1979 шергара денз, 1990-ча шерга кхаччалца Наьсарен района доал деш хилар из. Цу хана дукха хӀама эргадаьлар района а цун бахархой а вахаре. Керттера гӀалгӀай шахьар лоархӀаш хиннача Нана-Наьсаре унахошта дарба де больница яцар. Я-м яр моцагӀа Долтмарзанаькъан Сулеймас Ӏойилла Буро чура больница. Бакъда из геттара къе яр, хила езача дуккхача отделенеех нонагӀъяраш йоацаш яр. Лорашта эшаш бола гӀирс а бар эсала. ХӀаьта районни поликлиника мишта яр дӀадийцача, шо тешарг а дац. Цун сурт дика кхеллад халкъа йоазанхочо Боканаькъан ХӀаме Ахьмада «Яккха йиш йоаца цӀи» яхача ший дувцар тӀа. Цхьа дакъа доаладергда вай цу дувцар тӀара, тӀаккха оаш дика кхетадергда аз дувцар. «Дукха нах бар района амбулаторе готтача коридора чу. Лораш хьабаьхка а цар шоай болх дӀаболабаь а дукха ха яц. НаӀарах доаллача зӀамигача корилга хадданза бӀарахьеж цхьабараш, вокхар, сатийнна цхьацца хабараш а дувцаш, ха лоацъю. Корилгах арахьеж кӀайча кисе йовлакх тулла безаме кхалсаг...» Сайгара тӀатохаргда аз, регистратуранна хьалхашка латтача наьха аргӀа, цу уйчара ара а яьле, коа Ӏокхоачаш хулар, сов готта цу чу йолаш. Цудухьа йоккха, паргӀата поликлиника а замо дӀадехарашка хьежжа больница а езаш дар наьсархой гӀулакх. Из больница хьалъе дӀайолайир, Абукара Асхьаб хьалхара секретарь волаш. ДагадоагӀа, цунна хьахьожадаь ахча тхов тӀабахийтале кхоачаденнад, яьха. ГӀишлон материалий а балхий а маьхаш хувцалу, лакхлу; нагахьа санна гӀишло хьалъяь ца йоалаш, дукха говш хуле. Из хиннадар мотташ ва со больницанна а.

ХӀаьта а района хьакимá хьаькъал теар, болх дӀачакхбоаккхаргбола никъ лаха. Районерча боккхийча, кулгаговзал йолча нахага кхайкарал даьдар цо, тхов тилла гӀо де, аьнна. Из болх бовзаш болча, цох лоархӀабергболча къоаноша, хьалъара а баьнна, тоаяь Ӏооттайир больница. Цул тӀехьагӀа бӀаьш, эзараш болча наха накъаяьлар из. Ювца больница хиннаецаре, къаьстта а во дар вай къаман хьал; Буро тӀара, Шолжа-ГӀалий тӀара беха лела нах районе дукха нийсбеннача хана.

