Белггала дагадоагӀа сона, из дар 1974 шу, хӀана аьлча болх баьча моттигера хьаенна хинна справка хӀанз а йолаш я са цӀагӀа. Цу тӀа яздаьд: «Справка еннай Ӏарчакхнаькъан Яхььяй Сейт-Салама, 1974-ча шера 10 июнагара денз 20 августага кхаччалца, Московски ДЭСУ-294 цо болх баь хилара тешал деш. ДЭСУ −294 начальник. Воккх. бухгалтер». Московски район яр оаха къахьегаш хиннар, Корнеевка яха юрт а цунна чуйоагӀаш яр. ЦӀадоагӀаш, Минводе кхаччалца «Новокузнецк — Кисловодск» яхача цӀермашинаца дахка дезар тха. Из цӀермашин чакхйоалар дуккхача эрсий къаьнарча шахьарашка гӀолла. Царех цаӀ яр Челябинск. Кхы цӀаккха а укхаза юхадахка, кӀеззига яйна а уж шахьараш го тхоай йиш хургйий ца ховндаь, цигарча нахага, гуш йолча ширача гӀишлошка хьажа гӀертар тхо е корага хайше, е перрона тӀа арадаьле. Челябинске тхо кхаьчача, тхо долча вагона тӀа хайшар кхувш воагӀа кӀаьнки берашха йоӀ-саги. Уж малагӀча къамах нах ба ховргдолаш дацар, цар бувцача меттага ла ца дийгӀача. Кавказе даха къамаш дерригаш хӀана дац аьнна вӀаший тара сибаташ долаш да. Нах тӀахайша баьлар, тхо дӀахо а цӀенна гаргадугаш йолаелар тха цӀермашин. ДӀа-юха деча къамаьлах хайра тхона, из йоӀи кӀаьнки гӀалгӀай къамах болга. Цу кӀаьнкал дукха воккхагӀа тхо шиъ а вацар. Даггара дале а, ши-кхо шу доккхагӀа хила тарлора тхо. Наха тӀера, хьакхашта вола из дукха ха ялале вайзар, везавелар тхона. Из хиннавар Сипсой-ГӀалий тӀа ший йишийца Лейлайца цӀаводаш вола Чаненаькъан Ювсап. Август бутт чакхбала гаргагӀерта ха яр из, кастта школе даха дезар, цудухьа дешара тӀехьа ца диса цӀадоагӀар тхо, уж а иштта боагӀар мотташ ва со. Цу бетта нийсса дийтта шу даьнна вар керда пассажир. Бакъда дегӀа лакха а низ болаш а вар из. ЗӀамига волча хана денз, вижа ца уллаш, болх беш а спортаца хьоашал долаш а хьавеначох тара яр цун дегӀа кеп. Ювсап, тхо дайзачул тӀехьагӀа, тхона юхера дӀавалацар. Даим цхьана даьхача санна, сиха хьаӀемавар из тхоца. Лейла каст-каста йоагӀар из мичав хьажа, дӀавига, бакъда тхоцара къаста ловш хилацар тха новкъост. Цхьа тамашийна вагоновожати (проводница) яр тха цу хана хиннар. Студентка яр из, практиках ена. Минводе чукхаччалца, елаш, бегаш беш ера эрсий йоӀ. Генараш хуле, кхы хӀама эшаш а яцар. Сона а Ювсапа а чӀоагӀа тӀера яр из йоӀ, генараш даа дӀадехар, чай доттар. ТӀаккха ше маьре хьанга гӀоргья дувцар. «Лётчикага е инаралга мара маьре гӀоргьяц со,- оалар цо. — Цар алапи дика хул». Тхона а езаялийтаяр цо уж профессеш. Вешта аьлча, тӀемхой болх бар цо хестабаьр. Ше аьнначох ше а елалора тӀаккха. Ювсап, цо маьрел дувцача хана, цӀийлора, эхь хеташ. Безамерча наьха вагон яр ала мегаргда цу шера тхона нийсъеннар.

