Со эггара хьалха Нохч-ГӀалгӀай телевидене къамаьл де, байташ еша вийхар, хетаргахьа аьлча, 1977-1978-ча шерашка. Цу передаче дакъа лоацаш вар Ведажанаькъан Ахьмади Пхьилекъонгий Махьмад-СаӀиди. Литературни передача цкъаза дӀаязйора; цхьайолча хана, дӀа ца язъеш, йийллача эфире дӀахьокхар. Нохч-ГӀалгӀай телевидени яр С. Кирова цӀерагӀча парке, шахьаргахьара Шолжах тӀехвоалаш аьшка гӀашлой тӀий а долаш, цу тӀаьх ма ваьллинге гучадоалар из чуйола шозза вӀаштӀара даь цӀа. Цига гӀолла, хӀара дийнахьа яхар санна, балха никъ кхухьаш хиннача гӀалгӀаех цаӀ вар Къоастой Оарснакъий Хаж-Ӏумар. Йоккха студи яр хьалхарча гӀата тӀа, диктора а къамаьл де хьабийхарий а истола духьала шоллагӀча гӀата тӀа, юкъе кизгах елла юкъ а йоаллаш, хьалхьежача бӀарга а гуш, багӀаш хулар передача режиссёри цунна уллув звукорежиссёри. Режиссёра болх беш дукхагӀча даькъе ГӀаьнтамаранаькъан Тамара е Йовлой Рая хулар, хӀаьта оаз тоаю пхьар – алхха Оарснакъий Хаж-Ӏумар. Передача дӀайолаелча, царна юххе гучадоалар «Микрофон хьалсегай» яха йоазув. ТӀаккха къаьстта сатийна, совлен гӀар йоацаш, хила везар; хӀана аьлча шедоа къамаьл эфире гӀолла телехьажархошка дӀакхоачар, из хьалсега йолча хана. Цудухьа передача йолаялале, студе чувоагӀар юкъерча дегӀара, кӀайбала леста корта бола, гӀалгӀашта кӀезига тара вола къонах. 

Эггара хьалха из бӀаргавайнача хана, цо хьабувцача меттах вайзавецаре, из эрсашха саг ва мотташ вар со. КӀайча юхьара, сийрда бӀаргаш долаш, къамаьл деча хана «щ» яха мукъаза оаз каст-каста нийслуш (щепелявить) саг вар Хаж-Ӏумар. Ший балхаца дувзаденна хӀама хьалхадоаккхар цо хьаьшашта: микрофон дӀайоайича мара хьал ма гӀовтталаш, истола тӀа дада каьхаташ шорта кӀалтӀадахалаш, тата дергдолча тайпара хӀамаш Ӏо ма ехкалуш истола тӀа, царех тарра кхыдараш. Цул тӀехьагӀа шоллагӀча гӀата тӀара ший балха моттиг хьалаца водар.

Каста хьалсогалора «Микрофон болх беш я» яха йоазув, студе сатем оттар, дӀайолалора передача. ДӀахо мел бола бувзам операторцеи режиссёра ассистентацеи лоаттабора режиссёра а звукорежиссёра а, лергехйоахкоргашка гӀолла царца къамаьл деш. Микрофон дӀаяйна, передача чакхъяьлча, юха а ӀокӀалвоалар Оарснакъий Хаж-Ӏумар, тӀаккха дувцар телехьажархошца хинна вӀашагӀкхетар мишта чакхдаьлар, нагахьа санна гӀалат даьнна моттиг хулча, из хьаоалар, тӀехьа тӀайоагӀача хана цу тайпара моттиг нийслургйоацаш. Къаьстта цо оалаш дар: «Шун оазаш во йийкаяле, са бехк ба шоана». Телевидене баьхкача хьаьший меттах, цун хозалах е эрсий дешашца ийна бувцаш хиларах хьоахадора цкъаза. Кагирхошта хьехар дора, уж дийша хилча, цхьацца гӀулакх лелалуш хилча дика хеташ. Сона дага а доагӀаш, цӀаккха ӀокӀал ца воалаш, телевидене хьабийхараш накъабоахача дакъа ца лоацаш Ӏацар Хаж-Ӏумар, цкъаза ше а царца араваьле, балхара цӀаводаш нийслора, шахьар йолча оагӀорахьа.

