Юрт дикка шеръеннай, нах бебаш хилар бахьан долаш. Цецвоаккхаш да цхьа хӀама. Со зӀамига волаш, из сел гаьнара ха яц, юрта цаӀ мара юкъера ишкол яцар. Тахан Сурхо тӀа я 5 юкъера дешар деша а цаӀ ийс шера деша а ишколаш. Цу масало къаьстта дика гойт вайна, мел сиха дегӀаух ювцаш йола юрт. Бахача наха хиланза даргдоацаш дола аьттонаш а да укхаза. Итт-пхийтта шу хьалха уж хургда аьлча, саг тешарг а вацар. Масала, юрта я Лоаман кадетий корпус; тӀема а къахьегама а доакъашхой дарбанче; бокса, езача атлетикан, шоай лоӀаме кӀалкхетаргах латара секцеш йола, йоккха спортивни клуб; дин гӀулакхаш кхоачашде ловрашта хьадаь шиъ доккха, массехк зӀамига маьждиг да, бусалба дешар деша хьужаренаш я; массехк тайпара тикаш, аптекаш, кхыметтел йоккха базар я. ХӀара ерача дийнахьа цига кхача а барзкъа а дохка тӀаух гонахьа ядача республикашкара дохкархой машинаш. Вешта аьлча, юртара ара ца боалаш, моллагӀа шоай хьашт кхоачашде йиш йолаш ба укхаза баха нах. Баха-бахка безам болча наха лелаш Ӏаьдала а наьха шоай доалахьара а юкъара транспорт я.

Унахошта хьаяь керда амбулатори, «Сатем боацараш» яха йоккха берий беш, керда культуран цӀа да. Хьалха оалаш дар, юртара вахар шахьарашкарча вахара нийса хургдолаш, къахьега деза. Сога хаьттача, хьалха иштта йийца ха тахан хьаэттай Сурхо тӀа, хӀана аьлча цигарча фусамашка диллача, вахара хьалашка диллача цхьайолча шахьарашка а бахац цига санна шеддар кхоачашхинна нах. ХӀара коа хӀана яц аьнна машин я, цхьадолча коа шиъ-кхоъ латташ хул. Лоацца аьлча, дика бах Сурхо тӀара нах.

Ишколашка болх беш, берашта хьехаш ба Россе а ГӀалгӀай республикан а еза цӀераш лелаеш бола нах. Цунга хьежжа, дика дешаш ишколаш яьхачул тӀехьагӀа, цигара кагий нах, мехкарий деша ух дикача вузашка, царна юкъе я хьехархой институташ, университеташ, лорий институт, МЧС лостамагӀа дола дешар дийшараш а ба юртахошта юкъе. Берригаш бийца варгвац.

Даим шоаш бахача мехка га доаккхаш, моастагӀчох из а шоай юрт а лораеш хьабаьхкаб бӀаьш бола цун къонгаш. Духхьал цхьан Сийлахь-боккхача Даьймехка тӀем тӀа 750 саг ваха хиннав Сурхо тӀара. Цхьабараш царех цӀа ца боагӀаш а бисаб. Тахан СВО дӀахьоча а дакъа лоацаш, шоай синош ца кходеш, хьабоагӀа цигара кагирхой. Царех цхьабараш, масала, Бохтаранаькъан, Овшанаькъан, КӀаражанаькъан кагий нах байнаб цу тӀема юкъе.

Тайп-тайпарча ханашка юрта баьхаб, наха сий деш, царна бала хьехам болаш хинна хьаькъал дола нах. Царна юкъе хиннав Белхарой БатӀал-хьажа, Муцолганаькъан Охлой Ӏусман-хьажа, паччахьа эскара инарал хинна Налганаькъан Элберд, Исмейланаькъан Хьасан-молла, маьждигий имамаш хинна Овшанаькъан Башир-хьажа, Абабукар-хьажа; йоазонхо, республикан заслуженни гӀишлонхо Матенаькъан Ӏаббас; Россе гӀорваьнна гӀишлонхо Эсенаькъан Хьамзат; вай республикан хьалхара паччахь хинна, Советски Союза Турпал Овшанаькъан Султана Руслан. Таханарча дийнахьа вай республике цаӀ мара воаца Сийлахь-боккхача Даьймехка тӀема доакъашхо Медаранаькъан Мухьмад а Сурхо тӀара хьаваьнна ва. Укх юртара ХьажцӀа баха нах дагарбаь варгвац.

Хоза а дега салоӀам хулаш а дегӀайоагӀа СурхотӀе. Цигара нах хӀанз мо барт болаш, машаре хуле, кхы тӀа а нах цецбаллал эргаяргья из гаргарча шерашка, хӀана аьлча цига я хьалйолаяь, нах паргӀатабоахаргбола гӀишлош.

Лоаман кадетий корпус

«Сатем боацараш» - берий беш.