Дешарга баьккха гӀа
Хьехархой техникум кхелла 100 шу даьннад
ГӀалгӀай йоазув а газет а кхеллачул тӀехьагӀа, керттерча декхарех цаӀ лоархӀаш, 1924 шера Буро тӀа хьайийлла хиннай ишколашта хьехархой кийчбергбола техникум. «Ленини дешари» яхача ший очерка тӀа Малсаганаькъан Зоврбика белгалдаьккхад, хьехархой техникума Буро тӀа долчарех дикагӀа дола цӀа денна хиннилга. ХӀаьта ший «Культура айяра дӀахьош бола къовсам» яхача статья тӀа Кураза Зоврбика аьннад: «...Квалифицированни учителаш-националаш кхоачам болаш ца хиларо ОНО къаьстта бола теркам тӀабахтар цу гӀулакхаца бувзабенна болча просвещене балха, хӀаьта шин шера баьча балхо Педтехникумера дешара болх дикка лакхбир. Ховш а тешаме а бола педагогаш-националаш кийчбе таро хилийтар...»
Из техникум хьайийллачул тӀехьагӀа, цига деша аьттув баьннаб хургболча хьехархой, йоазонхой, таржамхой, журналистий, кхычар. Къаьстта а боккха пайда боал цох къаман йоазонхой хила ловш хиннача наха. Цига наьна мотт хьехаш хиннав из Ӏилма дика довзаш вола Беканаькъан ДордагӀа Тембот. Цо хьийха ба дукхагӀа бола вай къаьнара йоазонхой: Озанаькъан Салман, Осменаькъан Хьамзат, Заьзгакъонгий Бахьаудин, МутаӀаланаькъан Хьажбикар, кхыбараш. Вай ишколашта доккха беркат даьнна хиннад цох, цун тховна кӀалха дешаш хиннаб хьалхара хьехархой Тименаькъан Зархмат, БӀарахой Идрис, Лаьнанаькъан Яхьья, Имагожанаькъан Заьлмаха, иштта кхы дӀахо а.
Техникуме дийшача нахах хьахулаш хиннаб гӀорбаьнна партийни а советски а болхлой. Царех цхьачар дакъа лаьцад къизача моастагӀашта-фашисташта духьала баьча тӀем тӀа. Укхаза дагавох сона Сурхо тӀа кхийна хинна Ӏарчакханаькъан Бексолта Берса. 20-гӀа шераш чакхдоалаш, цига деша а вахе, 1932 шера из техникум тӀехдика дешаш чакхйоаккх цо. Цкъа цох йоазув деш аз аьннадар, тӀема хана цо леладаь гӀулакхаш дика довзийташ дола дешаш: «1932-1933 шерашка цо къахьег ГӀалгӀай областа чуйоагӀаш хиннача Ахкий-Юрта. Хьалхарча лагӀан лоархӀам бола хьехархо хул цох. Царна тӀехьа доагӀача шин шера (1933-1935) йизза йоацача Галашкарча юхьерча ишколе къахьег. Балха тӀа лакхвеш, 1935-ча шера из хьожаву Мужечарча йиза йоацача ишкола директоралла. ДӀахо, шин шера цу гӀулакха тӀа хилча, 1939 шерга кхаччалца цу ишкола завуч а хьехархо а хул Берсах. Хетаргахьа, цун балха гӀулакхаш во дӀадолхаш хиннадац. Хьакимаша зув из, парте балха юкъеоз. Цу хана Галашкински оалаш кхале хиннай вай мехка. Цигарча ВКП(б) комитета болхлой хьаийбеча отдела кулгалхочун гӀонча хул цох. 1940-1943-ча шерашка цу отдела инструктор, пропагандаи агитацеи отдела кулгалхо; ВКП(б) секретарь хул. 1943 шера наджгоанцхой бетта, Берса цу хана 33 шу диза зӀамига саг хиннав, эскаре амал де вода. Из Галашкарча военкомато эскаре ваьккхача хана, фашисташ МагӀалбике кхаччалца хьатӀа а бита, цул тӀехьагӀа юхалаьхка хиннаб вай бӀухоша. Царна юкъе майрал гойташ, моастагӀчох мохк мукъабоаккхаш, хиннав Бексолта Берса а. Цунна енна хиннай «Кавказ лораярах», «Сийлахь-боккхача Даьймехка тӀем тӀа Германи эшаярах» яха майдилгаш. ХӀаьта эггара цун доккхагӀа дола тӀема совгӀат хиннад ЦӀеча Седкъан орден.
Берса гӀашлой бӀена (пехота) лейтенант, взвода командир хиннав... ТӀом чакхбаьнна бокъонца котало яккхалца, эскаре гӀулакх деш хиннав из. 1945 шера ардара бетта (фашисташа шоаш эшара мукӀарал даь 5 бутт баьнначул тӀехьагӀа) мукъавалийтав из тӀема декхарех...»
Иштта денал долаш а шоай мехка гӀулакх лорадеш а хиннаб хьехархой техникум яьккха нах. Царех хиннав тӀема хана политрук хинна Заьзганаькъан Бахьаудин а.
Хьехархой техникума хьалхара директор хиннав цӀихезача революционера Ӏоахарганаькъан СаӀида ГӀапура воша Осман.
