Доврбиканаькъан диъ тайпара ба: Буро кӀалхарбараш - Гаркхой; Яндаре, Наьсаре, Ачалкхе, Пхьилекъонгий-Юрта, Къаскима баьхараш – орстхойх хьабаьнна Галай, Наьсар-Кертера бараш – Цхьорой. Закре Долакха-Юртарчарех хиннав, уж Кхорахой лоархӀаш ба. Наха вовзаш а наьсархоша лоархӀаш, сий деш а саг вар из, со зӀамига волча хана денз. 60-ча шерашка Наьсарерча №1 йолча ишколе деша даьгӀача берашта вовзар, каст-каста гора моттигерча кхален газета керттера редактор вола саг. Тхо деша даьгӀа ишкол йолча куранна гаьна воацаш, магӀарча урам тӀа вахар цу хана ара вайча а наьсархошта вовзаш хинна журналист.

Из вар лакхо, дегӀ-кеп долаш, дугаро лесташ бос болаш, йоазон болхло волга тӀахьежача а ховргдолаш вола къонах. Вешта аьлча, хьаькъалца къахьегаш вола цу ханарча Ӏаьдала бӀухо вар из. Эскаре мара хилац бӀухо, аьнна, хет цхьаболча наха. Ак, из иштта дац, хӀана аьлча журналисташ массаза лаьттаб халагӀа йолча а кхерамегӀа йолча а моттигашка. Уж къовсам лоаттабе безаш хиннаб вахарца товш доаца гӀулакхаш леладеча нахаца. Цкъаза из кхераме а хиннад. Из иштта долга тешал деш да цар таханара вахар а, хӀана аьлча уж боабу, лелхийт, цар балха моттигех цӀераш етт. ХӀаьта Закре-м къаьстта а лира хиннав, сона хезачох, Ӏаьдала балхах пайда а эцаш, харцахьарча наькъаца рузкъа Ӏоаде гӀерташ хиннача, къоал деча, гаргалолашта тӀагӀолла дикагӀа йола моттиг хьалаца гӀийртача нахаца. Цу тайпарча нахаца барт беш воацача цунна дукха халонаш, хьалхашка детташ дола сунташ нийслуш хиннад.

Деша долхаш е чудоагӀаш, цкъаза Айдаркъий Закре го йиш яр из ваьхача Коммунистически улица тӀарча (хӀанз Д. Кунаева цӀерагӀа урам) новкъа воагӀаш, из гӀаш лийнна дагадагӀац сона. Сона вовзарг хилча денз машинаца лелар, цул совгӀа водитель а воацаш, ше лелайора цо машин. ТӀеххьара цун хиннар яр дугара бос бола «копейка» оала жигули. Цу чу вагӀаш, хийла бӀаргсинош доахкаш, хулар из. Тхона, берашта, бӀаргсинош мел доахкарех хьаькъал долаш нах хетар. Закре хинна а хиннав хьаькъал долаш саг. ЦӀена саг а хиннав аьнна хет сона из.

Укхаза бера ханарча сай вахарера цхьа масал доаладергда аз. Тха классерча цхьан йиӀига ший байташта кепа техаяр Наьсарен кхален газета оагӀонаш тӀа. Цхьан дийнахьа тха классе чуера, оаха дешача ишколе болх беш йоаца кхалсаг. Ший тӀорме чура каьхаташ хьал а даьха, цу йиӀигага кулг а яздайта, цунна массехк сом ахча (цу хана сом кӀезига ахча дацар) хьаденна дӀаяхар из. КхоннагӀца тхона хайра из Наьсарерча газета бухгалтер йолга. МалагӀа бухгалтер ва тахан из дергдар?! Эзарнена юкъе цаӀ хила мег. Цу моттиго хьагойт Закре а цунца балха хинна нах а кулг а дог а цӀена долаш, наьха хьакъ ца дезаш, хьарамча хӀамах лоралуш хиннилга. Иштта хила а веза бокъонца вола журналист: Ӏайха нах нийсбеш хилча, хье а нийсача новкъа хила веза.

