Ишттача мугӀарерча, морхӀ бизза беркат шийна тӀехьа, гонахьа дуташ; ший вахара никъ хьабахьаш йолча сага хетадаь да са таханара йоазув. Ма хетта вахар тоаденнад аьнна хеташ, Дала хоза унахцӀена дезал хьабенна, чукхесташ наха юкъе дика къонах ва аьнна цӀи йоаккхаш цӀен-да волаш, цкъа михьардоалаш, тӀаккха юха дӀадувшаш долча деной морзал юаш, яхаш яр, шийна Дала къахетам баь денначох, доаккхал деш йола Золдусхан. Хьаьнала къахьегаш, мел бовзарашта шоаш безийта ховш цхьа беркате нах бар уж шаккхе. Деналах, яхь хиларах ший дегӀ дизза хинна Хьусен юрта цӀи йоаккхаш, Хьусена йоах из аьлча, цо аьннар хьаллоацаш, цунна хетар нийсагӀа лоархӀаш, наха юкъе шиш болаш, лоархӀаш къонах вар.

Дуккхабараш хьагаш, хоза бахар уж мари сесаги. Бакъда лоацача иразах хетта хиннабар Хьусена никъ.Тахан хьай дезала юкъе велаш, цунца дог ловзаш, коа яьннача дийнахьа денз хьайна мутӀахьа йолаш, Ӏайха аьннача деша тӀехьа йолаш гонахьа кхестача цӀен наьнах дег чу кӀоаргга хам беш, из хьайна еннача АллахӀа хоастам беш хьо вахе а, кхоана доагӀача дено фу дахь ца ховш, кхеллад-кх вай Кхеллачо ер дуне. 30 шерга кхачанза волаш, цӀаьхха, хаьдар доккхача тайпо доаккхал деш хиннача Хьусена вахар. Деррига дуне хаьрца, шийна ӀотӀакхийтача санна хийтар, массехк бутт баьлча малхавала везаш ялхлагӀа дезалхо кер чу воаллаш, лаьттача Золдусхана из унзара хоам бахьаш саг цӀагӀа чуийккхача. Хьусенаца доттагӀал леладаьча сага, бӀаргех шан бурилгаш санна хи тӀадамаш легадеш, дийцача къамаьла юкъера дешаш да ераш: «Хьусен цхьа моллагӀа вола къонах вацар!

Из тайпара эздел, дегӀацара хоза гӀулакх лорадеш саг айса йоаккхача хана вайнавацар сона. Денал долаш вар из, цхьа борз санна майра саг вар-кх. Яхь яхача деша сий лакха лоаттадеш вар. МоллагӀча тайпара хала гӀулакх нийсдаларах, из деррига дӀагиделла, дӀатокхадергдарех вар. Хийла цунга оалаш хозар сона: Маьржа Хьусен-яӀ-кх, ма кӀант кхеваьв-кх хьона хьо кхеваьча дас, нанас!» Цу хана кагийча наха юкъе хӀама нийсделча, эггара хьалха цунга кхайкар тайпан нах. Дог цӀена, дика, кӀоарга хьаькъал долаш, майра, дегӀ дизза яхь йолаш саг вар Хьусен. Тайпан юкъера из дӀавалар дерригача доккхача Кхузанаькъан тайпан эшам бар. Цу дийнахьа мел бийлхараш, из кхетадеш белхар. Дукха-м лийлар тхо дерригаш, цу гӀайгӀо кер дӀа ца хецаш…Къонах вар из, боккъонца вола гӀалгӀай эздий къонах! Висаваларе, дерригача тайпан яхь лораеш, ваьха хургвар из».