Иштта, Абукара Асхьаб хьаким волча хана, хьалйир вайцига «Асса» оала гостинница. Цкъа Бохтаранаькъан Берса Бембулата аьлар, вай къаман гостинницаш яц, хӀана аьлча хӀара цӀа — из я хьаьша тӀаэца кийча йола фусам, аьнна. Хоза аьлар. Бакъда тӀавенача хьаьшанна хьакхаштагӀа я гостинница хилча а цига сецача а. Цул совгӀа, цхьайолча хана хьаьший, ши-кхоъ хинна а ца Ӏеш, итт-пхийтта хила а тарлу, масала, артисташ, туристаш. Бекъарг мичаб Ӏа уж шин е кхаь фусамá. Царна шоашта а ловш хилац цу тайпара бекъар. Из деррига кхетадеш волча района хьалхарча хьакима пурам деннадар, Ӏам болча моттигера гаьна доацаш, арахьара тӀауха нах совцаргбола цӀа хьалде. Иштта хьахилар «Асса» яха массийттазза вӀаштӀаръяь гостинница. Шиъ йоккха универмаг хьалйир вайцига, наьха хьашташ дикагӀа кхоачашдайтар духьа. Царех цаӀ хӀанз «Сельхозбанк» а хинна дӀаяхай, вож Ӏаман юххе № 1 йолча аптеканна лоалаха яр. Дукха кхача бохка тикаш хьахилар заводской районе, Свободы (С. Осканова цӀерагӀа) оалача урам тӀа. Къаьстта а белгалдаккха лов, Сийлахь-боккхача Даьймехка тӀем тӀа дакъа лоацаш хиннача а байнача а наха дегӀа цӀенхаштта сийленг вайцига ца хиннилга. Заводской районе эггара айеннача моттиге из хьалдайтар а вар цу ханара хьаким. ХӀанз а долаш да из сийленг, из эргадаьккха тоадайтар а Маькенаькъан Асхьаб вар. Эрсий къамах волча лётчика Юдина хетадаь сийленг дар Эккажакъонгий-Юрти Наьсар-Кертеи вӀашагӀкхетача. Дикка тоаелар тӀема а къахьегама а сийлен музей. Нальчике вахаш хинна Сийлахь-боккхача Даьймехка тӀема доакъашхо, гӀорваьнна разведчик Цхьорой Ӏаддал Наьсаре ваха хьалвоалавир цо, Кхоартой Жабраила цӀерагӀча урам тӀа цӀенош а даь. КхувшбоагӀарашта дика масал дар вай мехкахочун — разведчика вахар.

Наьсарера № 4 йола юкъера школа а, парте райкома керда цӀа а из хьаким волча хана дир. ТӀой-Юртарча «Октябра 40 шу» яхача совхоза хьажкӀаш лелаеш хиннача Коазой Бахьаудина Социалистически Къахьегама Турпал яха цӀи елар. Из хьалхара секретарь волча хана (1979), Наьсаре вена хилар гӀишлош еча, наькъаш дехкача, коммунальни балхаш деча эша машенаш хьаяра СССР министр Е. С. Новосёлов. Къаьстта лоархӀаме дар аьнна хет сона, бахача наха керда фусамаш хьалъяр, наькъаш тоадар, балха моттигаш хьаяр. Цу даькъе а ший низ дӀакхоачар деш, хьавоагӀар Абукара Асхьаб. Бовзаргбоацаш эргабаьлар В. Ленина (хӀанз Кхоартой Жабраила) цӀерагӀа бола урам, тоаелар Ингушская, ХӀХ партсъезда, Мира, Свободы, Половинкина, А. Тутаевай, царех тарра кхыйола улицаш. Эргаяьлар автовокзал, АТП, заправочни станцеш, юртбоахам. ГӀоръяьнна республике йовзаш яр «Экажевский», «Назрановский», «Маяк», «Октябра 40 шу» яха совхозаш. Царна керте лаьттараш а йоккха говзал, балха поалхам йолаш нах бар: Ясиновский Владимир, Лаьнанаькъан Умалат, Коазой Мурад, Беканаькъан Мурад, кхыбараш. Юртбоахама болхлой йоакхо елга хьахайташ яр «Наьсар-Кертерча» отделене хьайийлла хинна шурий-товарни комплекс. Болх бе а салаӀа а мел эша хьалаш долаш яр из. Бусалба динцара гӀулакх а, Ӏаьса воацаш, наьха хьашташ теркалдеш, леладора аьнна хет сона цо. Наьсаре болх беш дар 1978-ча шера хьалдаь хинна, хьалха Малсаганаькъан Хьажамоахий Тухан ваьхача коа хьадийлла маьждиг. ГӀалгӀай мехка, Советий Ӏаьдал долаш, из цаӀ мара болх беш маьждиг дацар. Цул совгӀа, керда маьждиг хьалде дӀаеннаяр Наьсарен юккъе хинна электроподстанци, из йоккха а маьждига тӀава аьттув болаш а йола моттиг яр. 1996-ча шера август бетта хьадаь а даьнна, цига болх беш да республикан доккха маьждиг. Дикка хувцаделар наьха сакхетамаш. Хьалха дукха хинна тайп-тайпара зуламаш белггала кӀезигделар. Цхьа цӀай дӀадодацар, къаракъ а менна, нах вӀашагӀ ца латаш, саг ца вувш. Районерча милицена кулгалде керда хьаким — полковник Зангенаькъан Саварбик — оттавича, дикка тоаделар цу лостамагӀа дола гӀулакхаш а. Вешта аьлча, болх бе ховш а, наьха вахар тоадара фу де деза ховш а, саг вар хьалхара секретарь.