Массахана дувца цхьацца хӀама корадоагӀар цунна. Нагахьа санна шийца боагӀараш йоазанхой бале, вай литературера кердадараш хеттаргдар; къона поэташ, прозаикаш малаш ба, цар фу язду ха ловш хулар. Нагахьа санна шийца комсомола болхлой е къахьегамхой нийслойя, цхьацца шийна хилча бакъахьа хетача къахьегама моттигех дувца волалора. Хаж-Ӏумар дукха хӀама ховш, моллагӀча сагаца, доккхача е зӀамигача дарже из хиларах, цунца бувца мотт болаш вар. Дувцаш дола къамаьл сакъердаме а теркам тӀаозаш а хулар цун.

Массехк дош аргда вай цун вахарах-леларах лаьца. Къоастой Оарснакъий Хаж-Ӏумар ваь хиннав 1931-ча шера Наьсар-Керте. ГӀалгӀай цхьа шира дувцар да «Мичара хьабаьннаб беррига гӀалгӀай?» яхаш. Уж хьабаьннаб, йоах цу дувцаро, кхаь вешех. Бувбоалача хана воккхагӀвар хин йисте ваха хайнав, ший говраш дукха йоландаь, уж хи тӀа кхувла езандаь. ШоллагӀвар хиннав дахчан пхьегӀаш хьаеш, цудухьа из ваха хайнав хьун йисте. КхоалагӀвар хьаьший дукха безаш хиннав, из ваха хайнав наькъа йисте. Дезала да Оарснакъ а хьаьший дукха безарех хиннав аьнна хет сона, хӀана аьлча Наьсаре а Наьсар-Керте а чу мел воагӀа саг лелача наькъа йистте яь хиннай цо ше вахаргвола а дезал бахаргбола а фусам. Федеральни трасса тӀара (Ростов-Баку) Ӏочуволавелча, «Карат» оалача базара ӀотӀакхачале, Тутайнаькъан Аьсета цӀерагӀча урам тӀа, аьтта оагӀорахьа да дувцаш дола ков. Наькъагара дӀахьежача шаьра гуш дар цун наӀарга хьалтеха даьлла зӀамига улг, цо хьахайтар цу коа вахар Къоастой Оарснакъий Хаж-Ӏумар волга. Цу юхе гӀолла, из кхувш воагӀаш, цаӀ мара ишкол хиннаяц, из хиннай Наьсар-Кертера №2 йола ишкол. Хетаргахьа, цига Хаж-Ӏумара наьна мотт хьийхарех ва къаьна хьехархо Имагожанаькъан Заьлмаха, хӀана аьлча цу ишколе болх бе из дӀаволавенна хиннав 1937 шера, вай Сибре диггалца (1944 шу тӀакхаччалца) цига хьехаш а хиннав. Хаж-Ӏумара из хьехавеш хинна дагадоагӀа сона.

Вай мохк бохабеча хана, 13 шу даьнна кӀаьнк хиннав Хаж-Ӏумар. Цар дезал баха совцабаь хиннаб Акмолинске. Бокъонца кхийна-нийсвенна, 26 шу даьнна зӀамига саг хиллалца; арахьа, Даьймехка гаьна ваха вийзав цун. Цу хана цун вахар модз хиннад аьлча бакъхургдац, хӀана аьлча шелал, моцал, тӀехбеттамаш, бокъонаш ехкар ла дийзад цун а, кхыча гӀалгӀашта нийса. Тайп-тайпара балхаш де дийзад цун, цига яьккхача хана. Масала, «Металлист» яхача артеле аьшка маьнгеш хьадеш хул из 1952 шера. Таханарча тӀехьенна дика дагадоагӀа а хургдац, уж мишта дар. Амма са бера ха цу тайпарча маьнге тӀа вижа уллаш дӀаяхай. ЭгӀа-магӀа ши гӀовра дар, юкъе - аьшка сетка. ХӀанз гӀишлонхоша каст-каста гӀум ловсаш лелабу цу тайпара цаца. Сетка хьахоттар гӀоврех, алтамий хьисаперча чӀегашца. Цхьайолча юрташкарча фусамашка хӀанз а нийсдала тарлу цу тайпара маьнгеш. Цхьадола гӀовраш геттара хоза даь, тайп-тайпара куцаш дола чӀийнаш юкъедахийта даь хулар, уж санна дола маьнгеш бӀаьхийча нахага мара хьа а кхачацар. Укхаза сай вахарера цхьа моттиг дагайох сона. 1980 шера дар из. Университет яьккха ваьлча, со кхаь шера балха дӀахьожавир Сурхо тӀарча №2 йолча юкъерча ишколе, гӀалгӀай мотти литературеи хьеха.

