Дикадар наха юкъе доаржадеш
Чахкенаькъан Башира кердача книжках
Вай республике а цул арахьа а дика вовзаш ва гIорваьнна гIишлонхо Чахкенаькъан Iаддал-Керман воI Билан. Цо яьча гIишлонех лаьца аз хьалха массехказа дийцад. Тахан са хьоахабе безам ба кхы кIезигагIа лоархIам боаца цун цхьаькха болх. Укх тIехьарча хана, ший тайпан наха карагIдаьнна дика гIулакхаш дIадовзийта гIерташ къахьег Билана. Масала, цо ший ахчах арадаьккхадар жураналиста Чахкенаькъан Ахьмада Башира «ХIХ бIаьшерен шоллагIча аханена чудоагIаши ХХ бIаьшере дIадолалуши Нохч-ГIалгIай культуранца хиннараш» (2019) яха книжка. Цул тIехьагIа йоазанхочун Чахкенаькъан Мурада «Хезар-дайнар» яха беламе йоазош тIадола эрсийи гIалгIайи меттала къаьст-къаьста ши книжка арадаьккхар (2023). Укх деношка, Наьсаре кепа а теха, арадаьннад цхьаькха книжка. Цу тIа я, Билана яхачох, Чахкенаькъан Башира вай мохк бохабарца, гIалгIай Сибре бигарца ювзаенна интервью. Билана из лехай ГIалгIай къаман архивни гIулакх леладеча моттигера.
Бакъда цо из интервью енна журналист белггала вовза вIаштIехьадаьннадац книжка арадаьккхачун.
«Мехкахдахаргара цIадахккалца хиннар, бIарчча зама я» яхача кердача книжка тIара лоацца бовза йиш я Ахьмада Башира вахара никъ. ДIахо, зIамига кIаьнк волаш, вай арадахар шийна малагIча кепара дагадоагIа дийцад Башира. Цу тIара цхьадола масалаш дикка теркам тIаозаш да. Халкъа моастагIий ба аьнна Cибре бигача наха шоашта могаш дола га доаккхаш хиннад шоаш бахача мехка. ТIавоагIача моастагIчоа духьаллатташ; низ, хьинар, шоай синош кходеш хиннадац цар. Масала, гIалгIаша МагIалбикá моастагIа тIагIертача хана, йиъ километр дIаьха ор даьккха хиннад, из 4 метр шера, 4 метр кIоарга хиннад. Из сенна эшаш хиннад вайна хов. Цу чу мехкдаьтта Iочудетте, хьалсогаш хиннад, цу цIерах чакхйоалалуш хиннаяц, кхыметтел фашистий дикагIйола танкаш. Цул совгIа, гIалгIай къамах вола 12 эзар саг тIем тIа хиннав, вай мехка доазонаш лорадеш. ХIаьта духхьала цхьан Брестски крепосте 200 саг хиннав царех.
Ший интервьюца Башира дийцад Наьсар-Кертен (цига баьхаб цар дезал) сигала фашистийи вай лётчикийи тIемаш мишта хулар. Цхьабола советски лётчикаш а бувц цо, царех ва Половинкин, Юдин, Эсамарзанаькъан Мовли. ХIанз уж байнача Наьсар-Керте царна дегIа сийленг а да.
Башира даь-да Сосламбек 103 шера ваьхав, из кхелха хиннав вай арадахале массехк бутт хьалха. Цун 8 воIи ши йоIи хиннад. Граждански тIом болча хана, цIагIара цхьацца вахача кхоачам бале а, цу тIем тIа ший 5 воI вахийта хиннав цо. Цун воI Ахьмад (жрналиста да) почтан хьаким хиннав вай мехкахдоахача хана, цунгара дIоагIаш эпсара дIа мишта даьхар а, шоаш ара мишта баьхар а дувц Башира. Уж кхаьчаб Алма-Атана юххерча Мичурина цIерагIча юрта, «Весёлая жизнь» яхаш колхоз хиннай цига. Из геттара йIаьхий колхоз хиннай яхаш а хезад сона. Книжка тIа дувц автора вахарах; цо мехка дикагIа лоархIаш йола вуз – МГУ яьккха хиларах; Ерригсоюзни радио, Центральни телевидене корреспондент волаш, болх баь хиларах; цунца шийца а цар дезалца а дувзаденнача кхыдарех. Книжка тIа да, Башир юкъе а волаш, тайпан къонахаша даьха сурташ. Царех цхьан сурта кепа тох оаха. Цу тIа ба: хьалхара мугI (аьрдехьара аьттехьа) - Башира воша Iаддал-Мажит, тайпан вежарий Бахьаудина Iалаудин, Идриса Мухьмад; шоллагIа мугI – Идриса СаIид, Ахьмада Башир, Iадрахьмана Мухьмад-Сали.
Баркал ала лов из интервью лехача а, кепа теха араяьккхача а Iаддал-Керман Билана.
