1864 шера из ваьхав, ший доалахьа дукха доахан а долаш, укх юрта. Бакъда тӀехьагӀо из Яндаре ваха дӀавода. Юртхоша яхачох, Долакха-Юртара нах а баьхаб ГӀайрбика-Юрта. Уж шоайла гаьна ядац. Хозача моттиге улл ГӀайрбика-Юрт. Цу хана а нах укхаза баха Ӏоховшара бахьан хиннад, хьун йисте уллаш хилар, цул совгӀа, массехк хьаст боаллаш моттиг а хиннай ер. Эггара дукхагӀа вахаре эшар укхаза хиларо наьха безам тӀаэзаб. Цу ханашка е газ а, е хий а, е сердал а мича хиннай. Цудухьа шоашта дахча хьатӀада моттиг а хий а хиларах, Ӏохайшаб нах. ДӀаяхача ханашка юхахьежача, вай дай чӀоагӀа халонаш озаш баьха хилар хоалуш хул. Массанахьа санна укх юрта а хиннад иштта. Малхара кашамаш хиннад юрта йисте, хьун оасашка. «ХӀанз а тӀехьа ихад, цох тамаш еш, цу моттигага хьажа тха юртара бераш», — яхаш дувц юртхочо Ховтанаькъан Ахьмада.

Вай къам мехкахдаьккхача хана, ер юрт нахах ӀоцӀенъяь хиннай. Бакъда нах юхамехкабаьнначул тӀехьагӀа, Пригородни районера цхьайолча юрташка, хӀанз санна хинна хургда-кх из, нах цӀабахар низткъала хиннад. Цудухьа укхаза лаьтта а лаьца, хьалхарчарца ваха хайнав Батайнаькъан Султан. Цул тӀехьагӀа, кӀезиг-кӀезига боагӀаш нах хьатӀабоагӀаш, юрт хьалйизай.

«Цхьа ткъаьх саг вӀашагӀкхийттав юрта. Цу хана мехкдаьтта доаккхаш моттигаш хиннай юрта йисте. Бийсан араваьлча, лампаш йоагаш санна еррига аре сийрдайоалаш хиннай, мехкдаьтта цӀера ала турбашкара урагӀъухаш. Вышкаш латтар укхаза», — яхаш, дувц Ахьмада. Уж ханаш-м сона а дагайоагӀа. МагӀалбик йолчахьа гӀулакх нийсденна со тха нанас шийца югаш, гӀадйодар со, сай царга хьажа таро хургйолга ховш. Ишттал чӀоагӀа тамашийна яр из сигала урагӀъуха йоккха цӀи. ТӀехьагӀо-м ма кхетий цун бахьан малагӀа да. Уж ханаш яр цо сога йийцараш.

Цу хана 300-500 кубометр мехкадаьтта (цхьан кубометраца ялх совгӀа баррель я) доаккхаш хиннад цу моттигера ден-бус. Хала ханаш хиннай цу хана нах баха хайшараш. Цхьаккха вахара таронаш йоацаш, газ, сердал, хий доацаш, машенаш ца лелаш, никъ боацаш, ишкол, тикаш йоацаш, геттара а чоалхане ха хиннай из. Бакъда вай нах массаза а, кхера тӀа Ӏоховшабой а, баха хьожаш хьабоагӀа. Хетаргахьа, халонаш яле а, шоаш хьадаьр лорадеш, къахьегамца аттонга кхача гӀерташ, шоай доалахьарчох хьурмат деш, баьха хургба-кх уж.