Директора хаьттар сога:

- Вахаш мичахьа ва хьо?

- Наьсаре вах со, - аьлар аз.

- Урокаш яьлча, хӀара дийнахьа цӀааха вӀаштӀехьадоале тамаш я хьа, цудухьа оаха цхьа цӀа лургда хьона. Цу чу ваьха физика хьехархо дӀаводаш ва.

Директора яхачоа раьза хилар со. Цхьа-ши ди даьлча, Наьсарерча автовокзале кхийтар сох физик Максим Фёдорович. Буро тӀара вар из ше.

- Со дӀаводаш ва, цу фусаме са хӀамаш латт: истол, гӀанд, маьнги, картина, - аьлар къаьнача хьехархочо. - Нагахьа санна Ӏа сона 30 сом хьалой, аз ютаргья хьона уж хӀамаш.

Са киса доаллар дукха ха йоацаш хьаденна, подъемни оала (къонача хьехархочоа гӀонна денна) 40 сом ахча. Цу тӀара 30 сом воккхача сага дӀа а денна, цунгара фусама дӀоагӀаш хьаийцар аз. Чуваьлча, пенах хьалтеха «Йовзаш йоацар» яха сурт доаллар, гӀанд-истол латтар, аьшка маьнги а латтар. Хаж-Ӏумара хьадеш хиннараш санна, аьшка маьнги бар из. БӀарчча шера цу тӀа вижа иллар со, цхьа хӀама дар цун во, бохара тӀера беце а, цхарал мела а болаш, юкъ сетта алла везар цу тӀа уллаш вола саг. ХӀаьта а накъабаьлар из, духхьашха юртарча ишколе кхаьчача къонача хьехархочоа. ГӀанд цаӀ мара доацаш, хьачувена хьаьша цу тӀа Ӏохоавора аз цкъаза, истол хьалхашка Ӏо а оттадийя. Тахан мо дагадоагӀа сона, цу маьнге тӀа вай цӀихеза хинна юрист ЗагӀенаькъан Мовлатгири ваьгӀа; цу тӀа ваьгӀавар МВД полковник хинна Котанаькъан Заьудин; бизнесмен Чахкенаькъан Осман; Нохч-ГӀалгӀай радиокомпанера ена эрсий берий передачай редактор Ляува Роза, цунцара новкъостий; поэт, суртанча Даканаькъан Къаьдар, кхыбараш. Вешта аьлча, са вахаре дикка моттиг дӀалаьца бар къаьнара аьшка маьнги.

Цу артеле балха хинначул тӀехьагӀа, 1954-ча шера Хаж-Ӏумар къехьега вода театре, сцена тӀа хьалуш йолча сердала доал де. Сцена сийрдайоаккхаш а баьдъеш а, сердала кеп хувцаш къахьийгадар цо, ше цига яьккхача хана. Болх духхьал сердалца бувзабенна бале а; театра вахар, декорацеш, оазаш нийсъяр, тоаяр, дуккхача спектаклий чулоацам, уж мишта оттаю, ашарашца мишта Ӏалашъю оттаеш йола пьеса, царех тарра кхыдараш дайзар гӀалгӀай зӀамигача сага.