Из къамаьл ше мел ду, бӀаргаш лешаш, кӀоаргга дег чу улла гӀайгӀа хоалуш, ваьгӀар Хьусенаца доттагӀал леладаь Абу. Хеталора сона, иззал дукха ха из воаца йоллашехь, селхан цун вахар хаьдача санна, дега Ӏоткъам хулаш дувцар цо из. Цхьаккха ца дийцача а, духхьал цо а хьагойтар, из мел чӀоагӀа тайпан эшаш, беркате саг хиннав. Кхоачаш 29 шу даланза вар Хьусен, хӀаьта цун цӀен-нана Золдусхан 24 шу даьнна яр. Цхьа йоккха Ӏаьржа морх ӀотӀаена; заггӀе делаш, удаш лийнача шоай берашца дог ловзаш; де лаьрхӀача дуккхача хӀамай зем боаккхаш; шоай дезал цхьаккха хӀамах хьегаргбоацаш Ӏалашде мел дезачун къоастам беш; йӀаьха, беркате сайренаш дӀакхухьаш; мерзача деноех лаьтта вахар доассаденна йисар Золдусхан. Дунен маьха ше лоархӀаш хинна цӀен-да селлара хьалха шийцара, дезалцара къастар ла ма могга хала дар. Дезала дика да, шийна беркате цӀен-да хинна саг воацаш, дӀахо ший гӀа баха безар вӀалла духьалдоаладе а магацар цунна. Бакъда, корта лаьца, гӀайгӀане узам беча дегага ладувгӀаш ягӀа йиш йолаш хьал дацар цунгардар. Ялх дезалхочун нана яр из.

Уллув маӀа саг хилча а дац ялх дезалхо ураоттаве атта, хӀаьта ше цхьаь йисача, 24 шу мара даланза йолча кхалсага-м, из токхабе ма могга мухь бар. Шийна тӀадисар доккха дукъ долга кхетадеш; ший мел бола низ ураоттабаь, еха, догьийккха хьувзаш ше сага хо ца йолийташ; вай даьша оалача беса, къонах-саг хинна ший дезал бебехка; шоай даьх санна дика цӀи йоаккхаргйолаш, уж кхебе эттар Золдусхан. Йиъ йоӀи ши воӀи дар цун. Цу беркатеча цӀен, наха юкъе хоза цӀи тӀехьа йолаш хиннача Хьусенá, Золдусханá Дала венна виълагӀвола дезалхо вар тахан вай ерригача республике дика йовзаш йола журналист, таржамхо Кхузанаькъан Хьава. Дуккхабарашта, Батайнаькъан Хьава аьлча, дикагӀа йовзаргья из; бакъда, дуккханешта юкъе йоккха цӀи йоаккхаш хиннача Кхузанаькъан Дейда виӀий Хьусена йоӀах сона Кхузанаькъан Хьава мара оалалургдац! Ялх шу даьнна, ишколе даханза бер дар из, бо хинна йисача хана. ЦӀа диззача дезалца цхьаь йисача нанас, шоай даьх санна дика цӀи царех а кхоана яккхийта гӀерташ, дукха низ Ӏобиллар. Уж ханаш дагаухаш, дийцар Хьавас: «ЧӀоагӀа новкъостал деш, тхона мел эшача хӀаманга хьожаш, да хинна лаьттар тхона наьна-воша.

