Дала хьаденнача беркатацара лерхIам ма боабе!
Цхьан сага дийца маьлхара къамаьл…
Йоккхача моттиге балха вар со… 200 эзар совгIа нах бар, цига болх беш. Хоза, беркате моттиг яр оаха хIама дуаш хиннар. ХIара дийнахьа тайп-тайпара кхача кийчбеш, шийна могача тайпара къахьегаш яр тхона даар лоаттадеш хинна кхалсаг. ДIатIахьежача а цхьа безаме юхь йолаш, беркате оамалаш йоахкаш саг яр из. КIалха хинна болхлой дIа а баьнна, хIетта тха тоабан юкъе балха ена саг яр из. Моака дуа ха кхаьча, Iуйран цIагIара аравоалаш даьсса чаь пела мара ца молаш хиларах, моцало ше хьакхаьчалга, дегIо шийна низ безилга хоадолийтар... Дуа хIама цар хьатIаувттадеча истола со дIагаргавахача, цхьа ондо царг теха, Iойилла уллаш йолча маькха чIегилга тIа сецар са бIарг… Сона-м хац, цхьа ший тайпара хIама хьайра-кх са дег чу… «Ва, царг теха из маькх Iойилла дIавахар малав?» - аьлар аз, раьза воацашо…Шийна дуа хIама хьадаларга хьежаш цу истола дIатIахайна ваьгIа 50 шерга кхаьча хургвола къонах йистхилар, моллагIа вале а; Сибре бIаргаяйна саг-м вац хьона из, аьнна. Шаккхе а цхьа миско иллача цу маькха чIегилга бIарахьежар тхо…Сибре шоай дегIамашца текхача наьха къамаьл дукха хеза волча сона дег чу цхьа во дар. Кхерзача хингалий, дег тIа йIовхал йоссаеш йола, хоза хьадж хьаараухар кхача кийчбеча моттигера. ЦIаста мо цIийденна, пехк мо сайса долча хингилгех дизза оаркхув хьаараоттадир цхьан кхалсага, дехар кхоачашдеш. Йоккха юкъ ялалехь, из оаркхув дахьаш юха тIаена, хингалаш а хоза дац, чуелла кIолд а чаме яц шун, аьнна, раьза йоацашо оаркхув IотIаоттадаь, лакха айбаь корта болаш, дIаяхар из. Со а, сона юхе ваьгIар а хингалашта бIарахьежжача висар. Хьаараяьнна кхача кийчбеш яр, цу дIайодачунна тIехьахьежа, бIаргаш дизза хий кхехка дIакъайлаяьлар.
IотIакхайда цхьа хингал хьа а ийца, юкъегIолла ахдаьккха, даа доладелар тхо. Кхы а чам болашагIа хилча мишта хила деза-хьогI ер, аьнна, хеталуш; чIоагIа чам болаш дар из. КIаьда, сайса дар, чуелла кIолд а дира йоацаш, теза йоацаш, ший боаггIача боараме тух теха яьккха яр кIолд яккха ховчо… Йистхилар сона юхе вагIар: «Ай, кхы чам болашагIа мишта хул хингилг?! Ер да-кх ер, вай даьша яьхар, сов биза кад тIехбаханза Iац яхар! Ма чIоагIа тIагIолла тIехдахад вай хIама! Эхь-м дар цун из хIама дар, ма дарра аьлча. Къонача кхалсагага вIалла товш дий из тайпара хIама? Маькха гIоргIилгех хьагаш байнарий къа ма гIолда вайх! Хьашт доацаш дохадир цо цу кхалсага дог… Селхан мара вайна юкъе болх бе хьачуена а яц из, фу хетаргда цун укх моттигерча нахах… Дала сагIа долда хьа, дисачох беркат хилда! Хоза чаме даар дар Iа тхона кийчдаьр аьннадаларе, сийлахьа децарий?!Маьржа-яI-кх, цхьан дешо ше ма варра гучавоаккхаш хул-кх саг, цхьан хозача дешаца, ший сий даккха а йиш я!»
Иштта тхо дагIаш, кхача ийца дIаяхача кхалсага, цхьа керда, хоза хьаж йоагIаш яц-кх ер маькх, кхыяр йий вайга, аьнна, хаттар делар. «Iуйран йIайха йолаш хьаена керда маькх я из», - аьлар хьаараяьннача цу «миска».
