Ди-бийса доацаш, шоай берий гӏулакха удаш, этта лелача даь, наьна хам баь варгвац. Доккха дукъ да царна тӏалаттар! Фу дича фу хургдар-хьогӏ, яхаш, массахана цхьа дика лаха гӏерташ, сатем байна лелараш кӏезига бац тахан. Могаш дола гӏулакх даь; хоза, дог тедеш дола дош аьнна, царна тем бе хьажар лоархӏаме да, хӏана аьлча иштта дог деха лелача наха зӏамигачох а доккха гӏо хул.

Вай мехкара 19 шу даьннача Пхьилекъонгий Хьавас дукха уйла йора цу хӏаман… Иштта дола бераш леладерий, хьехархой, царга хьожача лорий оагӏув хьаллаца, цар декхараш аттачахьа даха ловра цунна. Укх шерарча маьцхали бетта дӏайихьар мехка 17-гӏа Ерригача Россе кагирхой кхетаче «Тӏаргам».

Лораша, журналисташа, могаш доацача берашка хьожаш бараша хьаллоацаш, грантех йолча яхьашка «ОВЗ оагӏонцара моттиг» яха ший проект дӏайовзийтар Хьавас. Ханага диллача йоккха еце а, Хьавас шийна хьатӏаийцар боккха болх бар. Цунна дагадоаллар, тахан могашал эшаеннача берий даьй, ноаной, лораш шоайла бувзаме хила йиш йолаш оагӏув цахилар… Дувцилга а доацаш, проект дикка айелар! Цхьа бутт совгӏа ха яьлча, сайт хьалйизар дуккхача, эшаш долча хоамех, дешара литературах, видеотеках. Иштта психологаша хьалхадоахар «Даьй, ноаной абат», «Хьалаха, цӏи яккха», «Хьайна дӏахозе, тӏоараш тохал», «Сихха хьагулъе хьажал», «Хьалахал гӏалат», «Хьаоттаел предложени» яха оагӏонаш юкъеяхар.

«Хаттар-жоп» яхача оагӏонца Россе тайп-тайпарча миӏингашкарча наха хеттар, бера дола лазар ишколерча каьхаташ тӏа оттаде дезий, могашал эшаенна бер кхыча берашца моллагӏча ишколе деша йиш йолаш дий, бер лорашка чакхдоахаш бола болх мишта дӏабахьа беза, яхаш… Хаттараш шортта дар. Цкъарчоа хеталу, ма хала доацаш хӏамаш да ераш аьле; бакъда аутизм, Дауна, ДЦП яха, иштта кхыдола лазар дола бер леладерашта чӏоагӏа лоархӏаме да хӏара моттиг йовзар. Цу оагӏонцара болх нийса дӏабахьар да эггара лоархӏамедар. Масала, Санкт-Петербургерча «Вахара моттиг» яхача инклюзивни моттигера хьалхадоаккх, могаш доацача бераша цхьацца хӏама де ца тугаш хилча, из мишта тоаде йиш я, цу берацара бувзам мишта хила беза.

Цу порталага гӏолла даьша, ноаноша кхетадир, беро шийга яхар де тугаш ца хилча, мишта хьовза веза. Цу оагӏонцарча болхлоша дувцачох, бер хийла кӏаьдлу сов дукха хӏама тӏалаттарах, цудухьа чӏоагӏа лоархӏаме да сатийнача моттиге кӏеззига меттадоагӏаш цунга ха яккхийтар, геттара духьалдаьнна кхестача хана, низ цабар, салаӏийтар. 7 OVZ.ru. сайтага гӏолла дукха хӏамаш дайзар россиянашта. Массайолча миӏингашка йолаш я иштта цу тайпара моттигаш, бакъда тахан дуккхабарашта уж йолга хац. Масала, Илдарха-Гӏалий тӏара «Дуне хьаделлар» яхача моттиге каст-каста кхоллама оагӏонцара, салоӏа кхетаченаш дӏакхухь, амма тахан беррига а бӏаргса эшаденнараш цига ух аьнна ала йиш яц, хӏана аьлча дукхагӏбарашта из вӏалла йий а хац. Проекта автора шийна хьалхашка оттадаь декхар да, дегӏа могашал эшаеннача берашка хьожаш бараш массахана шоайла бувзаме, цаховр дӏа-хьа хатта аьттув болаш, вӏаший оагӏув хьаллоацаш хилийтар.

«Къаьстта йоккха терко лоаттае езарех да могаш доацача бера наха юкъера моттиг, дешара моттигашцара бувзам, бера оагӏув хьаллоацаш, наха юкъе паргӏата, дог ийша доацаш, из хилийтар. Эггара лоархӏамегӏа да из хӏама!» - белгалдир Пхьилекъонгий Хьавас. Психологически оагӏонцара новкъостал яхар, лакха говзал йолча психологашца къамаьл деш, шийна халадар аттачахьа даккха хьожаш хилар да. «Гуччахьарча къамаьлага» гӏолла телефон дӏатеха; моллагӏа хӏама хатта, довза аьттув ба тахан.

Хьаьна геттара хала лазар долча берашта дукха мах бола операцеш е езаш хул, хӏаьта нахага таро хилац из деррига шоай низаца чакхдаккха; цудухьа, Даьла духьа аьле, нигат дийя ахча гулдеш аттачахьа доаккх из гӏулакх. 7 OVZ.ru. яхача сайтага гӏолла, тахан паччахьалкхен программех, гулде дезача каьхатех, иштта кхыдарех а довза йиш я. Кастта къаьстта портал хургья, гӏо деш йолча ганзаша гулдаьча ахчанна лаьрхӏа. Эггара хьалха из хӏама хьаллаьцарех я «Тешам» яха ганз. Хана йӏоахалца Пхьилекъонгий Хьавай проект интернета оагӏонашка геттара лоархӏаме моттиг дӏалаьца; дуккхача могаш доацача берашка хьожаш барашта чӏоагӏа эшаш, доаккхал деш хургья. Дикача нигатаца дӏадоладаьр, пайда бахьаш мара хила йиш яц!