ТӀой-Юртарча Ӏарчакханаькъан ба тха ноанахой. Ӏисий Беслан оалаш, цӀихеза, юрта дика цӀи тӀехьа йолаш саг вар из. ЧӀоагӀа къахьегаш, хьинар долаш, тайп-тайпара базараш лелаеш саг вар. Тха наьнага аьлар цо: «Хьо балха аха езаш яц, Ӏа хьай дезал, эздий нах беш, хьалкхебе, хӀаьта шоана эшар, дезар лоаттаде со волаш ва, со хьожаргва, дийна мел волча хана, шун гӀулакхага». ДагадоагӀа сона, мухь кхухьа машин етте харбазаш, генаргаш, иштта кхыдола ялат тха коа Ӏодоассадийя, ераш дӀа а ехке, хьайна эшар эцалахь оалар цо тха наьнага. Цу ханашка сага цӀагӀа атта гуш ца хинна Ӏаьржа Ӏов, эггара хьалха цо ена бӀаргаяйра сона. Маькха тӀа даьтта ӀотӀахьекха, цу тӀа Ӏаьржа Ӏов ӀотӀайилла, из сога низагӀа яийта гӀертар из, цамогаш хургьяц хьо, Ӏа ер юэ, яхаш. Да вац аьнна, хӀамах хьега дезаш хиланзар тхо, наьна-воша сов чӀоагӀа тхох дог лазаш, хьожаш хиларах. Мах баь варгвоаца боккха оагӀув хилар цох тха нанна, из хӀама тхона цӀаккха а дегашкара дӀадаьннадац, е дӀадала йиш ярех а дац».

Бежакарт йизза хьайбаш, коа тӀара оалхазараш, цӀи йоаккхарг мел дола ялат, хаьсасомаш, сомаш бола йоккхий бешамаш лелаеш , хьинаре къахьега, цхьаккха ха зехьа ца йоае Ӏомабир цар нанас уж. Цудухьа цӀагӀа шоашта дита а, эшачоа дӀадала а хулар, хьачукхахьа да веце а. Юкъерча къонахаша а тӀехьа оалаш хиннад: «ЗӀамига йолаш, эггара эшача хана цӀен-да дӀаваьнна, цӀа диззача дезалца цхьаь йисаяле а; наж санна чӀоагӀвенна дӀа а этта; хӀанз мишта яхаргья-хьогӀ со дӀахо, аьнна, еха, елхаш ца хьувзаш; цхьаволча боккъал башха къонахчун а атта низ тоъаргбоацача тайпара ший цӀен доал деш; дер дайна ара ца лелийташ, тӀахьожам чӀоагӀа лоаттабеш; ураоттабир цо дезал. Цудухьа яьхад из хьаькъал кӀоарга долча гӀалгӀаша: «Хьай дезала нана хила еза саг, сий долчарна, яхь йовзачарна юкъера харжалахь!» Кхийна ваьн-ваьннар, вахаре ше-ший моттиг хьалоацаш, дӀаволавелар царех. Массарел бочагӀа яр цӀагӀа, да дӀаваьнна массехк бутт баьлча малхаяьнна эггара зӀамагӀа йола Марет.

Ишкол яьккха йоаллаше а, деша эттар из Буро тӀарча хьехархой училище. ТӀехдика из чакхъяьккха, дийша яьннача шера денз, ишколе хьехархо йолаш хьайоагӀа. СоагӀапча бахача наха оалаш да : «Ер бӀарчча ах юрт Марета хьийха я-кх». ХӀаьта Хьавай йоӀ йолаш юаш хинна хоза ха лоаца хилар. Ткъеста шу кхоачаш даланза йолаш, нус хинна наьха цӀен тӀа яхар из. Цу тайпан боккхийча исташа из хьоайича, тахан а оалаш да : «Ткъеста шерга кхаччалца из ягӀийтар а тамаш йолаш, чӀоагӀа хоза кхийна йоӀ яр из, цул совгӀа, кулга хьаде мел ховш дола хӀама ший нанас Ӏомадаь яр». ХӀетта кхийнача, вахар довза йолалуш мара ца хиннача, жовхьар мо йолча йиӀига кхоачашде лаьрхӀа хиннараш дукха дар. Бийса гаьнаяллалца уйлаш йора цо, ше дӀахохьоргбола къахьегама никъ, караерзае лаьрхӀа тайп-тайпара говзалаш, иштта кхыдараш а духьалкхувлаш. Бакъда хӀара сага вахар Дала оттадаьча тайпара мара дӀадерза йиш яц, дале а хало дар 19 шу мара ца кхаьчача Хьавайна, ший даг чу боча мел кхедаьраш чакх ца доалаш дисар.