Деррига кIалдихьа дар, цунна юхе лаьттачо даьр. Хьаял ер тIаккха сога, аз сай жена дIалургья ер, чу а йихьа, аьнна; ший бе боаллача тIормига чура хьабаьккхача гата тIормига чу дIачумоассадир цо «къарс-къарс» яхача, сахиллалца набара сийг боацаш, маькх йоттараша хьаяь из хоза маькх. Кхы яле, кхы а хьаял согахьа, яхаш, елар из. ТIуртIазваллалца визача сага елар да-кх хьадар а… Даьра, дергдацар хьона Iа из къамаьл бирсача Казахстана кхаш тIа кIи канаш гулдеш лийнначарна юкъе хье хиннаяларе-м, аьнна, хийтар сона. Из дицде бокъо-м яцар вай, уж бирса ханаш текхараш тахан болаш ма бий вайна юкъе! Сай даь-йишас дийцар духьалъ- эттар сона… 85 шу даллалца яхаш, из хьоа мел деча хана жагIа мо хий долалора цун бIаргашкара. Са да, нана, даь-вежарий, даь - йижарий, наьна-йижарий Сибре текха бар. Сона дукха хезад, дог лешош дола моцалах лаьца къамаьлаш. Да воацаш бисача, хIетта кхелета йиIиг йолаш ший наьнаца кхай тIара ялат Iаьдало чуийцача диса кIи канаш гулде яхача са даь-йишийна, лочкъадаь че чу доахка уж кIи канилгаш хьа а даьха, диззача итт шера суд яьяр СибрегIа. Из суд цунга ца такхийта, мича яхай ца ховш, яйна дIаяьннай из, Iаьдалга аьнна, хийрача нахаца яхаш ха яьккхай цо. Наьхацига ше яхаш эхь хеташ, кер биззалца олг ца дуаш, елхаш цIен тIехьашка ухаш, дIатхьайсача мара сапаргIата ца доалаш, дукха денош диад цо. Массахана дувцар цо; хIетта кхийна, карт мо йола, цхьа йоI маьре яхар шоай лоалахошка, яхаш. Сов хала уж нах боахкаш; къело, моцало вIашкайихьа, пехкашта лазар тIадаьнна, яха ши шу доаллаше, зIамига ши бер дусаш, вахар хаьдар цун, яхаш. Уйла йича, вIалла гаьна-м хетац уж ханаш… Уж бирса, меца ханаш текха гаргара саг воацаш хургвац вайх цхьаккха! ХIаьта тахан вай леладер?!. Квартирни цIеношка бахача наха нувхаш дIакхувсача бакашта юхегIолла шо цкъа тIехдаьннадале-м, оаш кхетадергда аз яхар… БIарчча маькхаш, булкингаш, чIоракаш, печенеш, иштта кхыдола ялаташ гургда шоана цискаша, жIалеша дохадаьча тIормигашкара аралийга дадаш… Ма эхь да-кх из Даьлах! Из ялат вайна лоаттаду камаьрша вола Даьла эгIаз ма гIолва вайна! Ма доккха халахетар да-кх ер, ванагIа юрта вахаш вIалла гаргара саг вац-хьогI укх наьха?! Бизача совъяьннараш «шарххенцахьа» нувхий бакашка ца кхувсаш, хьаIоаяь, коа тIара оалхазараш, хьайбаш леладеча наха дIаяла мегаций… Интернете дIачухьежача, вайна массанена гу-кх, дуккхача мехкашка моцалла довш латта бусалба наьха бераш. АллахI вайна эгIазвахача, из ди хьаотта йиш йолаш да-кх вайцига а! Ялат яхар доккха дош ма дий! Миска нах тахан а кIезига-м бац вайна юкъе…
Сайца балха хиннача цхьан кхалсага дийцар дагадоагIа-кх сона, шийга хинна хала ханаш дагалувцаш: «СагIийна хIама дахьаш саг веча, чIоагIа гIаддолхар са бераш. Хийла, корага хайше лорабора сагIа дахьаш боагIараш, цар шекар дахьаре, мерза чай маргдар вай, яхаш. О, ма мерза а хулар-кх из, мерзача чаьца юаш хинна маькх! Да воацаш дисача тха хьал довзаш хинна цу урамера йоккха саг, оаркхув хьалдетте, олгаш дахьаш йоагIар тхона. Чаь буци шекари дий шуга, аьнна, хоаттар цо… Эхь хеташ, доаццаше а, да оалар аз. ХIаьта, лоалахоша етт бийттачул тIехьагIа, шурий куришка хьачукховдайича-м тхона боккъал башха цIай хулар! Шурийла маькх Iочуаьте, гонахьа Iо а хайше, из юар са бераша, мезал мерзагIа хеташ».
Иштта хала денош текхараш, токхаш латтараш тахан болаш ба вахаре… Визача, хьалха эггара мерзагIа хеташ хиннар а къестаде волалу цхьавола саг… Ма боабелаш ялатацара лерхIам! Даьла ва шоана из вайна лоаттадер, вайх къахетам беш! Лакхе аз хьоахабаьраш мо бола нах шоаш лелача бале, сакхетам сомабоаккхаш дола къамаьл делаш царга!