Айдаркъий Закречун цӀи тхона иштта яйзар ишколашка Ӏомадеча гӀалгӀай меттах долча книжкаш тӀара а. Профессора Оздой Ӏабдуразкъий ИбрахӀима оттадаьча «ГӀалгӀай метта грамматика 6-7», «ГӀалгӀай метта грамматика 8-9» яхача книжкашта юкъебихьача авторий цӀерашта юкъе яздаьд «Д.З. – Доврбиканаькъан Закре». Ӏилманхочо ше упражненеш увттаеш, пайда ийцаб цун йоазонех. МалагӀа, фу йоазош да Закречо даьраш? Дукха ха йоацаш, со цецвоаккхаш дола книжка кхаьчар сога. Шолжа-ГӀалий тӀа 1962 шера арадаьнна «Къоначар оазаш» яхаш дар из. Цу тӀа кепа техача дувцарий, байтий автораш ба а ба, цецвала мегаргволаш.

Эггара хьалха аз тамаш яьр дар, царна юкъе Нохч-ГӀалгӀай Республикан унахцӀенон министра заместитель хинна Коазой Тамарий, университета ингалсий мотт хьехаш хинна Банхайнаькъан Хьаж-Бийкар, ХӀирий республике юстице министра заместитель хинна Ӏарпенаькъан Хьаж-Бийкар, итт шера «Сердало» газета керттера редактор хинна Тебой Тухан, иштта Доврбиканаькъан Закре хилар. ШоллагӀча аргӀагӀа, со цецваьккхар дар гӀалгӀай мотт Ӏомабе, бувца, цу меттала язде дезача хана, Сибре токхаш хиннача цар мишта, мичара Ӏомабаь хиннаб иштта шаьра наьна мотт.

Тахан даггара из дӀахьехаш хьехархой латташе, дешара мел эша а чубаьхкача цӀагӀа мел эша а хьалаш доллаше; из Ӏомабе безам боацаш лел вай къаман бераш. Цунца чам цахилар да из. ХӀаьта аз лакхе хьоахабаьча хьаькъалаш долча наха ховш хиннад шоай овла малагӀа ба, мел дукха арахьа леларах, бухсоццаш шоаш мичахьа кхоачаргба. Шоай къаман сий деш хиннад цар, цудухьа дукха безаш хиннаб наьна мотт. Дукха ха йоацаш телевизор чу гойташ яр наьна меттаца ювзаенна берий яхь. Цига къамаьл даьча цхьан кхалсага аьлар: «Ший наьна мотт безачунна ший мохк а безаргба, хӀаьта мохк боацар саг вац», - аьнна.

Майрра ала йиш я; Доврбиканаькъан Закречоа а дувцача книжка тӀа кепа техача йоазоний кхыча авторашта а наьна мотт а гӀалгӀай мохк а безаш хиннаб, аьнна. Цу книжка тӀа да Закречо яздаь ши дувцар. Хьалхардар да «Забе «говзал» яхаш. Хетаргахьа, из яздаьча хана, вайцига дукха хьабаьржа хиннаб хьежа нах, дийша а боацаш дарбаш деш хиннараш. Царех дукхагӀчарех зулам доалаш а хиннад. Цамогаш волча сага харцахьа дарба дича, зулам деций из? Цу наькъаца тоавала, унахцӀено меттаоттае гӀертар леш моттигаш а хиннай. Са-сай вахаре а нийсденнадар, харцахьа дарба хьехарах даьнна зулам, дикача наха гӀо даь, кӀалхарваьккха мара, ког боацаш вусар со. Иштта моттиг я Закречо ший дувцар тӀа ювцар.

Заби хӀетта дена нускал долаш, маьр-нанас корта лазача наьха къонахчун хьаькъал чудоалла маьже тоӀае, корта биста Ӏомаю нус. Цул тӀехьагӀа из йолча ух юртара нах: бера бӀарг хиннаб аьле, бӀарловца яйта, дол диллийта, иштта кхыча лазарашта а дарбаш дайта. Кхувш йоагӀача виӀий-йоӀа, 9 шу даьннача Розас дӀакхетаю къаьна йоккха саг, цо деш дола кхоккхе тайпара дарба кӀалха Ӏилман кӀийле йоацаш а харцахьа а долга. Дувцар чакхдоалаш, Заби ше а бӀарахьеж виӀий-йоӀа, раьза йолча бӀаргашца. Вешта аьлча, из кхеттал дика дӀадийцад цунна Розас, иштта дарбаш дар зулам долга.

