Даьхе лораяр — къонахий гIулакх
Хьаштырнакъан вежарий-эпсараш мехка лорбой хинна латт
Вай къамах бола нах даим а хиннаб тIема гIулакх дукха дезаши, цунца хьакъ долаши. Кхыметтел бусалба нахагахьа ца боалаш, шоаш баха мохк малагIа ба ховш, эггара хьалха цун хьашташ лорадеш хьабаьхкаб уж. Дагавохаргва вайна эрсий-туркий тIем тIа лаьтта, тIехьагIо инарал яха еза цIи енна Байсарнаькъан Бунхо, Узун-Хьажий эмират йохаеча хьинаре дакъа лаьца Гарданнаькъан Тоаркхо-Хьажа, кхыча къамаша санна эрсий мехка га ца дохкаш, имам Шамала духьаллаьтта гIалгIай. Кхоачам ба духхьала Сийлахь-боккхача Даьймехка тIем тIа дакъа лаьца, байна вай къамах бола нах дагабехача. Вешта аьлча, даим а шоай мохк лорабе гIерташ, хьабоагIа вай къаман къонгаши мехкарийи.
Иштта хиннад хьалха, иштта да хIанз. Эскарцара безам кIаьнкий дегашка сомабоал, уж кхувш боагIаш. Сона из дика хов, сай бера ха дагаехача. БархI класс яьккхачул тIехьагIа, массадола каьхат кийчдаь, тIема училище деша ваха лаьрхIар аз. Са безам тIабодаш хиннар яр танкови училище. Наьсарерча военкомата уйча еррига училищеш йовзийташ йоккха стенд йоаллар, массаяр яйза а яйза, къаьстта танкаш Iомаергьяр хержар аз. Уж каьхаташ дахьаш со тIавеча, «хьо пайдана вац цу училище вахийта, лакха ва, танка чу Iочухувшаргвац» аьнна, дIа ца эцаш витар со. ХIаьта а школерча юнаармейций отряде волаш, дукха хIама Iомадир сона: строевой кийчо, цунна чудоагIар тIема IаьдалагIа, мугI боха ца беш, нийса лела а илли ала а хар; герз вIашагIдаккха а вIашагIдолла а хар; герз нийса кхоссар, иштта кх. дI. ЛаьрххIа тхона тегийта тIабувха гIирс а бар, эскаре хулачох таралесташ. ХIаьта цкъа, дагадоагIа сона, керда шера хетаяь бал йолаш, хIаравар ший-тайпара костюм ювхаш хила веза, аьнна, хьакхайкадир тхога школе. Иштта костюм йоацар, бала юкъе дакъа лаца дIачувутаргволаш вацар. Сона чIоагIа ловра цу бале ваха а кхычар санна сакъерда а. Даггара уйла йича, сона дагадехар дукха ха йоацаш эскарера цIавенача тхоай кхоаччарча гаргарча сагагара салтечун парадни барзкъа деха, из тIа а дийха, старшинай кеп йолаш, цига ваха. Са гIулакх хилар, костюм а елар сона, из тIайийхача, бале а чувитар со. Цул совгIа, школе дешабагIарашта дагадохийтар аз, мел хоза гIулакх да эскарца хилар. Цу тайпара моттигаш кхы а нийсъеннай са вахаре.
Из деррига аз дувц, маца, мишта хьахулаш ба герзашцарча низашцара безам дагадохийтар духьа. Хетаргахьа, иштта хьахинна хила тарлу из берригача мехка а дуненна а бовзаш болча вай инаралий Овшнаькъан Султана Руслана, Евкурнаькъан Баматгире Юнус-Бека, ЦIечой Султана Мусай, Султигнаькъан Асхьаба Мухьмада, кхычар дегашка. Цар, из наькъа юхь дIа ца хецаш, дIахо а шоай вахар дувзадаьд эскара мугIарашца. Ала мегаргда, цар деррига шоай вахар цу гIулакха дIаденнад. Цу тайпара дIадоладеннад тIема гIулакхацара хьоашал Хьаштырнаькъан вежарашта Адамаи Ахьмадаи. Уж эпсараш ба, инарала даржага кхаьчабеце а, шоашта хьалхашка латта декхараш кхоачашде гIерташ, дикагIчарна юкъе хила хьожаш, хьабоагIаш ба таханарча дийнахьа. Лоацца дувцаргда вай уж хьабаьннача дезалах а, царех шоаех а лаьца.
