Воча хIамах кIалхарваккхар
Интернетера пайдане хургдараш хьаэца Iомабу вай мехкара кагирхой

Тамашийна чIоагIа хувцаденнад вайна гонахьара вахар. Советски ханашка даьккха кино хьахьокхаш го тйиш я урамашкара михаш, фуражкаш техка лела нах, геттара кIезига нийслуш хинна машинаш; из дайча таханара ха мел кхыча тайпара я кхетаду вай, бIарчча истори да дIадахар. ЧIоагIа хувцаеннай наьха оамалаш, гIулакхаш.
Кхыйола ха яр цу хана лаьттар… Телефон, радио ийца саг чувеча, гонахьа мел бола лоалахой гуллора цунга хьажа, хIаьта тахан-м саготалла дикагIа йола телефон, сурташдоахарг, сердал теларг эца йиш йолаш да бераш. ВIалла а доаккхал а дац цу хIамаех тахан. Историкаша ювц кхеран бIаьшере, тIаккха борза бIаьшере, цул тIехьагIа аьшка ха, нах космосе аха, токацара дукха гIирсаш хьаде болабенна бIаьшере, таханара ха – смартфона ха. Дунен йисте вахача сагага минот ялалехь моллагIа хоам дIакхачийта аьттув ба тахан, телефонашка гIолла вайх хьа ца кхеташ хоам бац бIарчча дийнахьа. Уйла е эттача, ма дукха а да-кх вайна гонахьа. Цхьаболча наха, къаьстта берашта, кагирхошта хет, интернета оагIонашка шоашта дагадеххар язде, дувца йиш я, аьнна. Нийса кхетам ца луш, малагIдар ийрча да е во да хьалха ца доахаш, кхебаьлга да из. Цудухьа тахан интернет хьалйизза ба бакъдоаца хIамаш вIашагIдехкараш, водар, воагIар Iехавераш. Тахан даьшта, ноаношта тIалатташ хIама да из!
Бера хана денз, дIадувца деза дезалхочунга уж тайпара хIамаш, дIахьеха беза нийса никъ, бIарглакха беза царна тIехьа. Дешара моттигашка, министерствошка кхоачаш хIама да из! Интернета оагIонашкара цхьацца хIама дешаш зув Iа, шоайла къамаьл хоттаденнача цхьаболча наьха кер чу мел дорхал, къизал йоалл. Цар дIа-хьа бувцача метто хьагойт деррига. Бера хана денз; дас, нанас къахетаме, сабаре, Iимерза, дика хилар мел лоархIаме да хьалхадоахаш, шоай гIулакхашца из дIахьокхаш хилча хила йиш яц аьнна хет иштта. Цу тайпара кхеваь дезалхо интернете ший классерча сагах велаш, из бегвоахаш, футтарвеш, цун сакхаташ нахалдоахаш вагIаргвац; интернета оагIонашка гIолла нах Iехабеш, наркотикаш йохкаш хургвац. ЛерттIа кхетам луш кхеваьр къамаш къестадеш, во цIераш тIаехкаш, Iовдала хIамаш яздеш хургвац.
Дезала юкъера Iадат массахана ший бух болаш хиннад. ЦIенъюкъе лораеча оамалаша, гIулакхаша сагах саг ву. Вай мехка дукха кагирхой иштта кIалхарбоах даьша, ноаноша воча хIамаех, берригаш а кIалхарбаха, нийсача наькъ тIа баха лов-кх тахан… Атта, сиха ахча эшаро бустам, боарам боацаш болхача блогерашта тара хила хьожийт, кагирхоша кхетаде деза, цкъа бIехвелча, ше мел йоаккхача хана цIенвала везаргволга. Уйла, хьаькъал дIа ца кхачарах, ма дарра хIама кхетадеш цахиларах набахта ваха йиш я саг. Интернете денош дIакхухьача кагирхоша кхетадац тахан, шоашта дагадеххар яздеш, бокъо йоаца хоамаш доаржадеш вагIар мел кхераме да. Терроризм, экстремизм яхача оагIонашца дувзаденнарех лорабала безилга, Iаьдало бокъо йийхка хIамаш дувца йиш йоацилга, цхьанне оалаш хезадар аьнна цхьаккха хоам боаржабе йиш йоацилга дIаяха деза даьша, ноаноша шоай берашка.
