Телевидене балха этта цхьа шу долаш, цига къахьегача тоабан юкъера дукха дика нах байза, айса хьаийца гӀулакх дега чӀоагӀа дезаденна, тӀатеӀӀа къахьегаш яр со. Керда саг тоабан юкъе хьачувеча, из сихагӀа вовза ловш хул-кх берригаш. ТӀонганаькъан Марем яхаш цхьа дика, чӀоагӀа оамалца, гӀулакхаца саг ений вайца балха, яхаш, хозар сона балхарча новкъосташта юкъе. Эггара хьалха, балха тӀагӀолла цхьацца дувцаш, сай цунца къамаьл хилча; кхетадир аз, Марем эздий, хоза оамалаш ший дегӀаца йолаш саг йолга. Нешаш хилар тхох, цӀенача хӀаманцарча безамо вӀаший мерздаь, дуккхача хӀамашцарча уйлай цхьанкхетар дола доттагӀий. Маремах дукха йоахк из езайолийташ йола оамалаш, ше наха езаялийта ховш саг я из, бакъда сайна эггара керттерчарех хетар белгалде лов сона, геттара чӀоагӀа хоастадеш. Дин довзаш, динцара безам лакха лоаттабеш, гӀалгӀай сийдолча Ӏадатацара тахан дицденна дӀадаьннад аьнна хеташ дола хӀамаш чӀоагӀа доаржадеш, дӀахьокхаш саг я Марем. Беркатеча даь, наьна йоӀ я из.

Кхоллама балхаца чӀоагӀа чам болаш, байташ язъеш, кхыдола тайп-тайпара йоазош деш, саг хиннав цун да ЯсаӀ. Хьаькъал долаш, иманаца болаш, наха накъабоалаш хургболча тайпара шоай дезал кхебе гӀерташ, беррига низ Ӏобилла, къахьийгад укх дунен хӀама дика довзаш хиннача цун дас ЯсаӀа, нанас Рукъета. Мочкъий-Юрта яьха Марем, ишкол яьккха яьннача шера Шолжа-ГӀалий тӀарча университете деша эттай, наьна меттахи литературахи бола оагӀув хержа. Дешара чам чубенна, ший никъ безабенна кхеста хӀетта кхийна Марем цигара йоха езаш хилар, Шолжа-ГӀалий тӀа этта тӀом бахьан долаш. Цу гӀулакхах боккха бохам хинна ха яьккхар хьехархошца хьоашал дӀатесса, царна массанена езаенна, ше хьаийцача наькъа кӀоаргаленаш йовзаш яьллача Марема. ТӀехьагӀо вай мехкарча паччахьалкхен университете дӀачакхдаьккхар цо ший дешар. Деша яггӀаше, ше кхийнача Мочкъий-Юрта гӀалгӀай мотти литературеи хьехаргдолаш, балха араяьлар из.

Ишкола хьехархоша боккхача безамца тӀаийцар, селхан цигара дийша араяьнна, шоашта дика йовзаш йола къона кхалсаг. Наьна меттацарча безамо кхолламца ювзаенна сийрда уйлаш сомаяьхар цун дег чу. Байташ язъе йолаелар къона хьехархо. ЧӀоагӀа раьза вар цу гӀулакха къаьстта Марема да. Къаман мотт, цун Ӏадаташ, ваьча мехкаца дувзаденна лоархӀамедараш ший дег чу, ший дезала юкъе боча долаш кхедеш, чӀоагӀдеш, хӀаране дега дезадалийта гӀерташ, къахьегаш хьавоагӀача даь дега боккха тоам беш дар, ше санна йоӀ а байташ язъеш, къаман меттацара безам боккха болаш хилар. Дас, нанас дийцача хӀамаех, дукха хул Марема дувца, тхо цхьана Ӏохайшача. Къаьстта дукха дувц цо дас ЯсаӀа шоашта лоаттабаьча тӀахьожамах. Нийсача наькъ тӀа ше кхевеш лаьттарий дог гӀоздоаккхаш хиларал, доккхагӀа совгӀат хила йиш яц. ЧӀоагӀа хьинар долаш саг я Марем.