Наха, шоаш цӀенош деш, хьу кхихьай, из ураувттаеш хьалъяь ишкол хиннай юрта бераш деша ихар. Из а йиълагӀча классага кхаччалца мара хиннаяц. ГӀайрбика-Юрта цхьан къоаночо дийцар из. «Йиъ класс яьккха даьлча, бераш Наьсарерча интернате дӀадига дезаш хулар, дӀахо дешаргдолаш. Цхьабрий цхьа ираз хьайзе, цига гаргара нах бахаш хилча деша таро хулар, дукхагӀбараш интернате багӀар. Со-се ва-кх, Юкъерча Ачалкхерча наькъаш вӀашагӀкхетача моттигера ваьле, укх юрта чуваллалца гӀаш никъ баьр», — аьлар цо. Иштта дуккхабараш а ихаб. Наггахьа болхлой боалабеш машен йоагӀаш нийсъелча-м, наха боккха кхаъ хулаш хиннаб. Эггара хьалха ГӀайрбика-Юрта асфальт биллар 1972 шера, цул тӀехьагӀа, кӀеззига кӀоагаш дӀакъовла дийзадеце, кхы кулг тоха а дийзадац. Советий Ӏаьдал лаьттача ханашка, иштта чӀоагӀа дора хьадеш дар, яхаш, доаккхал ду юртхоша шоай наькъах хӀанз а.

1999 шера хий а чудиллад ГӀайрбика-Юрта. ХьунагӀара дахча доагадеш дикка Ӏазап лайначул тӀехьагӀа, 2007 шера газ а чуйиллар юрта. ДӀахо дӀадоладелар сийрда вахар. Таханарча дийнахьа ГӀайрбика-Юрта хьалдаь маьждиг да, тиша яле а, деррига бераш деша ухаш ишкол я. Амбулатори хьалъяьй, лорашта болх бе а нах тӀаэца а моттиг я, кхыметтел лоалахарча Долакха-Юртара лораш а боагӀа укхаза, цхьайолча хана, нах тӀаэца, могашал тоае. Дийнахьа кхозза Наьсаре йодаш автобус а я.

Шоай юрта тика, администраци я, мел дийцача а даь даьннар-м гуш да, таронаш хувцаеннай дикача оагӀорахьа. Иштта го йиш я хьалдаь доккхий боахамаш. Хозача кирпишках яь карташ, дикагӀйола коанаӀараш. Массехк шу хьалха яцар из таро, укхаза бахача нахага. ХӀанз паргӀато яьннай, кӀезиг-дукха дӀа-юха хьайна, хӀама хьаде безам болчоа. ТӀаккха укх юрта бахархой даиман къахьегаш хьабаьхкарех ба.

Цунга хьежжа, шоай вахар а тоадеш боагӀа. Юрта виъ фермер ва. Цар шоай доалахьа дукха хьайбаш леладу. Юртхошта а царгара пайда боал, иштта Ӏаьдала дӀачудала маша хул, хьайбашкара хьадаьккха, цӀена, маьха чухьнахьа. ХӀаьта а массанахьа санна кхоачамбоацараш да укхаза. Цкъа-дале, берий беш яц, из ца хилча, ноаной балха баха йиш яц. ТӀаккха балха воацача сага юрта ваха хала ма дий. ШозлагӀа-дале, спортаца дакъа лоацаш хургдолаш, берашта хьаяь моттиг яц. Тахан къаьстта кагирхошта ца хилча даргдоацар да из. Ишкола а кердаяккхар дезаш бар юртхой, хӀана аьлча бераш а ӀотӀакхийттад, хьалхаръ — яр тиш а еннай. 

Цхьацца кхоачамбоацараш ца нийслуш-м хилацар юртара вахар, хӀаьта юрт ше гаьнарча моттиге уллаш хиларах, дукхагӀа совдоалаш а хул вахаре эшараш. Бакъда цхьа барт болаш, дика-во декъаш, кега ца луш, шоайла безаме, во денача ди-бийса ца къовсаш цхьана латташ, хьабоагӀа цигара нах. Юххера, вай укх дунен, вахара маӀан деций барт-цхьоагӀо хилар? Из ГӀайрбика-Юрта бахархоша чӀоагӀа лораду дош да.