ШоллагӀа ший дувцар Закречо хетадаь хиннад къахьегама наха. Цу тӀа бувц аьшка пхьара пхьоалле балха болча Хьасанахи Мовлатахи. Уж, сайца ха йоацаш, даиман балхах боахкаш, колхоза пхьоаллен чу ахархошта эшаш дола къахьегама гӀирсаш хьадеш ба. ХӀаьта цар юртхо Къурбан, дер дайна, фега аравоалаш, ше дӀавийхача дика хьегаш, лелаш саг ва. Бакъда къахьегама тӀера воаца из дӀавехаш бола нах кӀезиглуш боагӀа юртахошта юкъе. Дувцара керттера маӀан дувзаденна да Хьасана укх уйлашца: «Вахар да хьона, дерригача адамаша дер а деш саг вахе. Кхыдар дац вахар...» Таханарча вай кагийча наха, мехкарашта а хьаэца хьаькъал долаш уйла я дувцара керттерча турпалъяр.

Гой шоана, вӀалла дагадоацаш, гучадаьлар вайна; Доврбиканаькъан Закре дикка деша говзал йолаш йоазанхо хиннилга. Цун йоӀа Раяс яхачох, цо даьча йоазошта кепа йийттай «Лоаман Ӏуйре» яхача альманаха тӀа а. Укхаза ала безам хул; журналистаи йоазанхочоаи юкъе йоккха юкъ яллац, аьнна. Сона бовзаш хинна дуккха гӀалгӀай уж шаккхе говзал йолаш хиннаб. Эггара хьалхарча вай йоазанхоех Малсаганаькъан Зоврбиках, Беканаькъан Темботах ала йиш я уж дешаш, хӀана аьлча уж шаккхе ва гӀалгӀай литература а журналистика а хьакхеллараш. Уж шаккха болх шоайла тарбеш хиннав МутаӀаланаькъан Хьажбикар, Осменаькъан Хьамзат, Янданаькъан Жамалда, Ведажанаькъан Ахьмад, Маькенаькъан Асхьаб, Пхьилекъонгий Махьмад-СаӀид, Гаьгенаькъан Гирихан, Овшанаькъан Султан-Хьамид, Кхоартой Мурад, Вешкаранаькъан Мухьмад, Ӏарчакханаькъан Тухан, МутаӀаланаькъан Мухьмад, Албохчанаькъан Муса, Угурчанаькъан Азматгири, Ӏахилганаькъан Микаил, кхы дуккхабараш. Берригаш бийца варгвац. Иштта йоазанхо волаш ший кхоллама никъ дӀаболабаьча Айдаркъий Закречун никъ а шолхабоал, бакъда тӀехьагӀа ший вахар кепайоазонна хетаду цо, литератураца кӀезигагӀа къа а хьегаш. ХӀанз кхолламах санна цун вахара наькъах а массехк дош аьлча нийса хургда аьнна хет сона.

Лакхе белгалдаьккха ма хиллара, Айдаркъий Закре ваь хиннав 1924 шера. Цун нана МаӀе Моамаш наггахьа мара ца хулача тайпара кхел йолаш саг хиннай. Моамаша нана ийс веший йиша хиннай, уж ийссе воша вала а венна, иштта да а венна, маьре яхача цхьа йиӀиг (Моамаш) юсаш, мар а венна хиннав цун. Оалаш ма хиллара, цкъа дӀакхийтта ког ийсазза дӀакхет. Цу тайпара саготонаш нийсъенна хиннай цу кхалсага вахаре. Цу цаӀ мара йоацача йиӀигах, маьре яхача, беркат хьадаьннад. Аьце Айдаркъийна ши воӀи кхо йоӀи даьд цо: Лемка, АсмаӀ, Закре, Ӏийса, Аьсет. Таханарча дийнахьа, цхьан Аьсетагара дӀа мел ийккхараш боацаш ба. ХӀаьта Аьсет дика йовзаш я Долакха-Юрта меттел, ерригача Наьсарен кхале а. 1938 шера яь из шоай юртарча Кхоартошка маьре я. Цигарча библиотеке, цул тӀехьагӀа юртсовета секретарь йолаш болх баьб цо цӀихезача юристаца Ӏарпенаькъан Хьажбикарца. Из юртда хиннав цу заман чухьа Долакха-Юрта. ДӀахо Аьсетах шийх хул цу юртá доал деш йола саг. 5-6 шера из болх лелабеш, дуккха дика хӀамаш ду цо, наьха вахара хьалаш аттача даха, тоаде гӀерташ. Цкъа телевидене ше къамаьл деш; халонаш нийсъелча, сай воккхагӀа волча вешийца дагайоалар со, аьлар Аьсета. Цо иштта вийцар вар Айдаркъий Закре.