Иштта оал цох из мел йовзараша. ГӀалгӀай паччахьалкхен телевидене цо болх бу итт шу совгӀа ха я. Ше балха эттача дийнахьа денз, итт шу совгӀа йолча хана къахьегаш цо дӀахьош латтар цхьа оагӀув ба - вай къаман Ӏадатех, оамалех дувцаш йола передачаш я цо дӀакхухьараш. ГӀалгӀай паччахьалкхен телевиденега хьожачарна дика йовз цун «Исторе оагӀонаш», «Вай къоаной», «Эздий къонахий - къаман бӀоагӀий» яха передачаш.

Таханарча вахаре кхийнарашта вӀалла довзаш доаца, селханарча истореца диса гӀалгӀай къаман беркате Ӏадаташ, хоза оамалаш, гӀулакхаш къоаношка хьадувцийташ, доаржадеш къахьег Марема. Гаьнна лоамашка ядача юрташка кхоачаш, массе моттигашкара къаман истори довзараш лехаш, цар мел дувцар дӀаяздеш, йӀаьхий архив я Марема Ӏоаяьр. Из тайпара ший болх безаш, лоархӀаш, лакхача боараме из дӀабахьа гӀерташ, саг тоабан юкъе хилар - доккха дика да. Массехк моттиге къахьегаш, ший болча низаца къаман вахаре пайдане хила гӀерташ, хьайоагӀа из саг. Телевидене болх беш хиларал совгӀа, хьехархо йолаш, къахьег цо, хьайийллай «Сув» яха проект. Цу проектага гӀолла Марема Ӏомаю кхувш йоагӀа йиӀигаш нийса ноанал де, къаман даараш кийчде, тхьовра денз вай ноаноша шоай мехкарашта бера хана денз Ӏомадеш хинна сийдола, эздий, беркате гӀулакхаш довзийт цо царна. Мах баь варгвоацаш да аьнна хет сона, тахан вай къаман юкъе уж хӀамаш кердадахар, хоза гӀулакхаш дезаденна дӀаэцаргдола болх дӀакхахьар. Ялх дезалхочун нана я Марем.

Тхьоврарча хана кхийна мехкарий санна, къаман Ӏадатацара эздий, сийдола, беркате оагӀонаш лораде ховш я цун йиӀигаш. Гуш да, наьна тӀахьожам болаш, цун алара тӀехьа болаш уж хьабахкар. Тешаме доттагӀа, беркате, хьинаре болхло, эздий нана йолаш хьабахь Марема къахьегамах бизза бола ший вахара никъ. Ше хьаийца гӀулакх бехктокхаме дӀахьош хиларах; дукха грамоташ, совгӀаташ телаш белгалъяьй Марем, массехказа совгӀат деннад цунна республикан кулгалхочо, цун болх хестабеш. Марема къамаьла юкъера дешаш да ераш : «Сай болх чӀоагӀа боча ба сона, цудухьа кӀаьдъялар яхача дешага сай низ мел ца байта хьеж со. Вай къам чӀоагӀа дӀаьхий, сий долаш, цхьаккха а къаман доацача тайпара истори долаш да. Бера хана денз, чам хиннаб са, из деррига хьаллоацаш, къахьега, довза. Вай Ӏадаташцара цхьаккха а беркате гӀулакх дов йиш йолаш дац, хӀаьта цу тӀехьа къахьега дезараш вай да.

Кхувш боагӀарашка хӀара денна даьша, ноаноша цӀагӀа дӀадувца дезаш гӀулакхаш да уж. Укх массийтта шера вай беркате къоаной дӀаязбеш, вӀалла а дег чура дӀадаргдоаца, сай дезала юкъе аз кердадоахаш дола хӀамаш дкха хезад сона. Ше хьаваьнна моттиг езар, ший истори довзар, лорадар да». Къаман библиотеко арахийца ший байташ тӀайола книжка делар сона Марема. Оалаш да-кх, поэта мугӀараша гучадоаккх цун дог, уйлаш, лерхӀамаш. Марема мел йола байт Даьла динцара безам бувцаш, мохк хестабеш, хоза мел долча хӀаманцара ший уйлаш ювцаш я. Яхь йолаш, ше хьаяьнна моттиг езаш хилар, ший къаман сий лакха лоаттадар да из. Ала лов, ишттача нигатаца, тахан санна хьинар долаш, сийрда наькъаш доаржадеш, дӀаяха низ, аьттув хилба хьа!