ХӀаьта а Дала дуккхача хӀаман тӀехьа аьттув луш, дӀаходихьар цун къона вахар. 1978-ча шера маьре яхача, 1979-ча шера цӀен-даьца Кастрома яхача шахьаре баха дӀабахар уж. Цу шахьарерча культпросвет училище деша этта, ах дийнахьа деша хулаш, цигара яьлча, шахьарерча культуран цӀагӀа кулгалхочун гӀонча йолаш, болх беш хилар из. Цхьа ха яьлча мехкабаьнна, Пригородни кхалерча ГӀалгӀай-Юрта (Октябрьске) яхаш яр Хьава. Вай къам Сибре дигалехь, массайолча цигарча юрташта юкъе керттера моттиг лоархӀаш хинна юрт яр из. Къаьстта из бахьан долаш а, чӀоагӀа дега гарга яр Хьавайна ГӀалгӀай-Юрт. Цу моттигаца дувзаденна беркате дувцараш дукха хезадар цунна вай къоаношкара. Из дар 1983 шу.

«Ленина байракх» яхача цига арадувлаш хиннача газете, балха дӀайийхар Хьава. Таржамхо, газет нийса оттадара болх дӀахьош йола бехктокхаме секретарь йолаш, чӀоагӀа цу балха безам тӀабаха йолаш, къахьийгар Хьавас. Цига болх беш йолаш, деша эттар Нохч-ГӀалгӀай оалаш хиннача Шолжа-ГӀалий тӀарча паччахьалкхен университете. Газета редакцена ХӀирий парте обкомера еннача кхаь моттигах цхьа моттиг, лоархӀаме болхло йолаш, ший декхараш дизза чакхдоахаш, къахьегача Хьавайна елар. Иштта, экзаменаш йоацаш университете деша эттар из. Газете болх беш мел эшаш йола говзал, кӀоаргаленаш Ӏомаеш йолча курсашка дешаш а хилар Хьава. Уж ханаш дагаухаш, дийцар цо: «Шолжа-ГӀалий тӀарча кепайоазон цӀагӀа ухар со каст-каста. Вай «Сердало» газет а цига дар цу хана.

Цига байзар сона вай цӀихеза хинна корреспонденташ Къоастой Башир, Хаматхананаькъан Мухьмад, Кхоартой Мурад, Хамхой Мустафа, Котанаькъан Султан-Гири. Царгара дукха хӀама Ӏомадеш хилар со, балхацара говзал лакхъе дагахьа каст-каста уж болча курсашка хьожайийя. Оаха хьадеш хиннача Пригородни кхален газетера, областной газете хьожайора со, цигара кердадараш хьаэца. ЧӀоагӀа хоза ханаш яр уж. Дукха хӀама довза, Ӏомаде аьттув хилар са цу хана. ЧӀоагӀа лоархӀаме дар тхона, газета редакце болх беш хиннача вай къаман наха, гӀалгӀай меттала дола ГӀалгӀай-Юртара газет ший бизза боарам болаш арадувлар. Цудухьа тхоашта ма могга къахьега хьожар, вай газет сийдолаш хургдолаш. ЧӀоагӀа хоза ха яр оаха цхьана цига йиар. Барт, безам болаш; вӀаший гӀо деш, къахьега чам болаш, яьккхар оаха цига дахаш яьккха ха».