Маькенаькъан Асхьаб ваь хиннав 1934 шера ноябрь бетта 7 дийнахьа, Шолжа района ДаьттагӀа яхача юрта Бейсолта Абукареи Зурабанаькъан РабиӀатеи дезале. Дикка боккха дезал хиннаб цар; кхо воӀ, кхо йоӀ хиннад цунца кхувш. Асхьаба вежарий хиннаб Султани Османи яхаш, йижарий: БагӀи, Саци, Сахи. Таханарча дийнахьа уж берригаш боацаш ба. Мохк бохабеча хана, ийс шу даьнна кӀаьнк хиннав из, цудухьа уж шедола хӀама дика дагадоагӀаш а хиннав, цох лаьца наха юкъе кӀезига дувце а. Партийни болхлошта меттел, мугӀарерча наха а мукъа луцар цу хана вай Сибре дигарах дувца. Школа мейдилг луш чакхъяьккхай дешарах дика лоархӀавеча Асхьаба. Вай цӀадоагӀаш, 22 шу даьнна зӀамига саг хиннав из. Юха мехкавалалехь, Казахстанерча университета журналистика факультет яьккха хиннай вай мехкахочо. Цудухьа «Сердало» газета чӀоаггӀа накъаваьннав кийчча вола журналист. 1959-ча шера, университет яьккхачул тӀехьагӀа, КПСС Нохч-ГӀалгӀай обкомо хьал а вийхе, меттаоттаяьча республикан столице Шолжа-ГӀалий тӀа ваха воагӀа из. «Сердало» газета редакце отдела кулгалхо, бехктокхаме секретарь, керттерча редактора заместитель волаш, къахьийгад цо.

1972-ча шера парте Нохч-ГӀалгӀай обкома бюро соцамах, кепайоазон секторá кулгалде оттаву из. 1974 шера из КПСС Нохч-ГӀалгӀай обкома пропагандаи агитацеи отдела заведующе заместителалла хьожаву. 1977-ча шера Маькенаькъан Асхьаб деша вохийт КПСС ЦК юкъарча Ӏилмай Академе. Толамца из чакхъяьккха цӀавеча, 1979-ча шера парте Наьсарен райкома хьалхарча секретаралла хьожаву. Цига балха волаш, из хорж парте Нохч-ГӀалгӀай обкома бюро доакъашхолла, Лакхехьарча Совета депутаталла. Цо дакъа лоац Москве хиннача КПСС XXVӀ съезда балха юкъе.

Газета редакцера из дӀаваха дикка ха яьлча, со а нийсвеннавар цу газета редакце. Корреспондент а воккхагӀвола корреспондент а волаш, цхьа ха яьккхар аз. Цу хана, Асхьаб дагавоагӀача къаьнагӀболча журналисташа дувцаш, дуккха хӀама хезад сона цох. Масала, Къоастой Махьмада Башир вар промышленностеи гӀишлошъяреи отдела кулгалхо. Цо оалар:

— Асхьаб иллиалархо а хила мегаргволаш, чӀоагӀа хоза оаз йолаш вар. Ше редактора заместитель волча заман чухь, болх боацаш вагӀача хана, цӀаьхха, оаз яхийте, илли доаккхар цо.

Цох ца теша бахьан деце а, Асхьаба воккхагӀволча воӀага Русланага хаьттар аз:

— Бакъдий из? — аьнна.

— Бакъда, — аьлар цо. — Новкъостий вӀашагӀкхийттача моттиге, царна илли оалаш оамал хиннай цун, ший хоза оаз йоландаь. Юххьанца Нохч-ГӀалгӀай радиокомитете дӀаяздаь а, каст-каста эфире доахаш а хиннад цун иллеш. Партийни балха тӀа къахьега волавелча, телевидене а радиокомитета а председатела заместитель хиннача Овшанаькъан Мустафайга ший иллеш кхы цадахар дийха хиннад цо. Цу хана денз, радио программашта юкъера дӀадаьхад уж.

