ГӀалгӀай къаман
юкъара газет

Кердадараш

ГӀалгӀашца кхийна эрсе

Русин Василий Фёдоровича 105 шу дизарга

Cа ханарча а сол доккхагӀча а ноахалашта дика вовз аьнна хет сона Василий Фёдорович Русин, хӀана аьлча ший дукхагӀйола вахара ха гӀалгӀашта, нохчашта юкъе вахаш, царца бувзам лоаттабеш, дӀайихьай цо. Курски областерча Скороднянски района Ольховатка яхача юрта ваь хиннав из, цо ше яздечох, 1918 шера тушола бетта (март) 17 дийнахьа. Цун да а даь-да а цига баьхаб, хӀаьта даи даь-нанеи, виъ даь-вошеи Кавказе баьхаб, дезал кулакаш бе дӀа ма язбинге, цу гӀулакхах кӀалхарбовла дагахьа байдда баьхка. Укхаза хьалвоагӀа тӀехьагӀо шоай юрта ши класс яьккха хинна Василийи, цар дезали, нанеи.

Иштта кхоач эрсий дезал ГӀалгӀай мехкарча Крепосте, хӀанз Дошлакъий-Юрт аьле цӀи йоаккх цунах. Да цига балха отт ӀайгӀараш кхееш, нана а лаьттанца къахьегаш хул. Буро чурча ишколе деша а вахá, цига ворхӀ класс яьккхачул тӀехьагӀа, Русин деша вода Буро тӀарча юртбоахама техникуме, цул тӀехьагӀа Буро чу хьалъяхь из, тӀаккха дешар а ший цӀагӀа волаш чакхдоаккх эрсий зӀамигача сага. Уж ханаш дагалувцаш, Русина яздаьд, тха дезал моцал ца бовш дийна бисар 1933 хиннача моцалах, моттигерча гӀалгӀаша новкъостал дарах. Ше воккха хинначул тӀехьагӀа, «Нохчаштеи гӀалгӀаштеи юкъе хинна са вахар» яха книжка яздаьд цо, 700 гаргга оагӀув йолаш. Ше вайцига даь балхаш, шийна бовзаш хинна вайнах, цар эздел, гӀулакх белгалдаьккхад цо цу книжка тӀа.

Техникуме дийша ваьлча, Василий Фёдорович балха дӀахьожаваь хиннав лоаман ГаланчӀоже, зоотехник волаш. ДӀахо цо хьабена никъ белгалбаккха йиш я укх тайпара. 1940 шера из артиллере (йоккхача топий) взвода командир хиннав, партизански отряда командир хиннав (1944), деттача герза кулгал деча взвода командир (1945), Нохч-ГӀалгӀай республикан юртбоахама урхаллен кулгалхо а юртбоахама министр а (1954 −1958), парте Урус-Мартановски райкома а Ачхой-Мартановски райкома а хьалхара секретарь (1959-1970). ГӀалгӀай къаман дикагӀа мел бола нах бовзаш, царца бувзамаш леладаь саг хиннав Русин. Цун книжка тӀара кораду вайна гӀалгӀашца даьха дукха сурташ, цунна бовзаш хиннача гӀалгӀай къаьстта дола сурташ. Царна юкъе ба вай мехкахой: Оалмазанаькъан Илез, Боканаькъан Хьажбикар, ЦӀолой Султан, ЦӀолой Фатима, Къоастой Ӏийса, Овшанаькъан Руслан, Цхьорой Къурейш, Заьзганаькъан Мурад, Шаденаькъан Сулумбик а цун воӀ Хьусен а, Малсаганаькъан Арсмак, цун воӀ Арсмака Арсмак, Дахкилганаькъан Ӏамархан а Асланбек а, ГӀазданаькъан Радима, Хамхой Хьажмурд, Базорканаькъан Идрис, ГӀазданаькъан Ахьмад, кхыбараш. Цо ший книжка тӀа хьоахабаьча гӀалгӀай тайпан цӀераш 60 гаргга я.

Наггахьарча тайпан нах мара бисабац цо хьоаха ца беш, цунна ца бовзаш. ГӀалгӀай мотт а Ӏадаташ а дика довзаш хиннав Василий Фёдорович. Цу хьакъехьа дагадох сона Беканаькъан Мажита Сераждина цунга аьнна дешаш. Лоаман юрташка нах вӀашагӀтеха, царна хьалхашка къамаьл деш, Беканаькъан Сераждина аьнна хиннад, цу юрташка наькъаш доахкаргда, сердал а чуюлларгья. Цигара шоаш цӀабоагӀаш Русина аьннад:

— Сергей Мажитович, къонахчун мах мелб йоах хой хьона нохчий а гӀалгӀай а боккхийча наха?

— Хац сона-м, — аьннад вокхо.

— Сага-м мах баь варгвац, бакъда къонахчун мах цун деша маьха нийса ба. Иштта яьхад вай даьша.

Беканаькъан Сераждина, вела а венна, аьннад:

— Со-м хьог хьох, хӀана аьлча тха къаман Ӏадаташ, тхох моллагӀчул дикагӀа хов хьона...

Вай йоазанхой а журналисташ а дика бовзаш хиннав Русин. Царех ткъаь ялх сага цӀераш яьхай цо, цар кхоллаш дола йоазош, теша мегаргволаш а нийсхо йолаш а да, аьннад.

1993 шера дар из, со балха вар «Наьсарен оаз» яхача районни газета редакце. Цига дайра сона Василий Фёдоровича Россе паччахьага Б. Н. Ельцинга яздаь хинна каьхат. Пригородни районах дола бакъдар долчча тайпара, цхьа хӀама лочкъа ца деш, цхьан хӀамах ца къахкаш, яздаьдар цу тӀа. Вешта аьлча, гӀалгӀай оагӀув чӀоагӀа хьаллаьцар цо цу халача деношка.

Русина яздаь, лакхе хьоахадаь книжка сона совгӀата деннад Халкъа Гуллама депутат волча Цхьорой Ахьмада (Къурейша). Сай цӀи а корайир сона цу тӀарча кхыча йоазанхой а журналистий а цӀерашта юкъера.

Къурейша дувцаш хезад сона, ше Василий Фёдорович волча хьоашалгӀа вахача, чӀоагӀа гӀадвахе, лаьрххӀа гӀалгӀай даар кийчдайтар цо, яхаш. Ше кхийна моттиг, шийца цхьана баьха вайнах биц ца луш, чакхваьннав Русин, цун цӀи йиц ца йолийташ латтаргда Нохч-ГӀалгӀай мехках цо яздаь книжка.

Электронни газета язле

(PDF) кӀира цкъа арадувла къаман юкъара «Сердало» газет, цӀагӀара ара ца воалаш деша таро я

Хьаязде