Век печатного слова
«Сердало» газета 100 шу дизарах, дувц республикерча дешархоша
В Экажевской школе № 5 прошло мероприятие, приуроченное к 100-летнему юбилею Общенациональной газеты «Сердало». Школьники вместе со своими учителями обратились к истории главного печатного издания Ингушетии, вспоминали имена и биографии выдающихся людей, стоявших у истоков национальной журналистики, а также тех, кто в разные годы достойно продолжал дело первопроходцев.
Эггара лоархIамедар да, газето наьна мотт хьаллацара тIехьа баь болх. Вай къаман боккхача йоазанхоша «Сердало» газетера дIаболабаьб шоай кхоллама никъ. Царех хIаравар хIана вац аьнна, цу газете къахьегаш хиннав. Газето низ телаш, литературан вахаре доккха дика кхолла шерагIа дола наькъаш хьаделлаш, шоаш кхеллар, «Сердалога» гIолла дерригача къаманна дIадовзийташ, чакхбаьннаб уж.
Царех хIаране дукха беркате, хоза уйлаш яр укх моттигаца ювзаенна. Хьалхара гIа баккха гIо даьд царна укх газето», — дийцар «Сердало» газета керттера редактор йолча Курскенаькъан Хадижата.
Эккажкъонгий-Юрта газета лаьрхIа дIайихьача кхетаче эггара лоархIамегIа йола хьаьша яр из. Хьехархоша, гулбеннараша дийцар, къаман мотт лорабара тIехьа хIаране лаца дезача дакъах. «Тха дешархой чIоагIа раьза болаш боагIа наьна меттах йолча урока тIа. Хьехархошкара шоаш хьаийцар, вахаре леладе хьож уж.
ГIалгIай меттацара кIоаргаленаш йовза сутара хул бераш. Бакъда геттара чIоагIа вай массане теркалде дезаш да цхьа хIама... Шоай цIагIа, дезалашта юкъе гIалгIай мотт кIезига бувц бахархоша. ЧIоагIа доккха гIалат ду цхьаболча даьша, ноаноша, наьна мотт вахаре селлара лоархIаме бац аьнна хеташ, шоай дезалашца эрсий меттала къамаьл деча хана. Эрсий мотт а, кхыдола метташ а эшаш да вахаре, бакъда, ший къаман мотт юстарбоахаш, хийра мотт массе моттигашка лебар харцахьа да. Иштта дIаболхача наьха цIагIа къаман метта лар а ца йиса тарлу. Мотт битача, хийрадоал къаман боча Iадаташ, оамалаш, истори, культура. Из дицде йиш яц вай! Къаман еррига хозал, цун меттах йоалл! Мотт лорабаро дIаходараш а лорадеш дIахьоргда. ХIара сага дег чу боча хила деза меттацара хIама», — дийцар Эккажкъонгий-Юртарча № 5 йолча ишколе наьна мотт хьехаш йолча Беканаькъан Гитас.
Къонача хьехархочо ший балхарча новкъостаца, МагомадовгIар Танзилайца вIашагIъеллаяр из кхетаче. Деррига мишта дIадода зийча, ховш дар ший болх цо лакхача боараме белга. Дешархоша йийшар гIалгIай меттала байташ, актёрски кхолламцара шоай говзал хьахьокхаш ловзараш а увттадир. Викторине дакъа лоацаш, гIалгIай меттала дола кицаш, оаламаш дийцар цар. Беканаькъан Тембота язъяьча «Сердало» яхача байто, ТIумхой Хьавай «ГIалгIай мотт», «Багахбувцам» яхача поэтически мугIараша, Коазой Аслана «Наьна мотт», «Со дунен чу ваьлча денз» яхача байташа геттара сийрдаяьккхар из кхетаче. ВIашагIкхетар дIадихьар дешархоша: ТIоалданаькъан Хаде, МутаIаланаькъан Iаддал-Малика, Гаьгенаькъан Хьавас, МутаIаланаькъан Раянас, Султиганаькъан Динарас, Йовлой Ясминас, Гаьгенаькъан Лейлас. ХIара дешархочо хьахьекхар, мел безаш, боча болаш шоаш наьна мотт лелабу. Еррига кхетаче хозача, кIаьдача наьна меттала дIайихьар.
«Сердало» газето къаман мотт лорабара тIехьа лаьцача даькъах, къаман беркате гIулакхаш дебадеш цо тхьовра денз хьабенача бIаьхий болча наькъах дийцар гулбеннараша. Хьехархоша берашта дийцар, мел хала никъ хиннаб газет кхоллаш хьабенар, вовзийтар из хьакхелла Малсаганаькъан Кураза Зоврбик. ГIалгIай къаман дошлорг, вIашагIдоллаш, гIалгIай къаман хьалхара Iилман грамматика оттадеш, дийца варгвоаца боккха болх дIабихьача Кураза Зоврбика вай метта доккха дика даьд. Цунна уллув лаьттача хьалхарча поэта, прозаика, хьехархочо Беканаькъан Тембота, «Сердало» газете бектокхаме секретарь, таржамхо, гIалаташ тоадер волаш, йитача сийрдача ларах дийцар. Къаман поэзи кхоллаш, тоаеш лаьттача цу сага вай мотт тоабеш доккха новкъостал даьд. «Сердало» яхача газета истори дошоца кхаьла йолча цIерашца дувзаденна да ала мегаргдолаш да. Уж цIераш яйзар берашта, цу беркатеча кхетаче. Ший цIерага хьежжа сийрда дола газет, тахан а хьинаре къахьегаш, къаман вахаре керттера дакъа лоацаш, наьна мотт боча лорабеш, боаржабеш дIадодаш да. Беркате хилба цун никъ!