ЦӀен-да а ше а хоза хӀама хьаде аьттув болаш дӀаболабенна, керда цӀенош ийца, цар чу шийна мел эшаш йола хӀамаш ийеш, дог ураэтта, чӀоагӀа гӀадъяха лелар Хьава, 1992-ча шера хӀираштеи вайнеи юкъе эттача хатаро деррига дохадеча хана. Цига бахаш мел Ӏоадаьчох, тӀадувха барзкъа мара бе хӀама доацаш, арабаьлар уж. БӀарчча итт ди даьккхар Хьавас из хатар латтача хана, дуккхача вай къаман нахаца Буро тӀа лаьца йоаллаш, ара ца йоалийташ. Ший цӀен-даьх фу хиннад ца ховш, мархӀавоаллаш ялх бутт баьнна кӀаьнк волаш, кхаь бераца лийца боахкарашта юкъе хилар из. Дикка ха ийшар цунна цу хьалах меттая. Наьсарерча вовзача сага чуӀе моттиг енна, баха хайшар уж. Кердача новкъа яьнна, вахар тоаде хьажа езаш дар гӀулакх. ГӀалгӀай паччахьалкхен телевидени хьайийллай яхаш, шоайла кхааш даха болабелар нах, йоккха юкъ ялалехь.

Цу хана хиннача кулгалхочо саг вайта, дӀайийхар Хьава телевидене. «Сердало» газете болх беш яр Хьава цу хана. ГӀалгӀай-Юрта арадийннача газете цо болх баьлга ховш волча хьакима дехар дир цунга, Пригородни кхалерча моттигех передачаш яр дӀатӀаэца деза Ӏа, хьа дикагӀа аьттув хургболаш санна хет сона къаьстта из тема ювца, аьнна. Иштта дӀаболабелар Кхузанаькъан Хьавай ГӀалгӀай паччахьалкхен телевиденера болх. Ма дарра дувца велча, цхьа моллагӀа вола къонах атта хьалчуваха лоархӀавергвоацача вай юрташка хьалчуухаш, хӀара кӀира передачаш йоахар Хьавас, дог дизза хьалгӀерташ бола кхерам ӀотеӀабеш. Лаьттар сатийна йоацаш ха яр, цу юкъе хьалчуухаш передачаш яха атта дацар, хӀаьта а вай дай баьха моттигаш ший дега чӀоагӀа боча хиларах, цхьаккха кхерамга ше юха ца тохийташ, из болх беш лийлар из дӀаьхача шерашка. «Даькъасте» яхача Пригородни кхалерча вай юртий хьал дувца передача бахархоша чӀоагӀа лорайора. Къаьстта из передача еш, цо баьча балхах «За заслуги» яха орден елар цунна республикан кулгалхо хиннача Заьзганаькъан Мурада, цо мел баь болх йоккхача кхетаче белгалбеш, доккха баркал оалаш.

«Регнум» яхаш хиннача ерригача Россе моттигаш чуйолхаш хиннача доккхача газетаца бувзам лелабе аьнна, цунца болх беш, вай мехкара кердадараш цу газета редакцена Ӏокхухьийташ, къахьийгар Хьавас. Россерча журналистий союза доакъашхо я Хьава, дуккхача хана денз. Пригородни кхалерча хьакимаша, вай мехка мел хиннача кулгалхоша тайп-тайпарча ханашка дукха майдилгаш, грамоташ, совгӀаташ телаш, теркалбаьб цо лелабаь болх. Таханарча денга кхоачаш, цо мел лелаяь передачаш дагалаца эттача, уж дукха я: «Телекамерца республике гӀолла», «ЛоархӀаме къамаьл», «Дега йӀовхал», «Ветеранаш», «Даькъасте», «ГӀалгӀай кхалсаг», «Заман хувцамаш», иштта кхыяраш. Цу массарашта юкъера эггара бочагӀа, дега хьамсарагӀа я сона, оал Хьавас, «Даькъасте» яха передача. Къаьстта цу оагӀонах лаьца дувца дукха хул цун; кӀоаргга дег чура цу моттигашцара цун безам хоалу.

