ГӀалгӀай къаман
юкъара газет

Кердадараш

ГIалме тIа иха бера ха дагалаьца

Хувцалуш доагIа сага вахар

Дукха шераш дIадахад, 1992 шера Пригородни районе баьха гIалгIай шоай фусамех беха цигара арабаьнна. Ткъаь итт шерал совгIа ха я из. Цхьа саг тешаргвацар цу хана, ишттал ха йоаккхаш, гIалгIай мехка ваха везаргва аьлча. Из-м дог даттIал хIама ма дарий. Сатувсилга яр цу хана а, из йолаш я хIанз а, бехача наьха дегашка. Цу хана цига нах баьхача ялхайтта юрта чуйоагIаш яр ГIалгIай-Юрт. Цхьа шовзткъа итт шу хьалха цох ГIалмисте оалаш хезарех я со. ХIанз Гадаборшакъонгий-Юрт я из (Куртат). Ер са дувцар цунах лаьца хургда.

Тха дезале эггара йоккхагIа яр са йиша Аза. Ялх бер дар тхо: йиъ йишеи ши вошеи. ВIалла а дагадоацаш, лоадам боацача хIаман тIагIолла дов даьнна валар хилар тха даь Хьусена. Тхо ялх бер эггара халагIча хана, нах хIаьтта мара СибрегIара цIа ца боагIаш, паргIата йоацача хана, бойла дисар. Со йиълагIа яр тха дезала юкъе.

Цхьа дезалхо, тха да венначул техьагIа, малха а ваьлар. Да бIаргагонза я ер, аьле, боча я тха из хIанз а, ханна йоккха яле а. Иштта дале а, ноанахой оагIорахьара даим новкъостал лоаттадир тха нанна, дезал кхебеш. ТIой-Юртара, Iарчакханаькъан Iиса оалаш, цIихеза саг вар тха наьна-да. Цун воI Беслан наха дика вовзаш вар. Тахан ше вайна юкъера дIавахавале а, цун дика гIулакхаш лелаш да наха юкъе. Ший хана дин дийша, гIаш хьажол даь, цIена вахара никъ дIабихьа вар из. Цигара моттиг Дала даькъалайойла цар. Цо тхона эшаш цхьа хIама леладанзар. Тхога массанега дешийта, тхо дерригаш вахаре дIанийсдаь, тхога лаьтта, саг вар из.

Цу тайпара этта ханаш яр уж. Бакъда хано шийдар дIадех. Иштта паргIатдаьннача хана, тха йоккхагIйолча йиший Азай, ГIалмистера зоахалол а дена, маьре яха йийзар. Ший вешийна ловш хиларах, тха нана кхы духьала яланзар. Цунна цу хана а даьннадацар барайтта шу. Мел дувце а, рузкъан болх ма бий из-м. Цу тайпара тахан Гадаборшакъонгий-Юрт оалача, цу ханарча ГIалмисте, нийсъелар из Коазошка. Иштта хоттаделар тха БуромагIе оалача моттигашцара вахар. Со кхувш йоагIаш мара яцар цу хана. Хетаргахьа, сона Дала денна ираз дар, из моттиг йовза йиш са хилар. Ма чIоагIа хоза, ший тайпара нах бахаш, дуненна паргIато йолаш, ялсмален чIегилг санна мохк бар-кх из, цу хана са бIаргашца хьежача! Дукхаза йодар со сай йишийна новкъостал де тIехьагIо. ЧIоагIа гIадйодар со, тхоай нанас цига хьоашалгIа яха пурам делча. Бер дIалаца е тхоайцига хьадоаладе таро хулар са. Со хьагар цига бахача нахах. Гобаьккха латташ кура, лакха лоамаш; баьццара аренаш, уллув гIолла Iододаш шийла ГIалми. Фу хургдар цул хозагIа? Берашта кхы фу эш? Каст-каста ГIалме тIа долхар тхо. ТIехьагIо сайца йиший бер а доаккхар аз уллув. Дукхаза дагаухар сона уж ханаш, дукха нешаш а бар цига, тайп-тайпарча урамашка бахар уж. Цу урамий цIераш дагахьа Iомайора аз, вайцигарчарна тара йоацаш, ший тайпара яр уж. Масала, Интернациональни, Ленина, Ватутина, кхы дIахо а.