Дикка бӀаьха никъ бар тха ба безаш хиннар. Минводе хьакхаьчачул тӀехьагӀа, кхыча цӀермашина тӀа ховша дезар. Наьсаре а Сипсой-ГӀалий тӀа а гӀолла чакхйоалаш хиннараш яр «Ростов-Баку», «Москва-Грозный» яхараш. Эхь-эздел долаш, гӀулакхаца кӀаьнк вар Ювсап. ХӀаьта йишийца а из иштта волга ха йиш яр, еза хӀама цунга ца айяйташ, ше яхьа гӀерташ хиларах, цо аьнначара ког дӀа ца боаккхаш, цунга ладувгӀаш чакхваларах. Тхоцара къаста-м хало хулар цунна. Иштта цӀакхаьчар тхо Нана-Наьсаре. ХӀаьта Лейлайи Ювсапеи ах сахьата-сахьата дукхагӀа бе безар никъ. Ювсап цу хана денз везавенна а виц ца луш а дар тхо. Кхетаде хала дацар, цох воккха хилча дика саг хургволга. Иштта хила а хилар из. Кхы а массехк шу даьлча, юха вӀашагӀкхетар нийсделар тха, хӀанз вовзаргвоацаш лакхвеннача, тоавеннача, чу ма къовлалу дегӀаца низ болча зӀамигача сагаца. Со Шолжа-ГӀалий тӀарча университета кхоалагӀча курсе деша вагӀа ха яр из. ВӀалла дагадоацаш, университета наӀарга вайра сона массехк шу хьалха цӀермашинаца тхоашца цӀавена саг. ВӀашагӀкхетар чӀоагӀа безаме, мархӀалелхаш хилар тха. Ювсап деша эттавар со ваьгӀача филологически факультете. ДӀахо дӀайодача хана, республика столицерча тайп-тайпарча моттигашка го а дӀа-юха гӀулакх леладе а дийзар тха.

Укхаза лоацца цун вахарах-леларах, цар дезалах дувца лов сона. Чаненаькъан Ювсап ваь хиннав 1960 шера август бетта 19-ча дийнахьа СаӀадала Хизарийи Йовлой Элмарзий Аьсетеи дезале. Хетаргахьа, Сибрера кӀеззига тӀехьагӀо цӀабаьхкачох тара ба уж, хӀана аьлча кӀаьнк ваь хиннав Казахстана Тургайски областа Есильск яхача юрта. Ювсапал йоккхагӀа кхо йиӀиг хиннай: Марем, Лейла, Мадина. ЗӀамагӀа цхьаькха цхьа кӀаьнк хиннав, Мухьмад яхаш цӀи а йолаш. Кхыча дешашца аьлча, берашта юкъе виълагӀа хиннав Ювсап. Кавказе цӀабаьхкачул тӀехьагӀа, цар дезал баха совц Сипсой-ГӀалий тӀа. Цигарча № 2 йолча школе вода из юххьанца деша. 1978 шера цига яьккхай цо итте класс а. ДӀахо, лакхе аз белгала ма даккхара, зӀамига саг университете деша отт, толамца чакх а йоаккх 1983-ча шера. Юххьанца даьца ДРСУ цхьацца гӀишлон балхаш деш хул, цул тӀехьагӀа, къахьег районни больницан грузчик волаш, 1987-ча шерага кхаччалца Шолжа районерча дешара комбината гӀошлошъярах вола инженер хул Ювсапах. Цул тӀехьагӀа тӀема декхар кхоачашде дагахьа эскаре вода. Духхьашха Узбекистане кхоач из, цул тӀехьагӀа — Афганистане (1987-1988). Цига амал дар атта хиннад е хала хиннад вайна массарна дика ховш да. Хийла вай мехкахо цӀавера цигара, душманаша вийна. ХӀаьта цар Ӏоажала пхорчашта кӀалха лела вийзавар Хизара Ювсапа а. ХӀаьта а, Ӏоажал ца кхаьчача вала йиш яц саг, цигара могаш-маьрша цӀаверзар хилар цун. Цу заман чухь, хӀанз санна КӀуре-ГӀала е Шолжа-ГӀала ца оалаш, Орджоникидзевская яха станица яр из. Вай республика хьахинначул тӀехьагӀа, 1993-ча шера июль бетта, МВД балха отт из, тайп-тайпарча даржашка волаш къа а хьег. 1995 шера март бетта из дӀахьожаву, ГӀалгӀай Республикан ОМОН оалаш йолча отряда болхлой хьаийбара группан инспектор волаш. Из яр хьалха Карабулаке «Космонавт» яха берий салаӀара лагерь хиннача коа. Цхьан шера (1978) цу лагера хьалхарча отряда воспитатель волаш болх баьб аз. Цхьа гӀат долаш кирпишках даь, тӀехнахьа штукатурка яь паргӀата цӀенош, бассейн, кинозал (курзал), медпункт, йоккха столови, библиотека, футбола майда, кхы а массагӀа дар уж цига хинна дика хӀамаш. ОМОНа мел эшар кийчча долаш дар цига. Цига балха вар Ювсап. Из болх безаш а, цӀена хьабеш а вола зӀамига саг сиха лакхлуш хьавоагӀар ший балха тӀа. Эпсара новкъа тайп-тайпара седкъий леладаьд цо ший баламаш тӀа. Цу гӀулакха тӀа волаш подполковник а хиннавар. Юххера, отряда командира болхлой хьаийбарахи кхетам баларахи вола заместитель хул цох, хӀанз цун погонаш тӀа боккха подполковника ши седкъа уллар. Из ший декхарех мишта лоархӀавеш хиннав ховргда, из вовзаш а цунца болх беш а хиннача нахага ладийгӀача. Масала МВД болх беш хиннав карарча хана Сурхо тӀа вахаш вола Дошхоатталой Ӏаьлий Ӏийса. Ювсап хьоахавича, цо аьлар:"Денал долаши, майреи, эсала воацаши зӀамига саг-м вар. Ший балха тӀа хила воагӀаш а из дика хьабеш а вар". ХӀаьта цунна уллув лаьттача наха цох даьча йоазонна юкъе да укх тайпара мугӀараш а: «...Ше моллагӀча дарже вале а, Хизара Ювсчап нахаца товш, моллагӀа дош дувце а наьха мотт ховш, хӀара сагах ший доттагӀа а новкъост а ве гӀерташ, саг вар. Цун оамалца даим яр хьехархочун а хьехар де ховча а сага белгалонаш. Хьехархочун болх баьбеце а, зехьа яьккхаяцар цо филологически факультет. Дика оамалаш Дала енна саг вар из. Вахар атта хиннадацар цун, цудухьа из а ший лар йоацаш дисадацар: наха дикадар де гӀерташ, уж безаш, цар сий деш вар зӀамига саг. Цунга хьежжа, дика бар цунца нах а. Цудухьа из лоархӀаш бар хьакимаш а. Царна гора из дийша, дукха ховш, дикачох пайда эцаш волга, къаьстта белгала хулар из нах хӀаман вӀашагӀтоха безаш хилча, моллагӀа гӀулакх цӀена, гӀалат доацаш чакхдаккха дезаш моттиг нийсъелча. Хьаькъал а кхетам а болаш, закона дӀадеххача тайпара бора цо болх... Зулам яха дош гоама долаш вар, хӀаьта зуламхой цун моастагӀий бар. Шийна уллув къахьегача наха даим масал гойтар цо, мугӀарерча мехкахошца а шийна карабеннача болхлошца а мишта хила веза хайташ. Кулгалхочунга товш доаца хӀамаш санна лоархӀар цо охцал, цӀогӀа деттар, нахах дош цахетар. БӀаргабайча безацар хӀилла ювца а дер дайна лела а нах. ОМОНе из балха варца, кхетама болх ший хила безача боарамга кхаьчар. Къаьстта цунна баркал ала дезаш хӀама да, «Хьалхарча ОМОНах» денал долаш яр аьнна цӀи дӀаяхар... Каст-каста ГӀалгӀайчен МВД исторена хетаяьча музее чуводаш, хьалха дӀабаха вай дай, даь-дай болх мишта беш хиннаб Ӏомадеш, эггара дикагӀа мел дар, довзийта хьакъ мел дар шийца къахьегаш болча а шийна карабеннача а наха довзийташ, даьй ӀаьдалагӀа а ший балха поалхамах пайда эцаш а кхетам лора цо царна. Хизара Ювсапага ладийгӀача, дегаш айkора, шоай гӀулакх дика а тешаме а кхоачашде Ӏомалора цун новкъостий. Ше масал гойтар балха тӀа. Цо кулгал деш, дакъа лоацаш, зуламхой-террористий тийшаболх гучабаьккха, чакх ца боалийташ соцабаь, хьуладаь доаллачара герз гучадаьккха, дукха моттигаш яр. Планах йола а йоаца а цхьаккха моттиг чакхъялацар, цо дакъа ца лоацаш, нагахьа санна из законах йоацача тӀема тоабашта чубоагӀа нах, тӀема тоабаш шоаш гучайоахаш, геттара лира зуламхой лувцаш яле, и. кх. дӀ...«

