Вешта аьлча, критика декхар да йоазонхой хьехамча хинна, нийса никъ хьехаш, литература дегӀаухаргдар дар. Цу тайпарча наьха мугӀарера саг вар Къоастой Ӏусмана Ӏалихан. Дукха хӀама бӀаргадайна, лайна, Сибрен къизалах чакхваьнна, бе-бе дешараш дийша саг вар из. ХӀаьта а цун вахаре керттера дешар хинна дӀаэттадар, аьнна, хет сона; цо яьккха М. Горьке цӀерагӀча литературни института критикан факультет. Из цо яьккхаяр 1965 шера. Цул тӀехьагӀа цо балхаш даьд тайп-тайпарча моттигашка: «Сердало» газете, «Нохч-ГӀалгӀай радио», Шолжа-ГӀалий тӀарча книжни издательстве, Москверча «Советски йоазонхо» яхача книжни издательстве, ше яьккхача литературни института хьехархо волаш.

Къоастой Ӏалихан ваь хиннав, 1934 шера кӀимарса бетта 1-ча дийнахьа. Вешта аьлча, укх деношка нийса 90 шу дизад, из вича денз. Сона из вайзар, 70-гӀа шераш чакхдаларгахьа лестача хана. Эггара хьалха из сона вовзийтар вар Малсаганаькъан Оарцхой Ахьмад. Шоайла чӀоагӀа хьоашал долаш вар уж шиъ. Шолжа-ГӀалий тӀа Ӏалихан хьалвеча (цу хана Москве вахар из), уж шиъ даим цхьана хулар. Шолжа-ГӀалан 1-ча микрорайоне яр университета кхоалагӀа гӀишло, цунна уллув гӀамагӀай гаьнаш а ягӀаш, хоза бай а болаш, моттиг яр. Царна уралатташ, гӀулакх деш се хинна дагадоагӀа; уж салеӀа, дог-безам биа баллалца.

Ӏалихан шозлагӀа Шолжа-ГӀалий тӀа веча, «Минутка» оалача студентий общежите бахача кагирхошта лайра цунца вӀашагӀкхета а къамаьл де а. Вовзаш-м из массанена а вар, цо деш хиннача йоазонашка гӀолла. Деша багӀа мехкарий тӀа а боалабаь; ловзар, пандар, халхараш долаш; хоза сакъердийтар оаха Ӏалиханага, юкъ-юкъе мехкарашца зоахалолаш а дувцаш. Кхыча дешашца аьлча, вай даьй ӀаьдалагӀа дӀадихьар оаха из вӀашагӀкхетар.

КхоалагӀа дола тха вӀашагӀкхетар Москве хилар, профсоюзий керттерча гостинице. Се столице хьалкхаьчача, Ӏалиханага телефон техар аз, се мичахьа сецав дӀахайташ. Цхьа сахьат далале, хьакхаьчар из со сецача моттиге, массахана ше лелабеш хинна «дипломат» яха тӀорми бе боаллаш. Цу хана Ӏалихан М. Горьке цӀерагӀча литературни институте дешаш болча нохчий, гӀалгӀай кагирхошта хьехаш вар. Сона дагадоагӀачох, цига цу хана деша вагӀар Угурчанаькъан Мухьмад, Оарцханаькъан Хадижат, Пхьилекъонгий Марина, кхыбараш.

Ӏалихана бакъахьа хийтар, ше санна вола москвич ТӀоаршхой ИбрахӀим а тхо долча моттиге хьатӀавийхача. Телефон дӀатехар оаха, ше могаш вац аьнна, хьа ца воагӀаш Ӏе велар ИбрахӀим. Хьо хьа ца воагӀе, тхо дӀадоагӀаргда хьо волча яха дешаш шийна хезача, раьза хилар поэт гостинице хьава. Дикка ха яьккхар оаха, цхьана дагӀаш. Цу хана хӀетта эрсий меттала яьккхаяр са поэма «Къонахий бӀаргашкара хий» («Мужские слёзы»), из йийшар аз Москве бахача мехкахошта. Ӏалихана таржам во даьдац аьлар, поэманна раьза воацаш хӀама аланзар. Питере вахача Вольский Сергейс дика яьккхаяр из эрсий меттала. Тхо вӀаший къастача хана, бийса хиннаяр. Цар гаьна баха безар. Такси хьа а йийха, уж шаккха чу а вига, гостинице юхавера со.

Эггара тӀехьа Ӏалихан сона вайра Нохч-ГӀалгӀай книжни издательстве. Из ше цхьаь вар. Нохчий гастрономагара даьнна, «Богатырь» йоаллча цӀенга кхаччалца гӀаш хьалвера тхо шиъ. Со ваха хайнача квартире чу а вена, кӀеззига Ӏолохвенна, фусама ловца баьккха, дӀавахар из. Из дар тха тӀеххьара вӀашагӀкхетар.

Ӏусмана Ӏалихана, литературни критик хиларах тарра, йоазонхой кхолламаш тохкаш къахьийгадар. Масала, цо яздаьдар Чахкенаькъан Капитонах, Боканаькъан Ахьмадах, Чахкенаькъан СаӀидах, иштта кхычарех. Цул совгӀа из ше а йоазонхо вар, цо кхеллаяр повесташ, дувцараш, прозаца язъяь байташ.

Ӏусмана Ӏалихан вайцара къаьстар 1992 шера маьцхали бетта 10-ча дийнахьа.