Цар наьначул аттагӀа кхел-вахар долаш хиннавац да Аьце Айдаркъа а. Хьалхарча аргӀагӀа цо дакъа лаьцад эрсий-японций тӀема юкъе, цул тӀехьагӀа Деникина бӀу Долакха-Юрта тӀагӀертача, эггара хьалха цунна духьалъэттача къонахех цаӀ хиннав бувцача дезала да. Цул совгӀа, Орджоникидзе Сергойна уллув хинначарех а хиннав из. Ший даь-да вувцаш, Раяс аьлар, цӀи тӀатеха денна тур хиннад цун, Граждански тӀем тӀа майрал-денал гойтарах, амма вай Сибре дигача хана дайна дӀадаьнна из, тахан корадоагӀача дац.

Мохк бохабеча хана, Закре кхийна-нийсвенна зӀамига саг хиннав, 20 шу даьнна. Арабоахача дийнахьа балха гӀулакхаца дувзаденна, Ачалкхе почта ийца ваха, цӀагӀа хиннавац Айдаркъа. Из, цигара хьа а лаьца, Ӏовахьийта хиннав Казахстане. Вожаш, цун дезал, Долакха-Юртара Ӏобигаб. Цу тайпара къоаставаь хинна да, ший дезалах бӀарчча шу даьлча мара дӀакхийтта хиннавац. ВӀаший къоастабаь нах, сиха а атта а корабеш хиннабац цига. ХӀаьта дӀаденнача дехарах уж хьалаха дукха сагота хиннабац коменданташ а. Цу хьакъехьа яздаьд шоай дувцарашка, романашка къаман йоазанхоша.

Юха вай цӀадаьхкачул тӀехьагӀа, йӀаьххача хана кепайоазонца, нийсагӀа аьлча тайп-тайпарча газетий редакцешка къахьегаш хул из йӀаьххача хана. Иштта кхыдола, паччахьалкхен лоархӀаме балхаш деш а, хул из. Цу хьакъехьа а ший вахара берригача наькъах а цо дийцад ший кулгаца Ӏоаязъяьча автобиографега гӀолла. Из еррига а цхьа оагӀув ах оагӀув мара яц; цудухьа, лоац ца еш, ешаргья вай из: « Со, Доврбиканаькъан Айдаркъий Захар, ваьв 1924 шера, НГӀАССР Наьсарен кхален Долакха-Юрта. Дай, къе боахкаш, ахархой хиннаб. Юртбоахаме коллективизаци йолаш, колхоза юкъебаха, цул тӀехьагӀа пенсе баххалца промышленноста даькъе хӀама кхоллача моттигашка къахьийгад.

1932 шергара 1939 шерга кхаччалца, со деша ваьгӀав хьамсарча юртарча йизза йоацача юкъерча ишколе, цига ворхӀ класс яьккхай.

1939-42 шш. Бура тӀарча мах беча наьха советски техникуме ваьгӀав. Болх баьб колхозе.

1944-45 шш. Целиноградски областа Максимовски даьтта деча заводе бухгалтер хиннав.

1945-46 шш. Целиноградерча областа гӀишлошъяра конторе бухгалтер хиннав.

1946-49 шш. - Карагандерча цӀермашина наькъа нарядчик, вагоний 2-ча даькъа хувцаш лелае дӀаоттаяь латтача цӀермашиний бригада кулгалхо.