Вай Сибрера цӀадаьхкачул тӀехьагӀа, дукхагӀа йола ха Къоастой Хаж-Ӏумара дӀайихьай Шолжа-ГӀалий тӀа, аз лакхе белгал ма даккхара, телевидене гӀалгӀай меттала еча передачай звукорежиссёр волаш. Цу хана цунца болх беш бар вай къаман цӀихеза бола телевидене журналисташ, режиссёраш, диктораш, оператораш. Масала, Хаж-Ӏумараца болх баь вар телевидене режиссёр (тӀехьагӀа ГӀалгӀай ГТРК председатель хул цох) Котанаькъан Сулумбик, редактораш Малсаганаькъан Рашид, Чахкенаькъан Башир, Овшанаькъан Муса, Мартазанаькъан Лейла, Шеденаькъан Султан; режиссёраш ГӀаьнатамаранаькъан Тамара, Йовлой Рая, Лаьнанаькъан Ратмир; диктораш Янданаькъан Лида, Малсаганаькъан Тамара, Ганенаькъан Мухьмад, режиссёра ассистент Малсаганаькъан Рита; оператор Тебой Жабраил, кхыбараш. Цар сий деш, цо оалачунга ладувгӀаш, ший балхах дика лоархӀавеш вар звукорежиссёр. ХӀаьта гӀо эшаш хилча, вай драматически театра а новкъостал дора телевидене болхлочо; актёрий а ашарий а оазаш тоаеча, нийса дӀаоттаеча даькъе.

1992 шера Наьсаре хьайийллар ГӀалгӀай къаман телевидени. Цхьан юкъа цига болх беш хилар со а. Телевидене кулгалхо вар Чахкенаькъан Башир, звукорежиссёр – йоккха балха поалхам йола Къоастой Хаж-Ӏумар.Телевидене а радио а таронаш дика яцар цу хана. Хьалхаръяр халкъа суда подвала чу яр, хӀаьта радио коа хьачуэза латтача тӀема бувзама машина чу яр. Хаж-Ӏумар цигарча къаьнагӀболча болхлоех цаӀ вар, цудухьа дикка накъавоалар къонача, хӀетта болх бе болалуча кагирхошта. Воча хьалашка болх бе безе а, хӀара сар-сарахьа бахархошка дӀакхоачар мехка хиннача кердадарех дола хоамаш, хӀанзарчоа уж дар телевидене балха керттера чулоацам хинна дӀаэттараш. Оператораша а звукорежиссёра а болх гӀалат доацаш беш хиларах, дика чакхдоалар уж, нахага кхоачам болаш цӀена дӀакхоачар гойташ дола экрана тӀара сурт, къамаьл дечун оаз. Цу хана, эшараш дукха хиларах, цкъаза эгӀазводаш а нийслора къаьна звукорежиссёр. Масала, каст-каста дӀайоайора лампаш, ток ца хилча болх саца безаш хулар. Электрикашта эгӀазвахача Оарснакъий Хаж-Ӏумара радио чу, телевидене гӀолла бешаргболаш, моттигерча электрикашта тӀалаткъаш хоам язбаьбар. Из цо дӀабенна хиннабар редактор волча Майсиганаькъан Русланага. Радио чухиннача машина чу керда хоамаш кийчдеш вагӀача Руслана сога аьлар:

- Студе дӀачуводаш вий хьо?

- Ва, хӀана яхар Ӏа? – хаьттар аз.

- Ер хоам Хаж-Ӏумарага дӀалел юха, ер вай эфире Ӏобеше, вай футтаройна кхы а дукхагӀа дӀайоаергья цар лампаш, - аьнна, каьхат хьакховдадир редактора. Со корреспондента болх беш вар цига. Цхьаккха тайпа дегабуам ца беш, каьхат хьаийцар, телестуде дӀачуводача латтар Хаж-Ӏумари судхо, адвокат хинна Ховтанаькъан Тамараи. Каьхат дӀа а кховдадаь, ер хоам бала йиш яц, йоах, аьлар аз звукорежиссёрага. ЧӀоагӀа эгӀазвахавар йоазон автор, Руслана из хоам чакх ца балийта. ВӀалла цу гӀулакха бехке воацача са а ладувгӀа дийзар эгӀазлон дешашка. Цхьа дика оамал яр Хаж-Ӏумара, эгӀазал дӀа а яьле, сиха воасталора из.

Балхал совгӀа, цхьацца цун сакъердалуш хӀамаш кхы а дар. Масала, ше вахача коа тайп-тайпара ялаташ дӀадувра цо, сомаш кхебора. ДагадоагӀа цох яьккха телепередача хинна. Ше дӀайийнача хьажкӀех дувцаш, мукъача хана цу балхаца чӀоагӀа чам болаш вар из. Иштта радиотехникаца, магнитафонаца дувзаденна хӀамаш ховра. Цхьан дийнахьа тӀаьн кӀалха йоллаш йоккха кӀопилг мо хӀама а йоалаш, воагӀар Хаж-Ӏумар.

