Мехкахочун сийдола никъ
Гуцаранаькъан Микаила 65 шу дизарга
Са книжкашта юкъе, эггара сий долашагIа йолча моттиге «Огонёк» яхача журнала 2001 шера араяьнна сентябрь беттара 36 номер улла ткъаь шоллагIа шу да. Хетаргахьа, цу юкъа диазза-пхезза йийша хургья аз Гуцаранаькъан Саварбика Микаила биографи йовзийташ йола, цун къахьегама а вахара а наькъах дувцаш йола Бухаркова Ольгас ийца интервью. ХIаьта мехкахочун сурта тIа-м са бIарг этта хургба бIаьзза а, хIана аьлча дувцача журнала мужалта тIа кепа теха да из, «Малашб уж мехкдаьтта паччахьаш?» яхача йоазон юххе. Укх деношка Микаила 65 шу дуз, из ваь хиннав 1958 шера Тушола бетта (март) 9-ча дийнахьа. ГIалгIай мехка а ерригача Россена а чIоагIа накъаваьнна саг ва из. 90-ча шерашка цо а цунца цхьан команде хиннача наха а къахьегарах, вай республике хьадийлладар экономически паргIатон доазув, кхыча дешашца аьлча, оффшорни доазув. Цунна кулгал деш хилар из массехк шера. Хьаькъалца а нийса а ший болх дIабахьарах, къаманна а республиканна а боккха пайда бе вIаштIехьадаьлар цун. Цу хана со Наьсарен районни газета редакце балха вар.
Цкъа цунца шийца а цул тIехьагIа цун гIонча хиннача Iамархананаькъан Iалиханаца а вIашагIкхета, къамаьл де вIаштIехьадаьлар са. ХIирийи гIалгIайи кагирхой вIашагIкхетар чакхдаьнначул тIехьагIа, «Асса» яхача гостинице лоацца къамаьл хилар тха, цо хаттарашта жоп луш даь къамаьл арадаьлар «Наьсарен оаз» яхача газета оагIон тIа. Бакъда цу хана оаха дийцар мехкадаьтта, оффшорни доазув дацар, наха юкъера гIулакхаш, барт хилар дар.
Микаил ше санна, тайп-тайпарча ханашка Россен накъабоалаш хьабаьхкаб цун даь-да СаIад, да Саварбик. Даь-да Гуржий мехка жандармере, цул тIехьагIа Россе цхьацца промышленни предприятешка къахьегаш хиннав, хIаьта да НКВД мугIарашка болх беш хьавенав. Микаил зIамига волча хана денз, вахарера ший моттиг лехаш хиннав. Цхьацца базар еш, грузчик волаш, художественни промыслашка болх беш, шийгарча гIулакха тIа дикка лакхвенна а хиннав из. Цул тIехьагIа Москве дIаваха, бизнесменашца а политикашца а оагIув билла, хьавенав экономически Iилмай доктор вола вай мехкахо. Цун мел тийнна совгIаташи, Iилман даькъе даьха толамаши дIаяздича, геттара йIаьха моттиг дIалоацаргьяр цар. Бакъда тахан са дукхагIа теркам тIабахийта безам ба, цо ший къаман вахаре даьча доккхача гIулакхашта. Оффшорни доазонна кулгал деш волча хана, цун хьалхаленца хьалъяь хиннай тайп-тайпара а къонача республиканна хиланза яргйоаца а гIишлош. Царех я хьаьший фусам хинна дIаэтта «Асса», Жайрахьа районера «Iармхи» яха дарбанче, Лоаман кадетий корпус, цIермашений вокзал, кондитерски фабрика, типографи, университет, Магасера паччахьа, паччахьалкхе, Халкъа Гуллам чубола цIенош, Наьсарера «ТIаргим» оала нах баха моттиг, ишкол-лицей, кхы а массагIа да уж.
Дукхача моттигашка хий, газ чуйиллай, кафэш хьаяьй, барзкъа тега цехаш къахьега йолаялийтай, болх бе йолаеннай аэропорт, хьайраш, кхы а дукха дувца йиш яр царех. Лоацца аьлча 118 цIа хьалдаьд цу лостамагIа къахьийгараша, царех пайда эца йиш хиннай наьха гIулакхага хьожаш болча хьакимий, предприятей, вахар Iалашдеча наьха. 300 миллион доллар дIадахийтад республикан хьалаш тоадара, хьаяь хиннай 24 эзар балха моттиг, хьалъе йолаяьй къаман столица Магас.
Дукха ха Саварбика Микаил Москве ваха а мехкадаьттаца ювзаеннача компанешца бувзам болаш, болх беш вола. Кхыча къамашта а ший къаманна а гIо даьд цо, дуккха чоалхане дешаш къестадеча даькъе. ДIабахача саькура бетта из цIавена а, мехкадаьца Келаматанаькъан Мухьмад-Iаьлаца къамаьл деш а хилар. Оаха тхоай газета тIа кепа техадар цо вай республиканна де лаьрхIача новкъосталах долча йоазонна. Масала, укх шера Магасе хьаьшашта лаьрхIа геттара дика цIа хьалдергда, аьнна, белгалдаьккхад цо. ТIадоагIача шера хьалъе лерхI керда дарбанче, филармонена лаьрхIа цIа, эрсий драматически театр, иштта лоаме латта вай гIалаш а кхыдола архитектурни сийленгаш а дицданзар бизнесмена. Цо яхачох, тоаяйта лерхI ВIовнашке, Тхьаба-Ерд яха моттигаш, ше дийна мел волча хана, даьй баьхача моттигий йоакхо еш хургва ше, аьлар цо.
Саварбика Микаил дика бизнесмен, ший къаман визза воI хинна ца Iеш, дика поэт а ва. Дукха ха йоацаш арадаьннача Патанаькъан Йоакъапа оттадаьча «ГIалгIай 100 йоазанхо» яхача книжка тIа из вайна кердача оагIорахьара вовз. ЗIамига волча хана денз, байташ язъеш хиннав из, шергара шерга дукхагIа вовзаш хьавенав Россерча поэзи езача наха. Укх тIехьарча пхийтта шера, хIара шера хIана дувлац аьнна, цун байтий кIийлен тIа даьха фильмаш а книжкаш а арадийннад. Дуккхача гIорбаьннача композитораша, иллиалархоша болх баьб цун байташца, царех ба Крутой Игорь, Дробыш Виктор, Михайлов Стас, Пьеха Стас, Орбакайте Кристина, Кабзон Иосиф, Валерия, Киркоров Филипп, Хамзатова Хеда, кхыбараш.
Цун байташта яздаь иллеш дийкад йоккхача кхетаченашка, 2012 шера денз, уж дIааьннад «Шера илли» яхача телевидене хулача фестивалашка, царна деннад дукха совгIаташ, шоашта юкъе «Дошо граммофон» а йолаш. Цунна тийнача цIерашта юкъе я «Шера дикагIвола поэт» яхар.
