Шола даь бераш-м хьалха а хулаш дар. Масала, Наьсаре вахар иштта ши воша, Гелисханаькъан Хьасан, Хьусен яхаш вар уж шиъ. ХӀанзарча Базорканаькъан Идриса (хьалхара Бульварни) урам тӀа, вӀаштӀарадаьча цӀагӀа бахар уж. Царех Хьусен малагӀа ва, Хьасан малагӀа ва ца ховш дусар тхо, цар цӀи яккха безам хилча, царга шоашка хатта дезаргдар, «хьо малагӀа ва?» аьнна.

Иштта шоайла вӀаший тара бар тха тайпан волча Билана ши йоӀ Мареми Аьсети, боккхача дезалера а бар уж. Цар дезале 9-гӀеи 10-гӀеи яр уж шиъ. Дийна йолча хана, цар нанас, ТӀой-Юртарча Овшанаькъан Дебихана, нана-турпал яха цӀи лелайора.

Аз болх беча Сурхо тӀарча ООШ оалача ийс шера дешача ишколе а дар шола даь бераш. Царех вар Тоачанаькъан ши воша, уж а бар Хьасани Хьусени яхаш. Иштта цу ишколе ягӀа Муцолганаькъан Илезеи Галайнаькъан Фатимайи ши йиӀиг. Цар цӀераш я Хадии Аминаи яхаш. Уж шаккха яьй 2013 шера тушола бетта 16-ча дийнахьа. Хади, кӀеззига хьалхагӀа малхаяларах, йоккхагӀа лоархӀ. Тахан уж шаккха цхьан классе, лакхе хьоахаяьча ишкола 5 «а» классе дешаш я. Уж а боккхача дезалера ба, 11 бер да цу дезале: 4 кӀаьнки 7 йиӀиги. Шоайла тӀера бале а, цкъаза йижарашта юкъе а эгӀам боалаш нийслу.

- ДукхагӀа фу къувс оаш? – хетт аз йижарашка.

- Барзкъаш, книжкаш, - йоах шинне а цхьан оазаца.

-Книжкаш хӀана къувс оаш, хьаденнадеций шоана ишколера? – ях аз.

- ГӀалгӀайдараш шишша деннад, кхыча Ӏилмаех дараш цхьацца мара деннадац, - йоах йижараша.

Цкъаза нийслу цу тапйра хӀама а, книжкаш массадолча берашта ца тоъаш хилча.

Цкъа сай вахаре нийсъенна моттиг ювца безам ба са укхаза, из-м ма дий 1997 шера хинна хӀама. Цу хана, «Наьсарен оаз» яхача газете балха вар со. Цхьан дийнахьа ХӀХ партсъезда (хӀанз Оздой Абукара цӀерагӀа) урамагӀа хьалвоагӀар со, Кхоартой Жабраила урам тӀа хьалтӀакхаьча вала воаллаш. Цу хана, №27 йолча училищен оагӀора хьагучаяьлар кхувш йоагӀа ши йиӀиг. Цхьатарра хӀамаш тӀаювхаш, лакхал-лохал цхьатарра долаш, ши хи тӀадам санна вӀаший тара болча царех тамаш еш хьалтӀакхаьчар со. Бакъда, йист ца хулаш, дӀатӀехвала маганзар сона цу шиннена.

- Бехк ма баккхалаш... Шола даь да шо? –хаьттар аз.

- Да, - аьлар царех цхьанне, тӀехьагӀа сона гучадаьнначох, из йоккхагӀа лоархӀаш хиннаяр.

- Мичара да шо? - хаьттар аз.

- ТӀой-Юртара Олиганаькъан, - жоп делар йиӀигаша.

- ЦӀераш миштай шун? – ма хулла лоацде гӀертар со къамаьл. Уж новкъа цалоаттабар духьа.

- Мадинаи Маринаи, - аьлар цар.

Уж мичахьа бах а хайна, лаьрххӀа ТӀой-Юрта вахар со царех язде а, цхьана даьккха цар сурт да а дага волаш. «Кайран седкъилгаш» аьнна, йоазув дир газета лаьрхӀа. Цхьан дийнахьа а цхьан сахьата доазонашка а яьяр уж шаккха, 15 минот мара юкъе ца йолаш. ХӀаьта а Марина йоккхагӀа лоархӀар, кӀеззига хьалхагӀа кӀай дуне цунна бӀаргадайна хиларах. Уж шаккха а дешаш яр барзкъа тега, маха баккха Ӏомалуш. Цул тӀехьагӀа, кхы яйнаяц сона уж ши йиша. ХӀанз-м боккха хинна хургба уж. Из моттиг са вахаре нийсъенна ма даьннадий 26 шу.

Шола даь виӀий бераш да тхоца ишколе эрсий мотт литература, гӀалгӀай мотт литература хьехача Дударанаькъан БайӀалий Радимхана а. Цар ши шу мара даьннадац. ЧӀоагӀа тара ба уж а, цхьатарра барзкъа дувхаш хилча, къоастабе хала хургдолаш.

Укх шера гӀалгӀай ноаноша вайцига шола даь бераш дӀалаьрхӀача, уж 110 да. Доккха а тамашийна а беркат, хозал я из!

Сурта тӀа: Муцолганаькъан Хадии Аминаи.