Хьехархо волаш а, газета корреспондент волаш а, массехк вӀашагӀкхетар хиннад са цу сагаца, къамаьл а хиннад. Царех цхьадараш дагалаца хьожаргва со. Университет яьккхачул тӀехьагӀа, Сурхо тӀарча № 2 йолча юкъерча школе дӀахьожаваь, цига цхьан шера болх бир аз. Из дар 1980-1981 дешара шу. 1976-ча шера денз, цхьацца йоазош деш, районерча а республикерча а газеташ тӀа царна кепа еттар аз. Цудухьа, йоазонцара болх безаш, районерча газете балха ваха хьежар со. Цун («Ленина никъ») керттера редактор вар Зангенаькъан Хасолта Микаил. Цхьан дийнахьа, редактора тӀа а ваха, аьлар аз:

— Йоазонца чӀоагӀа чам болаш, вар со. Редакце балха дӀаэцавалара Ӏа со.

— Хов сона, — аьлар Хасолта Микаила. — Бакъда хьалхарча секретара пурам ца делча, хьо хьаэца йиш яц са. Райком гаьна мичай, хьалвахе, Абукара Асхьабага хатта, тӀаккха аз хьаэцаргва хьо.

Из гӀулакх кхы тӀехьа ца тетташ, цигара аравоаллашехь, парте райкоме хьалвахар со. ШоллагӀча этажа тӀа яр цун кабинет, аьттехьа чувоалаш ниӀ йолаш, цу чу секретарша а ягӀаш.

— Маькенаькъан Асхьаб волча вайтавар со газета редактора, — аьлар аз, безамерча кхалсагага. Берашха йоӀ яр из.

— Из, могаш воацаш, цӀагӀа ва, — дар сона хезар.

— Фуд цунна? Хала лазар да? — дух тӀа вала эттар со.

— Шелал кхийтта, грипп да, — аьлар йоӀа.

Из мара деце-м ловча хилда ер, сай дагахьа а аьнна, айса бена никъ чакхбаккха лаьрхӀар аз. Хьалхара секретарь Ӏеш волча цӀеннеи парте райкомаи юкъе карт мара яцар, юкъе ниӀ а йоаллаш. Тетта, коа чувахар со. Хьалха, секретараш лорабеш, герзаш качъухкаш нах латтацар хӀанз санна. Кхыметтел парте обкома секретараш а, шоай цӀагӀара арабаьле, гӀаш хьаухар балха. Коа саг вацар. Кизга уйче йолаш, цӀеча кирпишках даь, цхьа гӀат дола цӀа дар сона гуш хиннар. ДӀаюхе а ваха, корах хӀама техар аз. Дукха ца говш, сона бӀаргавайра унахо. Абукара Асхьаб ше вар хьаараваьннар. Хьалха мо костюм, кӀайча коча тӀа уллаш галстук яцар цун. Сийнача беса спортивни костюм (хачии курткеи) ювхар фусам-даьна. Цамогаш волчох дукха тара хетанзар сона из. Шелал кхийтта хила мегар цунах. Ди дика а дийца, се малав, фу болх беш ва дӀадийцар аз. Цул тӀехьагӀа аьлар:

— Хьо духьала вецаре, Зангенаькъан Микаила газета редакце дӀаэцаргва аьннадар со. Школера хьа а ваьнна, редакце Ӏочува мегаргварий со?

КӀирвенна сона бӀара а хьежа:

— ДӀаэца ала, — лоацца аьлар цо.