1949-53 шш. Акмолинск-Павлодар цӀермашина никъ беча 1-ча даькъа воккхагӀвола бухгалтер (СММ).

1953-57 шш. – Алма-Атерча «Кхерий майда» яхача санаторе бухгалтер.

1957-59 шш. – «Сердало» газета доалахьара корреспондент, газета отдела кулгалхо. Шолжа-ГӀала.

1959-60 «Ленина байракх» яхача газета редакторалла хьожаву. Нохч-ГӀалгӀай АССР, Наьсарен кхале.

1960-62 шш. НГӀАССР обллито цензор.

1962-1964. Первомайски кхалерча «Байракх» яхача, Шолжерча кхалений юкъарча «Къахьегама байракх» газетий редактор.

1964-65 - юртарча парткома секретара заместитель, Наьсаре.

1965-1973 – «Ленина никъ» газета редактор, гӀ. Наьсаре.

1973-75 шш. - Наьсарен кхален халкъа тӀахьожама комитета председатель.

1975-76 шш. – Наьсарерча сайранарча ишкола директор.

1977-79 шш. – «Сердало» газета отдела заведующи, Шолжа-ГӀала.

1979 ш. укх денга кхаччалца Наьсарен кхален ДОСААФа комитета председатель ва. Кхозза хийржав КПСС Наьсарен кхален бюро доакъашхолла, пхезза – кхален совета депутаталла.

Са совгӀаташ: «Дика къахьегарах» яха медаль. Из еннай В. Ленина 100 шу дизарца дувзаденна. Нохч-ГӀалгӀай АССР Лакхехьарча Совета Президиума 2 грамота.

Дезал: сесаг – Доврбиканаькъан (Жандиганаькъан – Ӏ. С.) Ахьмада Хадижат, тхоца даха 5 бер, царех 4 дешаш да.

Суд яь хиннавац, бехктокхаме эза хиннавац.

Доврбиканаькъан З.

1985 шу, маьтсела бетта 2-гӀа ди».

Ше Наьсарерча «Ленина никъ» яхача газете болх баь ханаш дагалувцаш, 1997-ча шера наджгоанцхой бетта 5-ча дийнахьа, «Наьсарен оаз» яхача газета тӀа, «Наьсарен колхозхочунгара» дӀадоладенна, «Наьсарен оазага кхаччалца» яхача йоазон тӀа цо яздаьд: «1958 шера вера со, «Ленина байракх» (Наьсарен кхален газет – Ӏ. С.) яхача газета редактор волаш. Юххьанца йиъ оагӀув йола из арадаккхара гӀулакх тоаде командировках вайтавар со, цул тӀехьагӀа даимленна вайтар. Кхы а ялх бутт баьлча, Ӏаьдала болхлоша тӀа а вийха, со раьза воаццаше а, цу балха тӀа дӀачӀоагӀвир. Раьза хӀана вацар аьлча, эггара хьалха гӀалий тӀарча вахарах къаста везар са, цул совгӀа, се дӀаӀемача дикача нахах а воалар со, иштта йоацаш вусар Шолжа-ГӀалий тӀара хала хьаенна хинна квартира.

Цу хана со балха вар, «Сердало» яхача республикански газета редакцен экономикан отдела керте латташ. Цигара болхлой барт болаш, цхьоагӀо йолаш, дукхагӀча даькъе кагийча нахах латташ бар. Арахьа 13 шу даьккха цӀабаьхкача наха кхетадора мохк, дега боча моттигаш меттаоттае езилга; хьинарца къахьега волавелар хӀаравар ше-ший моттиге, цу даькъе тхо а - газета болхлой. Кердача моттиге журналистий тоаба шин сагах латташ яр, ала мегаргда, сол хьалха редактор хиннача Бизянов Николай Васильевичахи, из хӀанз бехктокхаме секретарь вар, Пхьаранаькъан Дахе Сулеймахи, вай мехкахдахале укх газете а «Сердало» а болх беш хиннавар из.