ХӀаьта таханара цун «Наьна мотт» яха передача ца йовзаш-м саг хургвац, аьнна хет, республике. Интернета оагӀонашка вай бахархоша, хоза хеташ, шоайла дӀа-хьа кхухьийташ, Ӏочуувттаеш хул гӀалгӀай метта дозал, цунцара лерхӀам бувцаш йола из беркате передача. Телевидене болх барал совгӀа, «Сердало» газета таржамхо йолаш, къахьегаш я из тахан. Кхаь дезалхочун нана я Хьава. Хозача хьехам тӀа кхеяь тӀехье я из. Россерча йоккхача шахьаре болх беш, дуккханешта цига йовзаш, лоархӀаш йолаш, ший цӀен-даьца хоза дезал кхебеш, ях йоӀ Айна. Къонгаш, юххьанца денз, цхьацца моттигаш хьалийца, укхаза къахьегаш ба. ЗӀамагӀвола Ислам телевидене болх беш, ший моттиге лоархӀаме болхло волаш, хьавоагӀа дукха шераш да. ЙиӀий, къонгий бераш дӀалаьрхӀача, итт дезалхо ва таханарча дийнахьа Хьавай тӀехьенах хьаваьннараш.

Белгалде деза, царех хӀаране вахаре дакъа лоацаш из хьайоагӀилга. Ше Ӏобаьрех санна дог лазаш, массадолча хӀаманга хьожаш, тӀахьожам лоаттабеш, бувбаьнна багӀаршта эшар фуд хьожаш, къаман эздий йоӀ йолаш санна, ший кхуврче беркате нана йола Хьава. ГӀалгӀай паччахьалкхен телевидене болх беш, цхьан кабинете дагӀаш, аз дукха зийна хӀамаш да уж. Деша отташ волчун дешарга хьожаш, шийна эцар був яьнна яхача несийна эцаш, цӀаккха из къоаста ца еш, беркате маьр-нана хиларал совгӀа, дог лазаш йола нана хинна лаьттай из цар вахаре. Цудухьа тахан барт бола, шоайла боккха безам бола беркате, боккха дезал ба уж. Са дас массахана оалаш дешаш дар: «Хьаькъал долча цӀен-нанас, ший беркатеча оамалашца, нах хьагаш кхебу ший дезал. Иштта долча цӀенах оал из тахан, «цу коара йоалаяьр хургьяр эздий, цу цӀагӀа яхийта мегаргьяр саг». Иштта йолча кхалсагах оал из, шийна дита а; наха дала а хьаькъал долаш саг я, аьле. Ший балхарча новкъосташта а даим дега доттагӀа йолаш хьаений Хьава. Дукха моттигаш хулар, хӀетта хьабаьхкача къонача журналисташа цунгара гӀо дехаш, балхацара говзалаш цо царна хьалхайоахаш. Ма дарра аьлча, аз чӀоагӀа доаккхал ду тахан, вай къаман паччахьалкхен телевидене дуккхача шерашка хьинаре къахьегаш хьабоагӀача боккхача журналистех, Кхузанаькъан Хьавайх, Хоаной Мухьмадах, Абаьданаькъан Хьавайх.

Царна довзачул дикагӀа, цхьаккха сага ховргдац аьнна хет сона тайп-тайпарча ханашка вай къаманга хинна хьал. Къаман лоархӀамеча исторе дакъа лаьца нах ба уж! Иштта бола, дуккхача шерашка цхьан моттиге къахьегаш хьабаьхка болхлой лакхача боараме лоархӀаш хиннаб массахана; хӀана аьлча тхьовра денз шоаш хьабахьача балхаца ювзаенна мел йола говзал йовз царна, керда хьабаьхкарашта, балхацара кӀоаргаленаш ца йовзарашта из дӀахьеха, халхадаккха эшаш ба иштта бехктокхаме къахьегаш бола говзанчаш. Вай республиканна хала хиннача ханашка, эггара лоархӀамегӀа дола декхараш кхоачашдеш, ди, бийса къоаста ца деш, болх беш лийнна нах ба уж! Тахан Ӏа дӀатӀадихьача хаттара дала жоп долаш, дуккха довзаш, дуккха дайна, лайна болхлой ба. Царгара хьаэца масал да, Ӏомаде ловчунна Ӏомаде хьаькъал а да. АллахӀа боахаболба уж дуккхача шерашка беркатеча наькъ тӀа къахьега! ГӀалгӀай къаман телевидене исторе дӀадовргдоаца седкъий хинна бахаргбола нах ба уж. Цар хьабена никъ тахан вайх цхьанне бицбе йиш ярех бац.