Хетаргахьа, сов гӀадваха, ког лаьтта кхетацар са, цигара юхавоагӀаш. Амма районерча газета редакце балха со ваханзар. Шолжа-ГӀалий тӀа хиннача «Сердало» газета редакце дӀа а ийца, 1981 шера 7 июле балха араваьлар со. Цига къахьегаш волаш, Абукара Асхьабаца кхы а массехказа вӀашагӀкхетар хилар са, балхаца дувзаденна. Хьалха Наьсаре шиъ стадион яр. ЦаӀ — хӀанз Ӏама йисте банковски цӀа дагӀача, вож — Наьсарера гимнази йолча. Керда стадион хьае лаьрхӀар шахьар тӀа. Карарча хана Овшанаькъан Рашида цӀерагӀа йола стадион хьае дӀайолайир, цигара моттиг Ӏошаьръяь, лаьтта тӀакхахьа болабелар. Цхьан юкъа, бицбелча санна, хьакимаша тесса йитар из моттиг, цига тӀайодаш е трактор а е машен а яцар. Цох йоазув де тӀадилладар сона газета керттерча редактора. Цу моттигага а хьежа, Маькенаькъан Асхьаба тӀавахар со.

— Стадиона тӀа ду балхаш соцадара фу бахьан да дувцаш, йоазув де аьннадар сога. ХӀана латт из сеца? — хаьттар аз хьалхарча секретарага.

-Хьалха мо, геттара дукха машенаш тӀа ца ухе а, лаьтта дӀакхухьаш, лелаш-м ба цига водителаш, — аьлар цо. — Бакъда, катехха, из хьае ахчан кхоачам бац тхога. ХӀаьта а из йицъяь Ӏеш дац.

Из хаттар дахьаш со шийна тӀаварах, раьза воацаш санна хийтар сона из. Йиллача ханал йӀаьхъеннаяле а, стадион тӀехьагӀо хьалйир. Из вайна массанена йовзаш а гуш а я таханарча дийнахьа.

Цхьан дийнахьа газета керттерча редактора Тебой Ӏабазбика Тухана дӀачувийхар со:

— Жайрахьа ваха веза хьо, Сали, — аьлра цо, со цецвоаккхаш. Редактор лелавеш мара машен яцар гезета, цига водаш хилча, автобусашца е такси оттаяь ваха везар. Такси оттайой-м ах алапи Ӏодилла дезаргдар са.

— Фуд цига? — хаьттар аз.

— Йохаяь латташ «Ӏарамхи» яха курорт я. Из хьалъе а тоае а дага волаш, саг а вац. Цига фуд а хьеже, бехкевар малав а хайя, йоазув дергда Ӏа. Наьсаре хьалкхаьчача, Асхьаб волча дӀачу а гӀойя, хьайна хьалваха а цӀава а машен ехаргья Ӏа цунгара.

ТӀеххьара цо аьннача дешашта геттара раьза вар со. ШоллагӀча дийнахьа хьалхара секретарь волча кхаьчар со, делкъа ха а хилале. Ӏабазбика Тухана аьннача беса, машен йийхар аз Жайрахьа хьалваха. Ший цхьан отдела заведующи хьачу а вийха, машен Ӏалашъяр цунна тӀадиллар цо. Тахан а тӀехьа йиц ца луш, дагайоагӀа сона цу водитела тайпан цӀи. Наьсарерча № 27 йолча училищен автобус яр сона яйтар, из лехкаш хиннар Боранаькъан тайпан саг вар. Транспортаца сихха гӀо дарах, хьалваха, сарале сай гӀулакх даьккха, цӀава кхийра са. Цу наькъа йоккха статья язйир аз, курорт еха латтара бехкебараш а хьехабеш, бакъда цу гӀулакха бехке бацар района хьакимаш.

Цхьаькха цхьа моттиг а дагаух сона. Хьалха мо, керттерча редактора декхар тӀа а дилла, Наьсаре вахар со. Цига хила дезаш дар ЭсамбаевгӀар Махьмуда концерт. Репортаж кийчъе езаш вар со хӀанз. Хьалкхаьчача, райкоме чувахар со. Асхьаба секретаршайга хаьттар аз:

— Мичахьа сецав ЭсамбаевгӀар Махьмуд?

