Сона дукха хезад цох дувцаш вай боккхагӀа болча йоазонхоша. Пхьилекъонгий Махьмад-СаӀида каст-каста хьоахадора, ший цунца хиннача хьоашалах. Шоаш цхьана лоамашка баха аьнна дийцача хана, из уйла кхоачашъе вӀашатӀехьадаланзар шоай, оалар цо, Капитон кхалхар бахьан долаш. Малсаганаькъан Абос а хийла дувцар, яздора цун кхолламах лаьца. Сона дагавоагӀа йоазонхочун воша Ювсап, из Мочкъий-Юртара вар. Цунга бисабар Капитона арабакха ца кхувш мел биса кхоллам.

Вай Ӏилманхоша дувцачох, Капитон ваьр вай къаман беркате ха хиннай, хӀана аьлча дукха ха йоацаш (1919) чакхбаьнна хиннаб Граждански тӀом, къам машарерча вахарах чуденна, къахьегаш, юрташ меттаоттаеш, ишколаш хьаеллаш, дешара а Ӏилманна а тӀадийрза зама хиннай из. Цул совгӀа, из малхавалале цхьа шу хьалха хьакхелла хиннад къаман йоазув, арадаьнна хиннад «Сердало» газет, хьахила доладенна хиннад гӀалгӀай исбахьален литература. Из никъ дӀахобахьа безарех цаӀ хиннав Мочкъий-Юрта кхувш вена кӀаьнк. Машара ха сел йӀаьха а хилац цун вахаре, из кхувш воагӀаш, вай мехка тӀом хьов, Капитона цу хана 17 шу даьнна хиннад. Ший ханарча юртахошца моттигерча юртбоахама кхашка ахархочун болх беш, шоаш чу мел эца хаьса сомаш вай эскара дӀакхухьийташ къахьийгад цар. Из сагото а хало а йицъеш хиннаб кхы а кхо шу даьлча цунга бена бала. Вай мехкахдаьхача хана из ГӀиргӀизе ваьхав. Ший цаӀ мара доацача сурта тӀа гӀиргӀизой беттиг туллаш ва из. Цхьан юкъа цо болх баьб Фрунзерча драматически театре, суртанча а сцена тоаеш вола болхло волаш а. Хетаргахьа, цу хана геттара гарга вайза хиннав цунна Базорканаькъан Идрис, из а хиннав театре къахьегаш.

Османа Капитон дийна волча хана, цун цаӀ мара книжка арадаьнна хиннадац. «Нана-Наьсаре» яхаш дар из, цу тӀа латтацар цун ший цӀи а тайпан цӀи а, псевдоним оттаяьяр цу тӀа йоазонхочо, Муртазар Руслан аьнна. Наха ховш хиннадац цун кепа тоханза йоазош дий. Уж дукха хиннад: байташ, 18 дувцар, чакхъяккханза «Моакхаза лоамаш» яха роман, кхыдараш. Шолжа-ГӀалий тӀа 80-ча шерашка вӀашагӀкхийттача вай йоазонхоша Малсаганаькъан Абона тӀадиллар, Капитона мел дола кепа теха а тоханза а дола деррига йоазош вӀашагӀ а техе, цхьан книжкаца арадаха, аьнна. Або яхь йолаш а ший къаман литература дегӀадоагӀаргдар деш хьавоагӀаш а саг вар. Цо дизза кхоачашдир шийна йоазонхоша тӀадилла гӀулакх. Дукха ха ялале, кепа а теха, арадаьлар «Баьте зоахалол» яха книжка, цо чулаьцад Османа Капитона мел кхелла йоазув.

Цун цхьадола йоазош бокъонца халкъа иллеш санна чӀоагӀденнна дӀаайттадар гӀалгӀай вахаре. Масала, со зӀамига волаш, радио чу каст-каста доахар «Андаркъе Ӏаьла» яха илли. Цу хана сона хацар цун дешаш кхеллар Чахкенаькъан Капитон волга. Cа ханарча наха дагахьа ховра цун дешаш, таханарчарна-м уж дешаш хьан яздаьд а ховргдий-хьогӀ? Дагабох вай массехк мугӀ:

«Из цӀе кхал хехкаш, Ӏа кхихьа чоабол

Керза йов кхихьай Ӏа, Андаркъе Ӏаьла;

Хи йисте увтташ, Ӏа ийза гӀаьле,

Йоал йоацаш, йисай хьа, Андаркъе Ӏаьла...

Базара хехкаш, кхихьа зип-даьри

Зарздолаш латт хьа, Андаркъе Ӏаьла.

Кхы тӀехьа ца тетташ, колхозе веллахь,

Дехке варгвац хьо, Андаркъе Ӏаьла».

Ишколе бераша Ӏомаю цун байташ 6, 8, 9-ча классашка. Царна юкъе я «Сийле хийла», «Даьхен Ӏуйре, «Даьймохк», « Озиев Ахьмадах». ИйслагӀча классе Ӏомаду цун дувцар «ЙоӀ йигари тоами». Вай кхувш болча мехкарашта, кагийча наха дика хьехам луш дувцар да из. Къаьстта хоза язду цо безамах лаьца. Боккха низ болаш хӀама я безам, из гу вайна цун цхьан турпала леладечох. Шийна дукха еза йоӀ цхьаь ара ца йоалийтандаь, сагӀадехарга гӀирс бийхе, цун коа чувода из, цох бӀаргтохар духьа. Цу наькъаца зоахалол а дийце, из йоӀ йоала а ю цо. МалагӀа зӀамига саг ва тахан из дергдар? МалагӀа йоӀ я из дича, сагӀадехарг санна ший коа вена зӀамига саг везалургвар? Бале а кӀезига-м хургба иштта боккха безам кер чу лелабу кагирхой. ХӀанзарчар безам вӀалла тара а хетац сона хьалха хинначунна. Мехкарий геттара сонта-кура ба, йистхила а ца башаш. Кагийнах а кхы царел тӀехьабусаш бац, берригаш шоаех аьлий хеташ ба. Бакъда Капитона дувцараш дийшача цар кхетадергда аьнна хет сона, бокъонца бола, цӀена безам мишта хул.

Чахкенаькъан Капитона дикагӀа йолча байтех цаӀ я «Сийле хийла» яхар, из хетаяьй вай къаман юкъе дешар доаржаде гӀерташ, из сийрдача даккха гӀерташ хьабаьхкача наха. Цун хьалхарча мугӀарашца, Капитон ше а царна юкъехьош, чакхдаккха лов сона ер лоаца йоазув:

«Сийле хийла хьалхара хьалха

Хьо, тха дешар, даьккхарий;

Хьоа бӀагорабоахаш балха

Хийла бийса йоаяьрий...»

Чахкенаькъан Османа Капитона вахара шераш тайп-тайпара дувцаш, яздеш моттигаш нийслу. Цхьадолча книжкаш тӀа уж белгалдаьд укх тайпара: 1934-1959; вокх книжкаш тӀа яздаьд 1924-1961. ТӀехьардараш нийсагӀа да аьнна хет сона, уж дӀаяздаь да тӀехьагӀа ардаьннача книжкаш тӀа.