Цхьа кӀаьда оамал йолаш, массахана къахьега ловш, саг я Хьава. Цунга хьежжа, цу къахьегамо йоккхача кӀоаргаленашка кхоачаяьй из. Вай мехка царна таржам де саг кора ца воагӀаш дола, халагӀчарех лоархӀаш дола суда гӀулакхаш а тӀехьа тӀакхихьад цунна; таржам де тхона, яхаш. Ше хьатӀаийца хӀама бехктокхаме, дизза чакхдоаккхаш саг я из. Дуккханеша, духхьал из оамал бахьан долаш, чӀоагӀа лоархӀ из. Хьавай къамаьла юкъера дешаш да ераш: «Дунен вахаро дукха довзийт хьона… Тахан юхахьажа эттача, геттара хала хинна шераш а кӀезига дац, дале а цох гӀайгӀа еш яьхаяц со. ХӀара хало а, шийна Дала оттаяьча хана, дӀайоал; вӀалла хиннайий-хьогӀ уж ханаш, аьнна хьона хетийташ; доккхагӀа долча дикашца цу дерриганена бекхам бу хьона Дала. Саг ше могаш мел волча хана, хьинаре къахьегаш хила веза. Къахьегамо мара хьаделлац керда, сийрдагӀа, беркатегӀа дола наькъаш. Юхахьежа, хьай де аьттув баьнна дика хӀамаш зийча; ма, «хах», аьнна, хет дега! Аз мел даьр а зехьа дайнадац-кх, аьле, гӀадвода хьо.

Эггара лоархӀамегӀдар хет сона, ше дӀакхаьчача моттиге накъавоалаш, хье хьаваьннача моттигá пайдане волаш вахар. Иштта дӀабахьа гӀийртар со сай вахара никъ, тахан дехкеяьнна хӀама а дац. Сай тӀехьенна, тахан царех хьабаьннарашта хьалхадоах аз; саг массаза къахьега ловш, зехьа ха ца йоаеш; шийна, наха пайдане доацар юстартетташ, ваха веза, яхаш. Юхь лечкъае еза, тӀехьагӀа дагабоаллам хургбола хӀама дега гарга ма диталаш, яхаш, хьалхадоах аз царна. Сий лорадеш вахар мара хилац шоана сий долаш, из никъ лорабеш, Даьла раьза волча наькъ тӀа долаш шо дахе, кхоана шух хьабаьннараша йоакхо ергья шух, къаман юкъе а пайдане хила аьттув хургба шун. Ши шай мах бац шоана, шийна болча тоама, пайданна мара вахаш воацачун, сийрдача, беркатеча хӀаманга уйла кховдаеш воацаш, дуне дуачун. Дикача уйлаша мара кхоачавой дикашка?!»

МоллагӀча сага дукха хургда цу хьаькъалах йизза йолча сагаца дувца. Дагавала безам болчоа, тешаме новкъост йолаш хьайоагӀа из. Цудухьа, Дала ший боккхача къахетамца, хоза, беркате тоадаь дӀаоттадаьд цун мел дола хӀама. Шийга мел кхаьчачун хоастам беш, эшачунца из декъа ловш хьаений Хьава. Цох оалалу тахан – гӀалгӀай эздий кхалсаг, бехктокхаме болхло, ший цӀен кхуврчера беркате нана! Даькъала хилба хьа вахара никъ, хьамсара саг! Ӏайха мел йоаржаеча дикало дог хьесташ, яхийла хьо!