Сарахьа гуллора тхо, цхьацца-шишша дувцаш. Со гаьнарча юртара хиларах, царна а хоза хетар сай юртах а дешарах а аз дувцар. Мишта яхар ца ховш, ха а дIайодар. ХIара денна хIана яц, аьнна, тоалуш, хозлуш йоагIар ГIалмисте, Буро тIа дIакхоачар итт минота, мел эшар цига долаш дар. Гаьнарча Ачалкхе яхача сона чIоагIа тамашийна хетар, селлара дукха адам лелаш, эцаш-йохкаш бараш бIаргабайча. Каст-каста долхар тхо Буро тIа бурчолгаш тIа хохкадала, сурташ даха, салоIама моттигашка хила. ВIалла а дог а эккхацар е кIаьд а луцар, иштта дар цигара вахар.

Дикка ха яьнначул тIехьагIа, из деррига дохаргда аьлча, со а е саг а тешаргвацар. Бакъда дагадоацар хилар. Хоза нах баха Iохайшача ханна, доацача бахьанах шоай фусамашкара бехар уж, хIанз а цига де доацаш бисараш ба. Массанеца цхьана, Гадаборшакъонгий-Юртара, байдда, арабала таро хилар са йиший а цар дезала а. Бакъда цул тIехьагIа, башха вахар хоттадаланзар цар укхаза. Халонаш дукха лайра, балха моттигаш яцар, юха цIаваха таро яцар, кхаьч-кхачача наьха фусамашка ухаш, бала озаш, цхьа ха яьнначул тIехьагIа, цIаьхха, хала лазар гуча а даьнна, велар са найц а.

Дукха цул тIехьайисанзар йиша а. ЦIагIа хоза ший дезалца къамаьл дувцаш ягIаш, цIаьхха, инсульт оала лазар кхийтта, ши кIира мара ца доаккхаш, из а дIаяхар. Ла хала долаш, хIамаш дар уж, наха духьалдаьннараш. Уж-м тахан а жоп доацаш латта хаттараш да. Бакъда из ха йоагIаргья вайга, бокъо меттаоттаеш йола. Вон тIехьа дика доагIа оалача дешах тарра, сатувсилга массаза а хила еза.

Тахан Гадаборшакъонгий-Юрт, тхьовра хиннача беса еце а, гIалгIаша шоай юрт юха хьалъюзаш йоагIа. Хоза, доккхий цIенош хьалдаьд, боахамаш чулостадаьд. Балха моттигашца халонаш яле а, уж, Наьсаре Iоухаш, балхаш деш ба, бакъда бахаш-м шоай Гадаборшакъонгий-Юрта ба. БIарахой, Гадабршанаькъан, Шовхаланаькъан, Патанаькъа, Хьулахой, Дзовранаькъан — дукха кхыдола а тайпаш дах цига тахан а. Яхь йолаш, моллагIйолча халонашта духьалъотталуш, денал дола кагийнах бахаш, юрт я из.

Сона ховчох, тахан а Донбасс йоаккхаш Украине РФ бIухоша дIахьош йолча лаьрххIача операце дакъа лоацаш дукха ба цу юртара кагий нах. Росгварде а кхыча Iаьдала балхашка а ба уж, тхьовра денз. Эггара халагIча хана, нах цIабахара духьаленаш лоаттаеш хиннача шерашка, дукха къахьийгарех а ба къаьстта уж а Пригородни района кхыйолча юрташка цIабаха баха а кагийнах. Даим а цхьан тайпара мича хул цхьаккха а. Из хьал а хувцалургда дикача оагIорахьа. Цох теша а лов.

Электронни газета язле

(PDF) кӀира цкъа арадувла къаман юкъара «Сердало» газет, цӀагӀара ара ца воалаш деша таро я

Хьаязде