Хийла цар бегашта дувцаш долча хIамах доккха халахетар хила йиш я. Iаьдала болхлоша хIара денна хьадувцаш латт тахан, кагирхой, бераш тувлабеш бола, воча наькъашта уж тIахьехаш бола зуламхой интернете гIолла шоай бIеха болх дIакхухьаш болга. Даггара кхайкарал ду вайга; цу хIамаех лорале, фе хила, хьаькъале хила, яхаш. Тайп-тайпара масалаш хьакхувлаш, харцахьара никъ харжаро сага вахар толхаделга, ираз доаделга, гонахьа мел вар а халчаоттавелга дIадувца деза боккхийчар. Уйла ца еш даьча гIалато деррига вахар юхмаччахьа доаккхилга, хьай къаманна, республиканна накъавоалаш, массане лоархIаш, беркате саг хила безам бале; цIена, тешаме, дийша, къахетаме, бакъдолча хIаман тIехьа волаш; дIачакхвала везилга дIаяха деза цIагIа, ишколе, дIахорча дешара моттигашка. Дика хIама, наха накъадаргдар, пайда боаржабергбар хьаллоацаш, кхыбараш а цу наькъа тIахьехаш дIабахьа беза вахара никъ. Масала, онкологически лазарашта духьала дарба кхелла саг дерригача дуненна дIавовз, юртбоахама хьал тоадеш дола хIама юкъедаьккха, цох пайда эцар массанена накъавоал. Тайп-тайпарча оагIонашцара беркате гIулакхаш дIадовзийташ, иштта хилар мел лоархIаме, дика да яхаш хьалкхебе беза дезал. Вайна массанена ховш да, интернет дуне дизза долча хоамий, бIарг ма кхоачча долча хIамай доазув долга.
Эзараш наIараш, кораш хьаделлаш йолча цу моттигера дуккха дикаш Iомаде, хьаэца йиш я сага, иштта во мел дар, ийрчадар хьаэца йиш я. Цудухьа, даьй, ноаной, хьехархой декхар да тахан из деррига ханнахьа дIадовзийтар, цхьацца бола болх, говзал ший цIагIа гIанда тIа ваггIаше интернете гIолла Iомае йиш йолга, дикадар лехачоа дикадар корадоагIилга, водар лаха гIертачо водар мара хьа ца эцилга. Дукха моттигаш я, интернетерча ловзараша чуэзе, шийна гонахьа кхы цхьаккха хIама бIарга ца гуш, саг Iехалуш. Зехьа ха йоаеш, Iовдалча, къизача, сага сий доадеча хIамашка хьежаш, царех сакъердам хулаш вагIача сага пайда бергбац е шийна е наха. Кхетаде деза, дикал йолча къизала моттиг йоацилга.
Вай къам тхьовра денз хоза, беркате Iадаташ, оамалаш лораеш хьаденад, тахан хIара сага ший цIагIа лоаттаде деза из, де йиш йоацаш дийхка дола гIулакхаш белгала хила деза цIенъюкъе. Деш хIама доацаш, цхьаккха пайда боацаш, Дала хьаденна беркате денош дIаухийташ лелача сага дикадар Iомадац. Наха юкъе хоза цIи тIехьа йолаш, лоархIаш, нах безаш, наха ше везийташ хилар хIара бусалба сага декхар долга дIахайта деза дезала. Къаьстта из оагIув хьаллоацаш болх дIакхахьа беза кхувш латтарашта юкъе хьакимаша, политикаша, юкъарча болх бечар. Вай дерригаш фе хила дезаш, хIаранена дагадахка дезаш хIамаш да уж, иштта мара ураотталургьяц вайна цIена уйлаш, дика дегаш, беркате гIулакхаш дола тIехье.
МоллагIа во хIама хьахезача, из геттара айдийя дувцаш санна; дика гIулакхаш доаржаде сиха хила яхаш тIахьеха беза вай дезал. Сага дог хьастар, лоалахочун дикахетар дар, хоза, безаме дош аьнна а маьл баккхар, моллагIча сага даь беркате хIама массанена дIадовзийтар, кхыбараш а цунна тIахьехар да вай хьаллаца дезар, ши шай хиллал пайда боацараш ца дувцаш, царна ха ца йоаеш. ЦIена уйлаш, къахетаме дог дар интернете а вовзаш хул, цо деча къамаьлах. Ханнахьа, нийса беннача кхетамо сийрдача наькъ тIа йоаккхаргья вай тIехье, цун уйла еш хила деза вай массахана!