Цу лоаццача мугӀарашка я цун биографи-сий долча, дуне дезаш, цӀена, нийсхон тӀехьа волча, гӀулакхашца а дешашца денал долча сага вахар. Из, зӀамига волча хана денз а, вар шийна тӀадиллача гӀулакхах бола бехктокхам кхетабеш.

1986 шера Шолжера №4 йола юкъера ишкол яьккхаяр цо. 1987-1989 шерашка Монголе Советски эскара мугӀарашка хилар, амал даь воалача хана, рота воккхагӀа волча сержанта цӀи йолаш вар.

1991-ча шера маьтсела бетта кортамукъа йола Нохчий Республика Ичкери хьакхайкаяьчул тӀехьагӀа, из дакъа лаца волавелар ГӏалгӀайчен юкъара-политически вахаре. Цо шийгара дакъа юкъедихьар 1991 шера, Российски Федерацена чуйоагӀаш ГӏалгӀай Республика хьакхоллара референдум гӀалгӀай кхотабенна бахача моттигашка дӀаяхьара. Халкъа охлой командир волаш, Келаматанаькъан Ӏ. М. дакъалоацаш хилар, гӏалгӀай къаманга шйна бакъахьа хетар ца алийта гӀертача наха духьале еш.

Макшарипа Ӏалихан дика дакъа лоацаш хиннав дукхача политически, юкъарча балхашца, ший хьамсара республика дика дегӀаяра дизза ший дакъа юкъехьош. Цо моллагӀа дола шийна хьалхашка оттадаь декхараш кхоачашдора.

Хӏара дийнахьа Ӏалихана ховш дар, ше вер кхерам болаш долга, хӀана аьлча цун къовсам бар террористашца, гӀаьрахошца эггара халагӀа йолча хана. Из массайолча хана, ший балха аравоалар, ше дӀахьош бола никъ нийса хиларах тешаш.

Цун валар нийсделар моастагӀчун карах, 2007 шера тов бетта 17-ча дийнахьа, ший балха декхар кхоачашдеш волаш. Цун цӀерагӀа хьакхеллай республике дешара моттигаш, урамаш, ишколай музейш. Цун сийна дӀахьош я халкъашта юкъера спортивни яхьаш, иштта дукха я цу сийдолча сага хетаяь кхетаченаш. Цу моттигашка из дагавох цунца болх баьрашта, гаргарча наха, новкъосташта, цу денал долча эпсара вахарах дувц, ший Даьхе-ГӏалгӀайче, Росси езаш из хилар дагаухаш.

Из вар дика профессиональни кийчо яь, балха говзал йолаш, моллагӀа дола декхараш кхоачашде могаш, закон лорадарах йолча нийсхон тӀехьа.

Келаматанаькъан Ӏалихана цӀи, кхыча вай дукхача турпалхой цӀераш санна, массаза яхаргья хьамсарча республике, Российски Федераце. Из боккъонца, ГӏалгӀайчен хӀара вахархочо доккхал деш лоархӀаш болча бӀухоех цаӀ вар, царгара вай кхувш йоагӀача тӀехьено масал эцаргда.