- Хьая сога, новкъостал ду аз хьона, - аьлар аз.

- Дукха еза хӀама яц ер-м, колонка я ер, оаз чӀоагӀагӀа хулийташ, тоае чухьу аз ер, - аьлар цо. Хетаргахьа, цу тайпара хӀамаш цун вахаре хьалхара нийслуш дацар.

Телевиденера дӀаваха, Сурхо тӀарча ийс шера дешача ишколе балха волаш, хӀара Ӏуйрийна Наьсарера ваьле, юрта хьалъухар со, 8 сахьат даьнна йодача автобусаца. Наьсар-Керте автобуса тӀа зӀамигача шин бераца – кӀаьнкаца йиӀигаца – хьалтӀаховра къоаналгахьа леста телевидене болхло. Берий цӀераш яр Дении Динараи яхаш. Эккажкъонгий-Юртарча «Балторга» юххе йоаллача «Интеллект» яхача ишколе уж хьалдиге, цӀаводар из. Аз кхетаьдаьчох, уж дар да воацаш диса цун виӀий бераш.

- Боккха хилча нах хилба акхарех, яхаш, лел-кх со, шоашта а къаман а накъабарг ма бий ераш, - оалар къоаночо.

Дени а Денара а бокха хиннаб. КӀаьнка Махачкалера лорий академи яьккхай. Динара вайцигарча лорий институте ягӀа. Цу хана аз кхетадир, Оарснакъий Хаж-Ӏумар дикка могаш воацилга. Когаш дийста хулар цун, цунга из хатта а лазар дагадохийта а ца ловш Ӏара со. Из ше дега латкъаш хулар. ХӀаьта а Ӏо ца ховш, лелаш, ше накъаваргволча хила гӀерташ хулар наьсархо. Драмтеатра хьалха мо, эшаш моттиг хилча, гӀо дора. Цул совгӀа, ше моццагӀе 70 шерал тӀехваьннаволлаше, цо къахьегар Наьсарерча искусствай студе звукорежиссура хьехаш, шийна ховр къоначарна дӀаӀомаде, шийна тӀехьа дика лар йита гӀерташ. ХӀама чӀоагӀа зувш, хӀаман хьисап долаш вар из, ший ха дӀаяхаяле а могаш веце а. Цхьан дийнахьа Наьсарерча администраце наӀарга латтар со. Искусствай студи йолчахьара, бухь билла, хьалвоагӀаш латтар Хаж-Ӏумар. ДукхагӀа гӀаш лелаш оамал яр цун. Со бӀаргагушше, пӀелг эгӀахьа дагӀача цхьан цӀенгахьа Ӏо а хьекха, аьлар:

- Сали, дӀахьажал дӀа цӀен тӀа ягӀача байракхага, тӀакӀалтӀаяьккха егӀай.

Цо яххача тайпара, харцахьа егӀаяр из, иштта дола хӀама моллагӀча сага бӀарго зувргдацар, е цунга хьал а хьожаргвацар. ХӀаьта массадола хӀама нийса леладе Ӏемача къоаночо атта зийнаяр харцахьа егӀа байракх.

Цхьа юкъ яьлар Хаж-Ӏумар сона бӀарга ца гуш, бакъда цун фусам-нана Тома гора сона каст-каста. Из яр Наьсарерча поликлинике къамаргашта, лергашта, меража дарба деш йола лор. Ший болх дика ховш а бакъахьара саг а яр. Цунга хоаттар аз, Хаж-Ӏумар фу деш ва, могашал миштай, аьле. Цунга гӀолла салам-моаршал а дохьийтар. Дукха ха ялале, сона чӀоаггӀа новкъа хинна, вас яь хоам хезар сона; Хаж-Ӏумар дӀаваьннав, аьнна. Цул тӀехьагӀа, дукха яханзар цун фусам-нана а. Дикал йоаржаеш, гонахьарчарна накъабоалаш баьхараш, наха бицлуш хилац. Иштта дикача дешаца дагаух уж мар-сесаг, царца гӀулакх мел леладаьрашта, бовзаш мел хиннарашта.