Дешара шу чакхдаьннад
Иштта бар, ийс шу хьалха, тахан экзамен лураш
Ха сиха йода, селхан мо мара хетац; тахан экзамен луш бола кагий нах, мехкарий духхьашха ишколе баьхка. ЛерттӀа къамаьл де ца ховш, кулг лаьца леладе дезаш хиннача берилгех, дунен Ӏилмаш довзаш; информатика, физика, математика, географи, биологи, эрсий а ингалсий а, Ӏарбий а гӀалгӀай а метташ ховш бола, хьаькъалаш дола нах хьахиннаб. Цу тайпара дар Сурхо тӀарча ийс шера дешача (ООШ) ишколе эггара хьалха даьхка бераш. Цу хана шоай вахара кхетам, хьаькъала боарам цхьатарра болаш бар 1-ча «а», 1-ча «б» классашка баьгӀа дешархой. Бакъда хано а хьинаро а уж вӀаший тара боацаш хилар хьагойтар. ЦаӀаш дешара тӀакхувш хиларца белгала хилар, вожаш тӀехьабусаш моттигаш нийсъелар. Вешта, иштта ба вахара а рузкъан а болх. ХӀаранега кхоач ше лехаш дола хӀама.
Тахан лакхе хьоахаяьча шин классе даьгӀа бераш, ийс класс яьккха даьнна, экзаменаш луш да, аттестат хьаэцар духьа. Цар журналашка хьежаш а дӀадахар дагаухаш а ваьгӀав со. Карарча хана 9 «а» яьккхараш 22 саг ва, хӀаьта 9 «б» яьккхараш – 19. Царна юкъе ба 2023-2024 дешара шу тӀехдика дешаш чакхдаьккхараш. Уж хьалхарча классе денз а хьабоагӀа иштта белгала болаш. Масала, Овшанаькъан Анисай дерригача Ӏилмаех, цхьаккха йиъ йоацаш, еррига пхиаш я; цунца цхьан классе ягӀача Муцолганаькъан Хаде, биологех цхьа йиъ мара йоацаш, массадолча Ӏилмаех алхха пхиаш я. ХӀаьта Муцолганаькъан Зайбас цхьаккха кхоъ йоацаш чакхъяьккхай ийслагӀа класс. Нагахьа санна цар дӀахо деше, мехка накъабоалаш, дика къахьегамхой хургба царех, моллагӀа балха говзал харжарах.
ХӀанзарчоа ийслагӀа классаш яьха баьннараш экзаменаш луш ба. Ерригаш йиъ экзамен я цар яла езараш: обществознани, эрсий мотт, математика, биологи. Царех кхоъ уж дӀаенна баьннаб. ОГЭ оалаш йола экзаменаш цар шоай ишкола тхов кӀалха луц. Тайп-тайпарча Наьсарен кхален юрташка дӀаух уж, шоаш Ӏомадаьр тахка, шоашта фу хов хьажа. Масала, хьалхара экзамен цар елар Эккажкъонгий-Юртарча кердача, йоккхача, паргӀатача ишколе хоза кийчъяьча классашка. Цул тӀехьагӀа вӀаштта шиъ ГӀаьзе-Коарча кердача ишколе елар. Цигарча, гонахьа хьу йолаш уллача ишкола чӀоагӀа раьза дар бераш. ХӀанз йисар биологи я, из цар дӀалургья укх бетта 14-ча дийнахьа. Цу гӀулакха уж малагӀча юрта гӀоргба белггала ховш дац.
Экзаменаш чакхъяьлча, царех цхьабараш кхыча ишколашка дӀагӀоргба 11 класс яккхалца дӀахо дешар духьа; бакъда цхьабараша ишколаца Ӏадика ювцаргья, вай мехкарча тайп-тайпарча колледжашка балха говзалаш Ӏомаяр духьа. Тахан, цӀаккха ца хиннача тайпара, таронаш я вай мехкарча кагирхой шоашта хозагӀа хеташ йола, дего къоабалъю балха говзал харжа. Царна хьалхашка йийлла я гӀишлонхой, медйижарий, царгий лораш, милице болхлой, юххьанцарча классай хьехархой кийчбеш йолча дешара моттигий наӀараш. Цудухьа вӀалла шеко яц, таханарча Сурхо тӀарча ийс класс яьккхача кӀаьнкехи йиӀигехи, наха накъабоалаш, шоаш караийцача балха говзанчаш хургхиларах. Царел хьалха дӀабахараша а хержадар бе-бе къаманна эшаш дола наькъаш, царгара масал эцаргда аьнна хет сона тӀехьабоагӀараша.
