӀахо.

- Масса бер дар ерригача Россе проекте дакъа лоацаш?

- Ерригача Россе моттигашкара, 3 миллион совгӀа кагирхой бар цу юкъе дакъа лоацаш.

- «Зарница 2.0» яхача ловзаре эггара лоархӀамегӀа дараш малагӀаш да?

- Керттера моттиг дӀалаьцар гӀетташ долча гӀирсаша, кхераме йоацача бластер-автомато. Ара, иштта цӀагӀа а кхосса йиш йолаш яр из.

Таханарча ханага хьежжа, дӀахьош дар ловзар. Кагирхоша гойтар моллагӀа кхераме хьал эттача эггара хьалха де дезараш, лозаваьчунна гӀо дар, тӀема жрналистикацара говзал, цӀера духьалара кийчо, иштта кхыдараш а.

Даьхен истори, паччахьалкхен лоархӀамедараш мишта довз тохкаш викторина дӀайихьар.

- Проект дӀахьоча хана, хьан гӀо ду Хьалхарчарна?

- Цу балха тӀахьожараш ба тӀема оагӀонцарча моттига, Ӏаьдала болхлой. Тоабашта керттердараш хьалхадоахараш ба Украинерча ТӀема операцен доакъашхой. ТӀема юххьанцара декхараш Ӏомаду цар кагирхошта.

- Мишта дӀабодар из болх? ХӀаравар шийна хьалхара волаш е берригаш цхьана болаш?

- ДӀа-хьа гӀо деш, тоабанца болх дӀабахьар да укхаза лоархӀаме. МоллагӀа хӀама шийна ийшача, тӀема новкъостага кхайк. Яхьашта юкъе геттара хала дола декхараш да, цудухьа тоабанца бувзам болаш хилар лоархӀаме да. Зарница юкъе дукха тайп-тайпара хӀамаш да. Духхьал дегӀаца низ болаш хилар а кхоачам болаш хилац; кадай, сиха уйла еш, говза хила веза цига.

Цу юкъе йиӀигаш а я. Ловзар йистедоалача хана, доккха дакъа дӀалоацаш, говзал хьекхар цар. Тоабан балхах дийцача, хӀара тоабо кулгалхо ше хорж. Хьехархоех е берий даьйх цаӀ хул из.

- «Зарница 2.0» яхача ловзара хьалхалаттараша эггара керттера лоархӀараш малагӀаш да?

- Цу ловзаро бераш Ӏомаду шоай Даьхе лархӀа, цох доаккхал де, миччахьа ара висача ца воха, кӀалвисачун гӀо де, гӀетташ долча гӀирсашта доал де, дегӀаца низ, хьинар долаш, кадай хила. Советски хана денз, хьадоагӀаш долча цу ловзаре ха мел дезараш довзаш хилийта гӀерт тхо кхувш латтараш. «Хьалхарчар болам» яхача оагӀон кулгал деча Гуров Григоре яхачох, «Зарница 2.0» Россе къонача тӀехьен нийса никъ хьехаш, Даьхенцара цар безам, кхетам чӀоагӀбеш хургда.