Музейш вIашагIтохар ловраш дукха хургбар
С. Орджоникидзе цIерца ювзаеннача моттигах лаьца
Тахан дуккхача кагирхошта малав хац аьнна хет сона Хьакхенаькъан Майрбе Ювсап. Вайна ма харра, 1919 шера инарала Деникин Антона бIу ГIалгIайченах лата болабелча, Къулбехьен Россе комиссар хинна Орджоникидзе Серго тIехьашкавала, лоамашка хьалваха везача отт цхьан юкъа. Цу хана из тIаийца а ший цIагIа Сергой штаб Iойиллийта а саг хиннав Майрбе Ювсап. Кхерам тIаэттача хана, Сергой сесаг Зинаидаи революционера Камой (Тер-Петросяна) йиша Арусяки лоамий халача моттигашка гIолла тIехбаьха, Хевсурий мехка дIабига вохийт Ювсапа ший ши воI: Мухьмади Османи. 1990 шера арадаьннача «ГIалгIай дош» яхача газето баьча хоамах, Осамана итт шу суд яь хиннай Сталина заман чухьа, 97 шу даьнна Ювсап Сибре вахьийтав, кхы цигара цIа а венавац, Казахстане веннав из. Цу йоазоно яхачох, цу коа, Серго ваьхача цIагIа хиннай Орджоникидзе цIерагIа музей. Вешта аьлча, из хиннай Мужеча. Дувцаш дола йоазув кепа теха хиннад Хамченаькъан Султана оттадаьча «Ший овлаш довзар» яхача, 2000-ча шера арадаьннача книжка тIа а.
Дувцаш дола йоазув даь 3 (кхоъ) шу даьлча, 1993-ча шера оагIой бетта 16-ча дийнахьа «Наьсарен оаз» яхача газета тIа арадаьлар «Кердача фусаме» яха йоазув. Из дукха доккха дац, цудухьа деррига дешаргда вай из: «Оаха хьалха хоам баьбар, Мужечара С. Орджоникидзе музей фусам-даьша цIагIара араяьккхай аьнна. Цу хьакъехьа тхога кхаъ кхаьчаб.
- ХIанз денз из музей хургья цу юртарча культуран цIен тхов кIалха, - яхаш, хоам бу Малсаганаькъанн Т. Х. цIерагIча ГIалгIай мохк бовзийтача Паччахьалкхен музея директора Саганаькъан М.
Басараш хьекха, тоадаь латтача цIеношка укх деношка хьае йолаергья цун хьалхара экспозицеш».
Ши-кхо шу хьалха, Мужеча хьалваха гаьна йоландаь, музея болхлошка телефон техар аз. Цу хана уж культуран цIагIа бар. Бакъда цIаькха аз телефон техача, шоаш культуран цIагIара арабаьхаб, юртарча ишколе Iочуйихьай музей, яхаш, дийцар цигарча болхлоша. Ховш дац, кхоана ишколан кулгалхошта фу дагадох а. Цигара аряьккхача мича гIоргья-те Мужечара музей, яха хаттар отт сона а кхыча дуккхача наха а хьалхашка.
Дукха ха йоацаш, вай республике ена хилар Россе культуран министр Любимова Ольга. Цига къамаьл деш, паччахьалкхен музея директора Саганаькъан Мухьмада аьлар, къаьнара экспозицеш, залаш керда хьаеча музее а хилча бакъахьа хетар шийна, аьнна. ХIаьта Москвера енача хьаьшас хьаллаьцар цунна дагадехар. Укхаза ала ловра сона, ювцаш йола Орджоникидзе Сергой музей а Магасе хьалъеча ма дика а нийса а хургдар, хIана аьлча, из ший фусам йоацаш я, шозлагIа-дале, из паччахьалкхен музея филиал я, кхозлагIа-дале, цунга хьажа безам бола дуккха нах бус, Мужеча хьалбаха вIаштIехьа ца доалаш, гаьна улл из юрт. Нагахьа санна лоамашкара музей а, Магасе цхьа зал енна Iояхьаре, доккха баркал аргдар дерргача къамо.
