Культуран чарх
ГӏалгӀайчен Сурхо тӀа кхетаче дӀайихьар «Сердало» газета хетаяь
Ховш ма хиллара, укх деношка ГӏалгӀай Республике гӀолла дӀахьош да гӀалгӀай метта, литературанна хетадаь итт ди. Оаха - газета болхлоша- лоархӀ из боккъонца дола цӀай да, аьнна. Мехка юкъара хӀама дӀахьош хиларо тайп-тайпарча ханара, бе-бе таронаш, юкъара хьал довзаш а цох кхеташ а бола нах вӀашкаоз. Укх деношка, Сурхо тӀарча ийс шера дешача ишкола дешархоша кхоачашдир шоашта дагалаьттар, из дувзаденна дар Къилбаседа Кавказе эггара къаьнагӀчарех цаӀ долча «Сердало» газетаца.
Ца зувш Ӏе йиш яцар малагӀча безамца бераша йийшар Беканаькъан Тембота, Осменаькъан Хьамзата, Оздой Маржана, Бӏарахой Ӏаддал-Хьамида, Ӏалбаканаькъан Джабраила, Хамхой Ахьмада байташ. Лакхехьа вай бувцача оазархоша гӀалгӀай къаман дукха хозаленаш йитай. Уж кхолламаш дукхача шерашка дахаргда гӀалгӀай къаман викалашта юкъе. Книжкай-журналий-газетий гойтам кийчбаьбар цу кхетаченца бувзабаь, «ГӀалгӀай метта итт ди» яхаш цӀи йолаш. Уллув улга т1а гуш дар цӀихезача лингвистий Малсаганаькъан Зоврбика, Оздой ИбрахӀима сурташ.
Малсаганаькъан Зоврбика 1923 шера гӀалгӀай йоазув кхеллад, хӀаьта Iабдуразкъий ИбрахӀима гӀалгӀай меттала дола дешара книжкаш, дошлоргаш оттадаьд. Цар баь болх боккха ба, лоархӀаме а ба. Тахан хӀаранена ховш да Беканаькъан Тембота дешаш: «Дахалда вайна «Сердало», вай культуран чарх…» яха дешаш. Уж дар кхетачен деррига маIан чулоацаш хинна, керттера мугIараш. Берашта вай мотт кепайоазонга гIолла дегӀабоагӀаш хилар белгалдеш, хьехархоша гойтар керда книжкаш, иштта тӀеххьара арадаьнна «Литературан ГӏалгӀайче», «СелаӀад» («Радуга») яхача журналаш.
Кхетаче даьхкача берий къамаьл хилар ГӏалгӀай Республикан цӏихезача журналистаца, гIорваьннача хьехархочунца Ӏарчакханаькъан Сайт-Саламца. Ше къамаьл деш, цунна дагадехар «Сердало» газет арадувлаш даьккхача бӀаь шера хинна хувцамаш. Къаьстта а гIаддахадар бераш «Сердало» газета шеф-редактор Курскенаькъан ИбрахIим шоаш долча хьоашалгIа вена. Цун къамаьл хетадаь дар укх тӀехьарча хана ГӏалгӀайчен керттерча йоазон даькъ тӀа хулаш латтача хувцамашта. Хьалхарча аргӀагIа из дар «Сердало», иштта кхо журнал - «Вай йовхьамаш», «Литературан ГӏалгӀайче», «СелаӀад» - Издательски цӀен чудоагӀаш хилара хетадаь.
Доккха толамаш даьхад онлайн-дошлорг хьакхоллаш, цо орфографически гӀалаташ хьалох. Йиъ организацена къаьстта сайташ хьаяь хиларах. Издательски цӀен болхлой къахьегаш ба кхыча СМИ нийсса. Из болх вӀашагӀбеллаб кепайоазув таханарча технологей ханашка хургдолаш. ХьатӀа йоагӀача проектах дувцаш, Мухьмада ИбрахӀима аьлар Яндекс-таржамхо хьакхоллаш бола болх дӀахьош хиларах. ХьатӀадоагӀача шера гургья вайна цун чаккхе. Вай мехкахошка ала лов, мотт эггара мах бола хIама да шоана. Къаман йоазон хургдар вайх тийша да, вай декхарийла да из доаржаде шерагӀа. Юххера, ер йоазув чакхдоалаш ала ловра тхоай болхлочун Кхузанаькъан Софияй дешашца: «Наьна мотт - син мотт ба шоана, из кхетадеш воацар гӀийла миска ва»...