Тахан мо дагайоагӀа сона 2004 шерара июнь бетта 22 дийнахьара бийса. Республикерча МВД цӀеннеи тха цӀеннеи юкъе пхе минота билла никъ мара бацар. Со итт шера деша ваьгӀача школан цӀагӀа яр министерство. Боад къовлабенна дукха ха ялале, дуне доха мо доладелар дувлача доккхийча а зӀамигача а герзий тата. Шоай фусамашка Ӏеш болча наха хацар хиннар фуд. Уж герзаш сенна кхувсаш да, малав уж кхувсар, цӀагӀа вагӀа веза, оарцагӀа ваха веза, хьанна гӀо де деза? Цхьаь-цаӀ хӀама ховш бацар мугӀарера бахархой. Цу бус Карабулаке ОМОНа цӀагӀа рацеца хоам баьб, УГИБДД ДПС батальона къаьсттача «Волга-17» яхача поста зуламхоша дов даьд, аьнна. Хьем боаццаш, шийца ворхӀ саг ваьккха, ювцача мотте хьалвахав Ювсап. ЙоагӀаш йола МВД машен бӀаргаяйча, зуламхоша герз детта доладаьд. Машина чура Ӏо баьнна, духьалъэттаб омоновцаш, бакъда хьатехача гранатомёта ераш хьулабеш хинна машен йохаяьй. Дехьа-сехьа воалача хана, меттахьа герз кхийтта Хизара Ювсап цу метте кхелхав. Цунца хиннача ворхӀнех, чӀоаггӀа човнаш хиннаяле а, шиъ дийна висав. Вокхар шоай вахар дӀаденнад, зуламхошта никъ бехкаш, шоай балха декхар кхоачашдеш.

Хизара Ювсапа ший болх мишта беш хиннаб дика хьахьокх цунна паччахьалкхено деннача совгӀаташа. ГӀалгӀай Республикан а МВД а кулгалхоша; Россе паччахьалкхен кулгалхоша цо болх баьча юкъа 50-за белгалваьккха хиннав из. Масала, цунна деннача совгӀаташта юкъе я Г. К. Жукова медаль, «МВД тӀехдика амал дарах», «Кавказе амал дарах», «Спецподразделене тӀехдика болхло», «Декхара тешама хиларах», «ТӀемашка дакъа лацарах», «Даьхенна амал дарах», «Россе МВД 200 шу дизар» яха наькх тӀа доахкаду седкъий-хьаракаш. ЦӀи тӀатеха «Скорпион» яха тӀема урс а денна хиннад вай мехкахочоа. Лакхе хьоахадаьча совгӀатех пхиъ духхьала цхьан 2001-ча шера денна хиннад цунна. ХӀаьта эггара тӀехьа цунна еннай Россе «Къонахчал гойтарах» яха орден, из цунна венначул тӀехьагӀа денна совгӀат да.

Ювсапа фусам-наьнаца Хамхой Абукара Мовлатханаца къамаьл хилар са, ер йоазув деча хана. Цо цӀаькха тешал дир, ший болх чӀоагӀа безаш а, ха ца къовсаш, из хьабеш а ший цӀен-да чакхваьнна хилара. ХӀанз а новкъосташа вицвац шоай подполковник. Дезал мишта бах, фу эш хьож. ХӀаьта Ӏаьдало 10 шера цкъазза цун дезал бахаш дола цӀенош тоадайт. Ювсапа дезалхой боккха хиннаб, из дӀаваьнначул тӀехьагӀа. ВоӀ Ахьмадхан экономически а юридически а факультеташ яьха ва. ЙоӀ Ӏайшет а экномически факультет яьккха, бухгалтера болх беш хьайоагӀа. Шедар дика да, бакъда чӀоагӀа эшаш вар хӀанз Ювсап ший дезала а, балха новкъосташта а, вайна массанена а. Ведзижев Ахьмада яздаь, дукха доккха доацаш, «Лар» яхаш дувцар да. Цун турпала оал: «Цхьаккха дезала цӀагӀара ма йойла даь, маьра лар...» Цу дешашца чакхдаккха лов сона ер йоазув.