Тхоай доалахьара типографи а яр тха, газета кепа еттарал совгӀа, ахчанца оагӀув хьал а лоацаш, бланкашта кепа а етташ, уж йоаржайора оаха. Болхлой а, хулаш дола зе а, хьашташ а – шедар юкъа дар тха, цу хана тхох оалар «Ленина байракх» яхача газета издательство. Полиграфе кхоачам эсала бар: 4-5 тайпара доккхийча а кагийча а алапех латта кепайоазув. Болх беш газета кепа етта цхьа машин, зӀамагӀа йола бланкаш хьаю американски «тигелькаш» оала ши машин мара хӀама дацар. Таханарча хьалашка сатувсилга мара хилацар цу хана...»

Ха дӀа мел йода дуккха хӀама хувцалу, типографе гӀирсаш а редакце къахьега нах а балхах дикагӀа кайоалаш, хьалхашка латтача декхарех дикагӀа лоархӀабеш хул. Паччахьалкхено а парте а хьалхашка увттадеш хиннача лоархӀамерча декхарех хиннад; экономика дегӀайоалаяр, вахара хьалаш, культуран оагӀув тоаяр, зуламаш а тӀехьадиса гӀулакхаш а леладеча нахаца къовсам лоаттабар. Лоацца аьлча, тахан а журналисташта хьалхашка латтарех дукха эргаш хиннадац цу ханара декхараш. Бакъда журналистий лоархӀам, сий, цар даь йоазош теркалдар кхыча, лакхарча боарам тӀа хиннад. Иштта цар вахара хьаштий а дукхагӀа теркам беш хиннаб. ХӀанзарча журналисташта е квартира е машин луц, зама чӀоаггӀа эргаяьннаяле а, атта доацача хьалашка къахьега дезаш хул царех дуккхабараш. Со-се 20 шера наьха цӀагӀа ваьхав, цул тӀехьагӀа кхы итт шера цӀенош хьадаь дӀачакхдаха вӀаштӀехьа ца доалаш лел. Уж хӀамаш хьалхагӀа аттагӀа къестадеш хиннад.

ХӀаьта а Закречо доал деча редакце къахьегаш, цун оагӀув хьаллоацаш, гӀо деш, дика новкъостий болаш хьабоагӀаш хиннаб деша говзал йола нах. Царех хиннай йӀаьххача хана цунца къахьийга корректор Галай Лида, журналисташ Къоастой Муса, МутаӀаланаькъан Мухьмад, Албохчанаькъан Мухьмад, Гаьгенаькъан Гирихан, дикагӀа вола рабселькор хинна Саганаькъан Султан (тӀехьагӀа газета юртбоахама отдела керте латташ къахьег цо), вай цӀадаьхкачул тӀехьагӀа юртбоахама отдела кулгалхо хинна Зангенаькъан Микаил (цхьан юкъа газета керттера редактор а хилар цох). Дикка гӀо деш хиннад редакцена, шоай йоазошта кепа етташ, цӀихезача вай йоазанхоша Озанаькъан Салмана, Ведажанаькъан Ахьмада, Чахкенаькъан СаӀида, царех тарра кхычар.

Массехк шу хьалха «СелаӀад» яхача берий журнала редакце Ӏохайша дагӀаш, цун хиннача керттерча редактора Майсиганаькъан Саламхана аьлар, Закречоа партийни тӀахьожама лаьрхӀа, цун редакцена ривизи е вайтавар ше, аьнна.

- Йирий Ӏа тӀаккха? - хаьттар аз.

- Йир, - аьлар Саламхана.

- ХӀама корадирий хьона? – хаьттар аз.

- Кхоачамбоацараш да-м дар цун, - аьлар Майсиганаькъанчо. –ДӀаяздир аз долчча беса.

- Закречоа духьала каьхат яздир Ӏа? – хаьттар аз цецваьнна, хӀана аьлча ерригача кхаленна ховра из цӀена, балхах дика кхеташ, цох лоархӀавеш саг волга.

- Яздир, - аьлар соца къамаьл даьча, цхьан хана ше а «Сердало» газета партотдела кулгалхо хиннача журналиста.

- Из мо волча сага духьала мишта яздаьд Ӏа? Ца а яздеш, Ӏергвар-кх, - аьлар аз. ДӀахо тха шинне къамаьл хоттадаланзар...