— Цунца профилакторе хьалбахаб райкома болхлой. Цига хьалгӀо, — аьлар йоӀа. Цун майрало, хӀама лочкъа ца деш, из хьааларо цецваьккхавар со. Цу тайпара хӀама хьаала бухьаш хилацар цхьабола секретаршаш. Хьалвахар со, хӀанз «105 массив» оалача яр из — «Электроинструмент» завода профилактори. Цхьа дахчан вагончик яр-кх, коа бассейн боаллаш, гобаьккха сетка а теха. Коа саг вацар. НиӀ хьа а йийлла, со дӀачуваьлча (цу чу-м готта ма йий, дӀаверза-хьаверза моттиг йоацаш), эггара магӀахьара ӀотӀахайна вагӀар ЭсамбаевгӀар Махьмуд, цунна юххе Асхьаб вагӀар, дӀахо — парте райкома отделий кулгалхой а цхьабола инструктораш а. Шоаш юаргьяр йиа а маргьяр менна а баьннабар уж. Царех дукхагӀчарна со вовзаш вар. ХӀаьта а се газетера корреспондент хилар дӀааьлар аз, тайпан цӀи а сай цӀи а йоаккхаш. Цул тӀехьагӀа, велавенна, тӀатехар:

— Се кӀеззига тӀехьависав мотт сона.

— Хьона доаггӀар да, — аьлар Махьмуда, Ӏо а кхайка.

Асхьаб, вела а венна, хӀама ца оалаш, Ӏийра.

Сарахьа Наьсарерча культуран ЦӀагӀа доккха концерт хилар. Эггара хьалха арайоалача газета номер тӀа кепа теха яр «Эсамбаев — Назране» яха са репортаж.

МоллагӀа гӀулакх дахьаш шийна тӀабаьхкача журналисташта, культуран болхлошта фу эш хьожар из, цар хьашташ кхоачашдора. Со студент волаш дар из. Россе гӀорваьннача артистаца, поэтаца Хамхой Элмарзий Ахьмадаца Наьсаре даха долаш, Абукара Асхьаб волча чудахар тхо. Ахьмадаца безаме къамаьл даь, районе цо мел йоаккхача хана цунца хургволаш, инструктор вайтар цо. Дика дагадоагӀа сона, из вар Ӏарпенаькъан Хьаж-Ӏумар. Тхоашца из волаш, Сурхо тӀа вахаш хинна иллиалархо БӀарахой Мустафа волча хьоашалгӀа дахар тхо. Цига, котамаш а йоаяь, уж кхестташе, бӀарчча ах ди дӀадахар.

Цхьаькха цхьа моттиг а ювца лов Асхьаба вахарера. Парте райком чухинна къаьна цӀа ХӀХ партсъезда цӀерагӀа урам хьалкхоачалучча дар. Гола а теха, дӀахьовзача моттиге хьалхарча секретара машен чулоаттаеча гаража пен бар. Цхьан бус, машен хаьхкка хьалвоагӀа журналист, «Сердало» газета корреспондент Ӏарчакханаькъан Тухан, цига гола тоха езий а ца ховш, пенах чакхваьнна, гараже дӀачуваьннавар. Къорг яьккхаяр гаражах. ШоллагӀча дийнахьа Ӏуйрийна Асхьаба тӀавахавар Тухан (газете цхьана болх баь бар уж), гараж хьатоаяйта дагахьа. Бакъда вокхо, ше тоаяйтаргья, саготде эшац, аьнна, хьавайтавар из. Лоацца аьлча, эзделца, гӀулакхаца кхийна а ваьха а саг вар Маькенаькъан Абукара Асхьаб.

Ца хьоахадича нийса хургдац аьнна, хет сона, цо байташ язъеш хиннилга. 60-70-ча шерашка цо кепа техе арадоаккх кхоъ байтий книжка, дувцарий книжка, гӀалгӀай кепайоазон истореца бувзабенна Ӏилман болх. Патанаькъан Йоакъапа ший «ГӀалгӀай 100 йоазанхо» яхача балха тӀа белгалдаьккхад; цо ворхӀ книжка яздаьд, аьнна. Дерригаш дайзадеце а, царех цхьадараш сона а дайнад. Къаьстта а теркам тӀаозаш да «Урхе яккхар» яха книжка, из цун тӀеххьара книжка да (2006), из арадаьннад 3000 тираж а йолаш, эрсий меттала а гӀалгӀай меттала а йоазош юкъе долаш. Цунна юкъеяхай вай мохк бохабарах йола «Дагалоацам» яха поэма, дукха байташ. Царех цхьа дакъа цо ше яздаьд эрсий меттала, вожаш таржамхоша эрсий меттала яьха я. Иштта цу книжка тӀа да цо кхелла иллеш, царна язъяьча ашарий ноташ. Книжканна юкъедахача иллеша дӀалоац 80 гаргга оагӀув. Царна ашараш язъяьр я композитор Малсаганаькъан Зарема. «Зизан лоткъам» яха стихотворени Ӏомаю школе дагӀача бераша ялхлагӀча классе. Аз, Русланаца дага а ваьнна, кӀеззига редактора болх баьб цу байта тӀа, Асхьаб сайна раьза хургвар аьнна хет сона. Еш вай из:

