«Ӏаьржа кӀувс»
Йокъаенна баьцаш летаеш дола гӀулакх дуташ дац мехка
ТӀехьарча 10-15 шера Къилбаседа Кавказе, иштта берригача мехка моттигашка геттара лакха йӀовхал увттача хана; хьунашка, аренашка цӀераш ювлар даржаш латт. МЧС болхлоша даггара кхайкарал ду нахага, боккъал а ма етта кхаьч-кхаьчача цӀераш , кхорзаенна латта баьцаш ма йоагае ара Ӏимеца йолча хана, яхаш; бакъда адам из во оамал юташ дац. Бахархошца цу хьакъехьа къамаьл деш, 40 градусага кхоачаш йӀовхал, мух болча хана; цӀи бӀаргцӀацкъам тохалехь гаьнайоал яхаш хьалхадоах цӀи яьлча оарцагӀа ухараша.
Из болх дӀахьош латт массайолча моттигашка, хӀаьта вайх хӀаране кхетаду, ший кхетамца из хӀама чӀоагӀдаь воаца моллагӀа цӀилеторгаш беехка лелар боккха кхерам боаржабеш волга. ХӀаранена тӀехьахьежа варгвац, деррига а ший цӀагӀара доагӀа, Ӏомаьдаьча гӀулакхашка хьежжа хул.
ЦаӀ да де йиш йолаш, къаьстта цхьа доазув кхерамзлен хьал лорадара тӀехьа цӀенде оттар. Масала, бетта догӀаш лаьтта, тӀаккха цӀаьхха геттара чӀоагӀа йокъал эттай. Оаш кхетаду, малхо еррига буц йоагаергйолга, тӀаккха гаьнна яьнна цӀи а йоагӀаш, йоагӀаш шун доазон тӀа хьатӀакхоачаргйолга.
Цудухьа, из хатар ца хилийтара тӀехьа, хьалххе из моттиг цӀенъеш болх дӀаболабу. Укх ахкан хана дукха цӀераш йоае арабийннаб МЧС болхлой, хӀаьта деррига хатараш а саг бехке волаш хинна да. ВӀалла а ший кертага уйла ца яйташ, кхорзаденна латтача, сийг мара хӀама ца эшача дийнахьа буц йоагае отт цаӀ; хӀаьта шоллагӀча мугӀаре латтараша, йокъаенна буц йоагаяь дӀаяьккха, керда буц тӀаялийта доахк тхо яхаш, леладу из вӀаштӀехьа доаца хӀама.
Царга хаьттача, Ӏалама чӀоагӀа пайда беш да из. Даггара дӀадувцар дӀацаэцарашта, уйла цаерашта духьала малагӀа болх дӀахьоргба хац тахан. Кхы а дукхагӀа дувца деза-кх вай из интернета оагӀонашка гӀолла. Кхувш латтача тӀехьенна хьалхадаха деза, Ӏаьржа дегаш долча наха мара из тайпара хӀама ца леладелга. Оалаш гӀожо-м да из, дале а доаггӀар да!
Духьалъоттадел хоза гувнаш, сийна сигале, ашараш лекхаш оалхазараш дола, дажаш доаллаш доахана Ӏул дола сурт… Вена гучавоал къизал йоаржаеш лела суртанча, хӀама доагадаь дӀадоаккхаш йола лампа бейоаллаш… Из деррига хӀама доагадаь, кхерза дӀадоаккх цо. Из тайпара «начӀал» дараша наьха дегаш дохадеш бола «Ӏаьржа кӀувс» бутт шоашта тӀехьа.
Мехкарча тайп-тайпарча моттигашка гӀолла го баккха, Ӏалама хозалах ший дог хьалдиза, бӀаргаца, хозача дешаца из деррига хьаста, из хьаденнача Далла хоастам бе ловш хул уйлаш сийрда йола саг.
Ма дукха хӀама да гонахьа зе! ВӀалла ца яйна баьцилгаш, тамашийна дола дийнаташ зув вай цхьайолча хана. Кхетаду, мел дӀаьхий да вай Ӏалам, бӀарго хьа ма лоацца хозаленаш гонахьа йолга. Ӏалама моттигашца дагардар дувца денош каст-каста хила дезар вайх хӀаране, тӀаккха дикагӀа кхетаде мегар вай из деррига, хам баь варгвоацаш, мах баь варгвоацаш, долга.
Во доаржаде воаллачунна дӀухьалъотта низ бац Ӏалама, из да ха дезар…Уж аренаш, хьунаш миллионаш шерашка сийна бай болаш, хоза зизилгаш ураувтташ, хан-ханнахьа Дала догӀаца лувчаеш, тӀаккха лайво ювргӀа буллаш, цул тӀехьагӀа, бӀаьстан деноша юха дийнъеш, лаьттай.
ЦӀи а массехк шера цкъа йоалаш, ди теха, тӀоа сега хӀама хилча. Эзараш шерашка тоалуш, хозлуш лаьттад из деррига; адамо ший кулг тӀадаххьалца. Йокъаенна баьцаш летаеш лелачо, цу юкъера зӀамигача оалхазарий бӀенаш, пхьагилгий, тайп-тайпарча дийнатий цӀенолгаш доагаду.
ЦӀера ала тӀахец цо гувнашка, аренашка; мерза вахар дуаш: тийнна лелача дийнаташта. ХӀаьта из деррига сага вахар толхадеш долга кхетадац! Массехк шу даьлча зув дехкий, беша дӀайийнначоа зе деш йола хӀамаш геттара дукха яьржалга, хьазилгаш а, мича дахад ца ховш, дӀадаьннилга, къахьа баьцаши кӀарцхалаши аренашка дукхагӀа хиннилга.
Боккъал а уйла еш хила, дӀакхетабе шоашта гонахьа лелараш а! Бокъо яц вай Ӏалама вахара чугӀерта, хьаьрдаьнна нах санна; кхетаде, вай эшаш дац цига! Саг дика ва ший цӀагӀарча, балхарча, хьоалчагӀерча, машинацарча, цехерча, банерча гӀулакхашка; Ӏалам дита човнаш ца еш!
ХьунагӀара га ягӀийта, каг ца еш, йоага цӀилеторг ма кхувса баьца юкъе, канализаци Ӏочу ма ахийта Дала хьаденнача беркатеча хи чу, тӀаккха дика доаржадаьрех хургва хьо! ХӀама ийрча ма даккха, зуламхо ма хила, кертага уйла яйта! Дита Ӏалам, кулгаш тӀа ца кхувдадеш!