Ахьмад а Адам а шаккха ваьв Наьсарен района Аьлтий-Юрта Хьаштырнаькъан Амиреи Налгнаькъан Фердовсеи дезале. Уж Хьаштырнаькъан, се зIамига кIаьнк волча хана денз, бовзаш ва со. Воккха саг вар цар тайпан Iаьла яхаш. Тхона лоаллаха вахар цун доттагIа. Ше царцига воагIача хана, тIема кийнаш ювцаш дола илли доахаш воагIаргвар. Цун иллеца дар «бухь багIа кийнаш» яха дешаш. Эрсий меттала аьлча, «будёновка» оалаш йола кийнаш яр цо йийцараш. Уж дешаш диц ца луш, воккха хинначул тIехьагIа, Ахциева Хадижата дIаоалаш долча «Яндаре» яхача иллена гIалгIай таржам деча хана, цунна юкъедихьар аз. Из илли дIадолалу «лепаш я лоамий бухь багIа кийнаш» яхача мугIарца. ТIема гIулакха мутIахьа хиннаб ала гIерт со, вувцаш волча шин зIамигача сага дай а. Иштта ца хилча, цар хоржарг а бацар цунца бувзабенна никъ. Вежараша дийша чакхъяьккхай Наьсарера № 3 йола юкъера школа. Цул тIехьагIа Адам деша отт Санкт-Петербургерча инарала А. В. Хрулёва цIерагIча гIирса-технически Iалашо лоаттаеча даькъе къахьегаргдола нах кийчбеча тIема академене чуйоагIача цIермашиннаькъа эскара а тIема гIулакха дIа-юха лелара а институте. Цига дешаш волаш, ший даь-наьна а къаман а сий хургдолча тайпара, шийх дика тIемхо хургволча беса деш цо. Хетаргахьа, цунна из карагI а даьннад. Институте даьккха пхи шу зехьа дайнадоацилга хьахайташ я цунна енна грамота, цун гIирс хозбеш йола тIема майдилгаш. Институт яккхарца цунна деннад эпсара чин. Карарча хана из воккхагIвола лейтенант ва. Из болх беш ва Ярославлерча цIермашиннаькъа механизаце 303-ча къаьсттача батальоне. Дика дIабодаш санна хет сона цун болх. Из бакъдеш я соахка 61207 тIема даькъа командира полковника В. Панарина цунна енна сийлен грамота. Цу тIа белгалдаьккхад Адам 98557-ча тIема даькъа ротанна чуйоагIача взвода (2-гIа тIаьш-гIорчаш увттаду) командир хилар. Цул совгIа, 2020 шера тIерроризманна духьалалаттача бIухой дикагIвола командир лаьрхIав цох. ХIанз Адам ший тIема гIулакх дIахо а толамца дIахьош ва.
ВоккхагIчунгара масал а эцаш, цул тIехьа ца виса гIерташ, хьавоагIа Ахьмад а. Цо яьккхай лакхе хьоахаяь Санкт-Петербургера тIема академи. Из а, эпсара дарже а волаш, къахьегаш ва Екатеринбурге. Шоаш отпусках цIабаьхкача, эггара хьалха уж бIаргтоха боагIача нахах цаI я цар наьн-нана МутаIалнаькъан Жарайдат. Дукха хIама бIаргадайна, хало яйза саг я из. Цун да Iаьлий Хьусен Сийлахь-боккхача Даьймехка тIем тIара цIа ца воагIаш, де доацаш вайнав. ТIемо шийна иштта чов яьяле а, Жарайдата а хоза хет аьнна хет сона ший йиIий-къонгаш иштта кхийна.
Цхьаькха цхьа дезалхо ва Амиреи Фердовсеи дезале, нагахьа санна из воI хиннаваларе, сона хеташ, из а вай мохк лорабара гIулакха дIалургвар аьнна хет сона даси нанаси. Цар дIа ца лой а, из ше хургвар вежарашта тара хила гIерташ. Цар караийца никъ дIабахьа ловш. Бакъда цар кхоалагIвола дезалхо йоI Хьава я. Из а, лакхара дешар дийша яьнна, къахьегаш я, царгаш тоаеча лорий клинике администратор йолаш.
Оалаш ма хиллара, Москва а цхьан дийнахьа хьалъяьяц. Цу сахьате инаралаш хилац эпсарех, шоай гIулакх нийса дIахьош, мехка гадаккха кийча болаш уж хьабоагIе, царех а хила тарлу инаралий мугIараш кхы тIа дузаш бола нах. Цхьа кица да-кх вай къаман цу хьакъехьа. Цо яхачох, «сатехача салтечох эпсар хиннав». Укхаза тIатоха лов, эпсар хулаш санна, инарал а хиннав. Вежарий Хьаштырнаькъан Адамеи Ахьмадеи аьттув балар лов, цар хержача халача новкъа. ХIаьта цар даьна-нанна баркал ала безам ба, иштта уж кхебарах а, Даьхен доазон лорадеча гIулакха, кхо ца беш, уж дIабаларах а.
Хьаштырнаькъан Ахьмад ший тIема хьакимца