«Цу лай чӀорах чакх а даьнна,

Наькъа йисте, ловш мо эга,

БӀаьстан юхьиг яхьаш дена,

Хоза зиза дагӀар фега.

Адамий дегаш ловзадаьхе,

Хийла бӀарг цо сийрдабоаккхар,

Хоза уйлаш сомаяьхе,

ЗӀамга-воккха накъавоаккхар.

Бакъда бӀаьсти, дувхар хувцаш,

Гонахьа дӀаяьржар атта,

Тамаш йолча зизайх йоагаш,

Йолаелар ара латта.

ТӀаккха, цхьанне теркал ца деш,

Дисар зиза, къайладаьнна.

Ший хам цабар новкъа долаш,

Дега чӀоагӀа вас а яьнна.

Оаз цун хьахоз, екаш михца,

Маьлхардаха дагӀа зиза:

«Хозал яхьаш веначунца,

Ма хилалаш цӀаккха къиза».

Ший маӀанга диллача, цу байтах тара я «Уйлаш» яхар а, хӀана аьлча из а я дикадар чӀоагӀдеш, водар дӀатотташ:

«Наькъа араваьнна,

Латт со зем боахаш:

Никъ мел болча сона

Гу адам додаш.

ХӀаране ший уйла

Я дагалаьцар...

МалагӀчун ка яргья,

Фуд кхоачашхургдар?..

Царна тӀехьахьежаш,

Зувш бӀарг мел кхетар,

Ях аз дагахьа, дехаш,

Из кхоачашхилар:

Дог цӀена мел долчун

Никъ дика хилба,

Тийшаболх лаьцачун

Аьттув ма балба».

Цо язъяьча цхьайолча байтех хинна иллеш дӀааьннад вай гӀорбаьннача иллиалархоша. Дукха ха йоацаш, оперни иллиалархо йолча Янданаькъан Яхььяй Хьавас аьлар, «Лоаман ашараш» яха фильм доаккхаш, ше Маькенаькъан Асхьаба дешашта яздаь «ЙиӀий безам» яха илли аьлар. Наха дезаденна да БӀарахой Любас дӀааьнна «Хоза бӀаргаш» яха илли. Ала деза цу кинофильма сценарий язъяьр а Абукара Асхьаб ва, аьнна.

Маькенаькъан Асхьаба къахьийгад Нохч-ГӀалгӀай АССР Лакхехьарча Совете, ГӀалгӀай республикан паччахьалкхен председатела хьалхара заместитель волаш, президента администраце кулгалхочун заместитель волаш. Цунна еннай «Карахдаьннарех» яха орден.

Асхьаба фусам-нана яр Солтамакъанаькъан (Йовлой) Мехьте Жанна. Цо даь кхо воӀ, йоӀ да цун: Руслан, Зураб, Тимур, Фатима. Берригаш доккхий дешараш дийша а вай мехка бахаш а ба. Из ше карарча хана йоацаш я, соахка къаьстар из вайцара. ХӀаьта Абукара Асхьаб кхелхав 2014 шера.

Тха къамаьл чакхдоалаш, Руслана хьоахадир, хӀанз кхувш дола ноахал хьалха хиннарех тара дац, аьнна. Цо яхар бакъда ала деза. ХӀаьта а цу хьалхарча ноахалех хиннача нахах тара хила ловш, царгара масал эца къона ноахал хьоже, из дуккха дикагӀа а хозагӀа а хургда аьнна хет сона.