Къахьегамца сийле яьккха гӀалгӀай вай бувца айттача, царна юкъе хургьяр аьнна хет сона гӀорваьнна хиннача лора Ӏоахашканаькъан Османа Ӏалаудина цӀи.

Тахан из сона дагавохар ший белггалара бахьан долаш да. Укх деношка цун 85 шу диза хургдар, нагахьа санна хӀанзалца ваьхаваларе. Из вар вай мехкахдахара хало лайнача а къонал гаьнарча Казахстане дӀайихьача а ноахалах цаӀ. Нана хӀирашха хиннай цун, Жюри яхаш цӀи а йолаш. ХӀаьта а мехкахваьккхача ший маьрах, дезалах ца къасташ, хала а дӀаьха а кхойтта шу даьккхад цу денал долча кхалсага. 1938-ча шера ваь хинна Ӏалаудин ялх шу даьнна мара хиннавац, вай мохк бохабеш.

Къона волаш, лор хила дага хиннавацар Ӏалаудин, цунна геттара дукха йийзарех яр геологоразведчика балха говзал. Ишкол яьккхача цига деша отта лоархӀ цо, бакъда чакх ца воалаш вус. Ший бӀарчча шу доа ца де, медицински факультете дӀачулу цо каьхаташ, лор хила аьттув а боал. Ше хержа болх толамца кара а берзабий, къахьегама юхьиг дӀайолаю цо Казахстана Кустанайски областа Урицкий районерча больнице. Цига болх бу цо 1957-гӀа шу хьатӀакхаччалца. ЦӀавеначул тӀехьагӀа цо къахьег Наьсарен районерча больнице, дукха ха ялале эггара дикагӀболча гӀалгӀай лорех цаӀ санна вувцаш хул Ӏалаудин. Цхьан юкъа Туркмене дӀавахе, цига къахьегаш хул. Лор вайзача цигарча наха хӀанз а вицвеннавац йоккха кулгаговзал йолаш хинна хирург. ХӀаьта а дог ший мехка дар цун, цудухьа цунцарча безамо цӀавоалаву Наьсаре.

1974 шера вайзар сона Османа Ӏалаудин. ХӀара дийнахьа бӀаргагора сона цо унахошта дарбаш мишта ду. Когаш кагденнарашта, чоалхне йола Иллизарова аппарат оттайора; чура лазараш дараш эттӀабора; доагам дарашта тӀера цӀока сихагӀа меттаоттаргдола хӀама дора. Бус чувахача салаӀа ха хилацар цунга, хала унахо воалавий, меттара гӀоттавий больнице воалавора. Дийнахьа-м цунга Ӏоха минот а хилацар. ПӀелг санна дукха адам латтар из волча. Мелла ше кӀаьдвеннавале а, унахошта товр ала, цкъаза царца бегаш бе ха корайоагӀар цунна. ТӀеххьарча хана из хилар, республикан больницерча хирургически отделенена кулгал деш. Из болх толамца беш, шийна хьалхашка латтача декхарех дика лоархӀавеш, йӀаьхха ха яьккхар цо. Цо деш дола дика хӀама гуш дар массаболча гӀалгӀашта а гӀалгӀай боацарашта а. Цудухьа 1999 шера 3 августе Б. Н. Ельцин яхача паччахьа ший амарца «Российски Федераце гӀорваьнна лор» яха сийлен цӀи елар вай мехкахочоа.

2003 шера цунна лу «Къахьегама ветеран» яха цӀи, хӀаьта кхы а цхьа шу даьлча (2004) Османа Ӏалаудина лу вай республике эггара дезагӀа лоархӀаш дола паччахьалкхен совгӀат, «Карахдаьннарех» яха орден.

Таханарча дийнахьа цун цӀи даим дийна лоаттаеш да цхьаькха цхьа хӀама. Цо болх баьча гӀалгӀай керттерча больницах 1оахашканаькъан Ӏалаудина цӀи тиллай.

Ӏалаудина фусам-нана Аьлтий-Юртарча Малсаганаькъан Рашида Раиса яр, цо ваь Арсмаки Зураби яхаш ши воӀ ва цун. Уж кхийна а вахаре шо-шоай моттигаш хьалаьца а дӀабахаб.

Османа Ӏалаудин кхелхав 2009 шера октябрь бетта 17-ча дийнахьа, бакъда цун балха говзал яха йисай цунна уллув лаьттача къонабарий вахарца. Из вайцара къасталехь массехк шу хьалха, цунца къамаьл деш, шозза-кхозза яхар мо вӀашагӀкхетар хилар са. Кхыча лораша пхе-ялх тайпара молхаш язъеча лазара, аттача наькъаца дарба де ховш саг вар из.

— Ай, из-м доккха лазар дац, зелёнка дӀахьакха мара езац хьона? — оалар Ӏалаудина. Цо хьийхачох дарба а хулар.

Эггара тӀехьа са цунца хиннача къамаьла юкъе, Ӏалаудина аьлар, кӀеззига мукъа ха хилча, медицински Ӏилмай доктора диссертаци дӀачакхъяккха безам болаш ва ше. Бакъда цу тайпара ха цунга хилар мотташ вац со, хӀана аьлча хирурга дарба эшаш мел вола саг из волча кхача гӀертар. Оалаш да, лора шийца ялсмала вига йиш я ийс саг, из бокъонца бакъдале, цу тайпарча лорашта юкъе Ӏоахашканаькъан Ӏалаудин хургва аьнна хет сона хьалхарча мугӀарашка. Тахан цун цӀи лелаеча больнице къахьегаш ба, лора цӀи а сий а лакха лоаттадеш бола нах, зӀамагӀбола унахцӀенон болхлой. Цар дика кхетаду аьнна хет сона, малагӀча, хьан цӀерагӀча больнице шоаш болх бу. Мишта бе беза цар болх? Цу хаттара жоп луш, аргда аз, наха раьза хургболча тайпара бе беза. ТӀаккха Османа Ӏалаудин а хургвар царна раьза.