Газетера дӀавахачул тӀехьагӀа, Закречо къахьийгад Наьсарен кхален халкъа тӀахьожама комитета кулгалхо волаш. Из-м балха тӀа лохвар мича хиннад, лакхвар ма хиннадий, сога хаьттача. Кулг цӀена долаш хиннавецаре, из цига оттавергвоацилга кхетаде хала дац, аьнна, хет сона. Цига цунна денна хиннад наькх тӀа доалладу «Халкъа тӀахьожама 50 шу» яха хьарак. Цул тӀехьагӀа «Сердало» газета юртбоахама отдела а, Наьсарен ДОСААФ оалача цхьанкхетара а керте лаьттава из. РОСТО оал цох тахан. Цига къахьегаш волаш цунна еннай РОСТО Керттерча Совета эггара хьалхара кхозза Советски Союза Турпал хиннача А. И. Покрышкина майдилг. ТӀеххьара цо болх баь моттиг хиннай Наьсарера пенсионни ганз, цига тӀахьожама-ревизионни отдела кулгалхо хиннав вай мехкахо. Дика къахьегарца белгалваьнна хиннав из цига а. Россе пенсионни ганза кулгалхо хиннача М.Ю. Зурабовс баркал кхайкадаь хиннад цунна 2002 шера, Ӏаьржа хий денача хана гӀо дарахи, боккхагӀчар ноахалий сий деш хиларахи. 2004 шера «ПФР сийдола болхло» яха цӀи енна хиннай, «ПФР сий долча болхлой книжка тӀа дӀа а язвеш». Цун ваь ди долаш, Москверча пенсионни ганза урхаллера нах баьхка хиннаб совгӀата пхьарсах доалладу дошо сахьат, телевизор яхьаш, цу хана еннаяр Закречоа лакхе хьоахаяь еза цӀи.

Доврбиканаькъан Закре хиннав СССР журналистий Союза доакъашхо, къахьегама ветеран. Лакхара экономически дешар дийша а хиннав из хьинар дола саг. Иштта цо яьккха хиннай Дона-тӀарча-Ростовера партийни ишкол.

ТӀехьарча хана дика могаш воацаш ха яьккхай цо, дега латкъаш хиннав из. Доврбиканаькъан Закре кхалх 2004 шера. Балха гӀулакха Москве вахача цунца къахьийгача Батыжанаькъан сагага хаьттад кӀалхарчар, Айдаркъий Закре фу деш ва, аьнна. Из кхелхалга дӀахайча, цигарча пенсионни урхаллен болхлоша, цун сий деш, из дагалоацаш, йист ца хулаш, минот яьккха хиннай, йоах.

Ше дика саг хиларах тарра, дика дезала да а хиннав из. Цун фусам-нана я Наьсар-Кертера Жандиганаькъан Ахьмада Хадижат. Ший мар санна хьаьнала саг я из а. Наьсарен кхален тайп-тайпарча дарбанчешка 42 шера медйиша йолаш къахьийгад цо. Карарча хана пенсе яха, салоӀаш я Ахьмада Хадижат. Закре дика саг хилара тешал ду цхьаькха белгало гучайоал укхаза. Маьре еначул тӀехьагӀа, ший фусам-наьнага дешийтад цо, Дошлакъий-Юрта (Крепосте) хиннача медйижарий курсашка. Цар дезале хиннад ялх бер: Мухьмад, Ахьмад, Бембулат, Зина, Рая, Фатима. Хала хете а, кӀаьнкаш тахан боацаш ба. Ахьмада Хадижат а цун кхо йоӀ а могаш-маьрша, нахаца тарлуш, Ӏимерза болаш бахаш ба, шоай даь сий лакха лоаттадеш.

ДӀахо дӀайодача хана а, цкъа дагавийха Ӏергвац аьнна хет сона Доврбиканаькъан Закре – йоазанхо, журналист, паччахьалкхен Ӏаьдала болхло, дика саг. Цун вахарах а кхолламах а дувцаш дола йоазош, каьхаташ, газеташ, паччахьалкхено цунна тийнна совгӀаташ довзийташ йола моттигаш мехктохкама музее а хила еза аьнна хет сона. Уж накъаяргья вай къонача ноахала, масал эца дукха хӀама хилар бахьан долаш.