Мехкадаьца Келаматанаькъан Махьмуд-Iаьлаца, «САФМАР» яха промышленно-финансови моттиг лелаеш волча бизнесменаца Гуцаранаькъан Микаилаца лоамашка баха хилар уж. «САФМАР» яхача моттиго гIо де лерхI укх шера лоамашкара гIалаш меттаоттае. Дукха ха йоацаш хиннача кхетаче Мехкадаси, Гуцаранаькъан Микаилеи баь соцам ба, гIалаш меттаоттаярал совгIа, ерригача ЖIайрахьа районе хувцамаш де деза, аьнна. ХьатIаухача туристашта салаIа, паргIатта ха яккха аьттув хургболаш, отелаш, кемпингаш хьалъе еза цига. Кулг тоха эшаш мел йолча моттигашка а керда хувцамаш де деза. Россерча культуран гIулакха йолча министерствон болхлошца дийцар, эггара хьалхарча аргIагIа хаьрца дIаялар кхерам бола гIалаш тоае еза, аьнна. Царех я Обн-Хо, Кели, Пхьуй.

Таханарча дийнахьа тоае дIайолаяьрех я Ний, Морч, Хьарп. 2023-гIа шу йистедалалехь чакхдаха дезаш да уж балхаш. Федеральни оагIоно хьахьожадаьча ахчах тоаергья ВIовнашке, «Тхьаба-Ерд» яха моттигаш. Обрывалин Сергей республике венав, из болх дIабахьа безача моттигашка хьажа, цигара хьал тахка ловш. ВIашагIкхетаре дийцар, шоай хьалха хинна куц хувцалургдоацаш, цхьан хана шоаш хиннача беса хургйолаш, гIалаш тоаяр геттара лоархIаме да, аьнна. Из гIулакх иштта дIагIоргдолаш, вайцигара цу балхах кхеташ бола говзанчаш, арахьара болхлой гулбаь, тоаеш латт гIалаш. Вай Мехкадас белгалдир, тахан уж гIалаш меттаоттаяр эггара хьалха бе безача балхах ба, аьнна.

Царца дувзаденна да къаман истори, цар хьагойт даьша леладаь вахар, цунга хьежжа, гIалаш хаьрца дIаялийта йиш яц. «Любимова Ольгайца, Гуцаранаькъан Микаилаца Москве дийцадар оаха, цхьана оарцагIдаьнна, уж гIалаш тоаяра гIулакх. Республикера лоархIаме моттигаш я уж! ТIехьенгара тIехьенга кхоачаш, тахан лораеш лелае езарех я, даьй баьха уж беркате моттигаш», — аьлар республикан кулгалхочо. Ер бутт йистебаьлча, болалургба болхлой «ВIовнашке, «Тхьаба-Ерд» яхача моттигашка лаьтта ахка. Из болх дIахьоча юкъе хургба мехкара Iилманхой, цу гIулакха лаьрхIа бола къахьегамхой. Цу моттигашкара болх йистебаккха лерхI, ГIалгIайчен паччахьалкхе хьахинна 100 шу дездергдолча 2024-ча шера.

«Из болх дIабахьа гIо де кийча болча нахаца цхьана меттаоттаергья вай лоамара гIалаш. Культуран гIулакхах йолча министерствос новкъостал дергда цхьайола моттигаш тоае. Цу гIулакха эшаш дола каьхаташ кийч а даь, дукха ца говш дIаболабергба болх. 5-10 шу дIалоацаргдолча цу боккхача балхо лоамара дукха моттигаш тоаергья», — белгалдир Обрывалин Сергейс. Гуцаранаькъан Микаила гIо даь тоаяьча Бишт яхача моттигага хьежар хьаьший. 2021-ча шера бизнесмена дайтача ахчах чакхбаьккхар из беркате болх. «Бишт яхача моттигера 22 гIала тоайир цу хана. Царна юкъера йиъ, тIема гIалаш лоархIаш яр. Тайп-тайпара хIамаш, нах дIабехка боахка 1700 моттиг гучаяьлар цу хана. 1926-ча шера, уж гIалаш дикка латташ йолча хана хинна хIамаш яр цигара кораяьраш. Цига баьхача вай даьша тIехьенна яхаш лорадаьд из деррига. Цхьаккха хIама ца дойташ, боаггIаш бола лерхIам беш дIачакхдала декхарийла да вай — тахан кхийнараш. Вай селханара культура я из, вай къаман истори да», — аьлар Гуцаранаькъан Микаила.

Федеральни оагIоно новкъостал деш, хьалъе лерхIача моттигий доазонашка хьожаш чакхбаьлар хьаьший. Царна юкъе я филармони, театр, музей. Магасерча 17-ча микрорайоне дIахьоргба из болх. Кхаь шера хьалъяь йистеяха лерхI, 4,5 млрд ахча дIадодаш йола уж гIишлош. «Культуран оагIув хьаллоацаш йола филармони, музей, театр санна йола моттигаш вай республике тахан геттара эшаш я. Вай къаман истори лорадергдола моттигаш я уж. Ишттача наькъаца, культуран гIулакх дегIакхувларгдола, лорадергдола кагирхой тIахьеха аьттув баргба вай. Вай дувцар да, боаггIача боараме хьаллоацаш, дIадахьа деза къаман доккха истори», — белгалдир мехкадас Келаматанаькъан Махьмуд-Iаьлас.