Поэт ваь хиннав 1917 шера балкхарой мехка чуйоагӀача Чегем яхача моттиге. ГӀаьбартой-Балкхарой халкъа поэт хиннав из. Вай къамо текхар мо боккха бала текхаб цо, мехках ваьккха лелар бахьан долаш, 1944-1957 шерашка из ваьхав Киргизе. Цу хана цига баьхача гӀалгӀашца айхха бувзамаш долаш, гӀулакх доагӀаш хиннав балкхарой поэт. Къаьстта а цун хьаьша хиннав Яндакъонгий Жамалда. Ала деза, цун хьалхара сесаг Дахкилганаькъан Марем яхаш гӀалгӀа хиннилга. Цо ваь ши воӀ хиннав цун.

Сибрера цӀадаьхкачул тӀехьагӀа а, гӀалгӀашца хоза бувзамаш долаш хиннав Кулиев. Цудухьа карарча хана къаман столице Магасе керттерчарех цхьа урам цун цӀи лелаеш ба, из даим вай къаман дагалоаттаву цо. Цул совгӀа из хиннав Къилбаседа Кавказе дахача къамех болча поэташта юкъе дикагӀчарех цаӀ. Цун цӀи латт жӀайхой поэта Гамзатов Расула цӀера юхе.

Ше дунен чу яьккхача хана, дукха, тайп-тайпара книжкаш яздаьд Кулиевс. Царех да 1964-ча шера арадаьнна «Човнаш яь кхера». Цу книжках цунна еннаяр М. Горьке цӀерагӀа РСФСР Паччахьалкхен преми. Иштта цун арадийннад «Лаьттан книжка», «Сайре», «БӀаьстан сердал», «Лаьттан хозал» яха байтий гулламаш. СССР Паччахьалкхен преми а Ленински преми а енна хиннай цунна, тӀехьарча шерашка баьча балхах.

КӀоарга хьаькъал долаш, дуне ший тайпара гуш, саг хиннав из. ЦӀаккха дицлуц сона цо аьнна: «Сомача книжкаех ма кхера...», — яха дешаш. Царга гӀолла вахар дикагӀа, дизагӀа довзилга хьахайтад цо.

Вай къамах болча йоазанхоша дукха хоза дешаш аьннад цох. Царех цаӀ ва Чахкинаькъан СаӀид. «Италерча художника Санти Рафаэла ХV бӀаьшере хьакхеллад ший «Секстински мадонна» яха сурт. Из, ховш ма хиллара, Дрезденерча суртий галерее да. Дувцаш хезад сона, цхьа «искусства говзанча», цунна хьалхашка саца а сеца, сурта дика а во а оагӀонаш ювца эттав, яхаш. Цу хана уллув нийсвеннача сага доагадаьд цун дош: «Из сурт Ӏа беш бола мах эшаш дац. 500 шу даьннад сурташ дезаш бола миллионаш нах цо цецбоаха». Из моттиг сона дагайохийтай кастта Кулиев Къайсын Шуваевича 90 шу дузаш хиларо. Цох шийх, цун кхоллама а вахара а наькъах дукха статьяш, рецензеш, монографеш язъяьй, амма боаггӀача боараме цун поэтически деша мах хӀанз а баьбац...»

Кулиевс язъяьча байташа камаьрша, кӀаьда, Ӏимерза хила Ӏомаву. Нахацара, Ӏаламцара безам кхебу цар. Царех цхьаяраш гӀалгӀай меттала яьхай Гаьгенаькъан Гирихана. Ешаргья вай цаӀ, «Тешама илли» яхаш я из:

«ХӀей, са доттагӀа, шек ма вала,

Кхоачалургба из хьа бала —

Ма кхера!

Хозлургья хьа беша гаьнаш,

ДегӀадоагӀаргда цар гӀаьнаш -

Ма кхера!

Баьцаш хьатӀаяргья ара,

Хи чу ловзабаргба чкъаьра -

Ма кхера!

Ша башаргба лоаман тӀера,

Седкъа къагаргба лакхера -

Ма кхера!

Ханнахьа хьувкъаргда кӀи канаш,

ЧхьагӀаро дузаргда кадаш -

Ма кхера!

Ди а къувкъаргдац массаза,

Дийнлургда Ӏосетта зиза -

Ма кхера!

Хьай шеконех хьо дӀакъаста:

Хьа тӀехье хьалкхувргья кастта -

Ма кхера!

Из маца дӀабаргба ала

Магац сона... Бакъда бала

ДӀа-м баргба... Хьо шек ма вала -

Ма кхера!»

Кулиев Къайсын кхелхав 1985-ча шера, ший 68 шу даьннача хана, бакъда цун деша говзало йӀаьхъяьй цун ха. Цу тайпарча нахацара адамий безам леш бац.