БӀаь шера баь никъ
ГӀалгӀайчен профсоюзий бӀаьшерен Ӏадаташ даржаш доагӀа

Ховш ма хиллара, 1924 шера ГӀалгӀай автономни область хьакхоллар массайолча вахара оагӀонашка доккха хувцамаш хиларца дувзаденна дар. Ӏаьдал хувцаденначул тӀехьагӀа большевикаша хьалхарча мугӀаре оттайир болхлой профсоюзаш. Советски Союз йолча хана, дукхагӀа бар мехка бахархой царна юкъебоагӀаш.
Из болам вӀашагӀболлаш, ГӀалгӀайче дӀалаьрхӀар административни, партийни соцамаш. Хьалхарча аргӀагӀа болхлоша теркам тӀабахийтар, граждански тӀом лаьттача хана дохадаь юртбоахама моттигаш юха меттаоттаяра. Из бахьан долаш, профсоюзаш гӀоръяьлар наха юкъе.
Вайна ховш да, моллагӀа болча балха толам тийша ба кулгалхочох, цо ший болх лерттӀа вӀашагӀболларах. Цунца цхьана эшар да, уллувра нах шоай болх бовзаш хилар, уж дика толамаш дахара кийча хилар.
Профсоюзий болам дегӀабар тийша дар вай мехкара болхлой къахьегама говзал йолаш хиларах, цу тайпара болхлой массанахьа тоъаш хиларах.
1936 шера Нохч-ГӀалгӀай АССР хьакхолларца дувзаденна, республикан профсоюзий организацеш, областной профсоюзий советах дӀакхийтар. Нах мехкахбахале, вошал долча шин къаман нах, шорттига гӀа боаккхаш, хувцамий наькъ тӀа болхаш бар.
Гуш да, мехкахдахарах юртбоахама доккха зе хиннилга. Юха мехка баьнначул тӀехьагӀа, гӀалгӀаша кердаяьхар профсоюзаш.
1992 шера, Российски Федерацена чуйоагӀа ГӀалгӀай Республика хьакхоллаш; дешара, унахцӀенон, юртбоахама, культуран, иштта Мехкдаьттагазстройпрофсоюза даькъ тӀа болхлой болам бар. Из хьал хилар 2004 шерга кхаччалца. Болхлой бокъонаш лораяра, цар га даккхара йола профсоюзни орган цахиларах, дукхача наха халонаш нийслора.
Моттигерча болхлошта лаьрхӀа дола керттера хувцамаш хилар 2004 шера наджгоанцхой бетта 24-ча дийнахьа ГӀалгӀайчен Парламенте. Цу хана, Россе профсоюзий Федераце кулгалхочун гӀончас Суриков Алексея, иштта лоалахарча республикай викалаша дакъа а лоацаш, вай мехкарча Профобъединене кулгалхочун дарже хержар Жандиганаькъан Аланбик.
Белгалде деза, цунна тӀехьа шоай кхадж тессар республикан бе-беча къахьегамхой профсоюзий 53 викала. Из вовзаш вар ший хьаькъал, лакха сакхетам хиларца. Къаьстта из бахьан долаш, таро хилар цун, профсоюзий болх тоабе ховргдола дика тоаба вӀашагӀйолла. Цун керттера маӀан-болхлой хьаллацар, хьамсара мохк дегӀабоалабар.
ТӀеххьарча массехк шера, ГӀалгӀай Республикан профсоюзий организаце Объединенена кулгалдеш я Оздой Хади. Цо яхачох, цу юкъа карагӀдаьнначо хьагойт, малагӀа толамаш даха таро хиннай.
«Болх дика вӀашагӀбелла хиларах, карагӀдаьлар дукхача болхлой хьашташ кхоачашде, цар бокъонаш лорае, чоалхане экономически хаттараш кӀезигагӀа хилийта. Ювцача болхлой объединене дакъа лоац наха болх лоаттаберашца а иштта паччахьалкхенца а, къахьег бахархошта нийсхон тӀехьа дола хьалаш кхоллаш», - аьлар Оздой Хаде.
ХӀанзарча кулгалхочо дукха теркам лоаттабу профсоюзни мугӀарашка кагирхой юкъебахкара. ЛаьрххӀа долча хьалаша хьагойтачох, ди тӀехьагӀа уж дукхагӀа хулаш латт. Масала, ГӀалгӀай паччахьалкхен университете вӀашагӀъехкай студентий тоабаш.
Тахан цу боламо ший теркам боацаш битац, ЛаьрххӀача тӀема операцен доакъашхой, цар гаргара нах. БӀухой кхайкаралах, цар вӀаштӀехьадоаккх профессега кийчо яр. Безам барашта кхыча мехкашка дикача хьалашка уж кийчбу, царна езача профессех болх беш хургболаш.
«Оаха доаккхал ду, ГӀалгӀайче кагирхой дика теркалбеш хиларах; цар унахцӀенонга хьожаш, социальни Ӏалашон хаттараш кхоачашдеш да тахан. Таьрахьашца дегӀаахар, экономикан даькъ тӀа хувцамаш хилар -из деррига чулаца а довза а дезаш да, цунна керда таронаш хьакхолла езаш я»,- аьлар хоамо.
ХӀара бетта профсоюзаша дика гӀулакхаш ду. Кхачан даараш декъаш е ахча гулдеш, новкъостал ду цар бӀухошта а иштта цар гаргарча наха а. Цу тайпара, дӀадахача шера, 150 эзар сом мах болаш, Курски областе дахача берашта тӀабувха гӀирс ийцар.
Мехка кулгалхочо Келаматанаькъан Махьмуд-Ӏаьлас хьал а лоацаш, цар дийцад ГӀалгӀай Республикан вахара-къахьегама комисси хургйолаш.
Цул совгӀа, маьцхали бетта 30-ча дийнахьа, ГӀалгӀай Республикан профсоюза болхлочун Ди долаш, лаьрххӀа йола проект чӀоагӀъергья.
ГӀалгӀайчен профобъединене дегӀаяра тӀехьа, дӀахо а къахьегаргда, цу даькъ тӀа кхы а дукха толамаш доахаргда.