ГӀалгӀай къаман
юкъара газет

Деналца коталонга кхачар

Даьхе лораеш латтарий хоастам беш аьнна дош

Даьхе лораеш латтарий денна хетаяь кхетаче дӀайихьар МагӀалбике. Шахьарерча парка мемориальни гӀишлош йолча гулбелар бахархой, кадетий корпусера кхоана Даьхен гӀулакха ураовтта безараш, къона эскархой, тӀемхой, юкъара болх лелабераш, Халкъа Гуллама депутаташ, иштта тайп-тайпарча моттигашкара болхлой.

«Даьхе - Дала вайна денна, даьшкара вайга хьакхаьча доккха совгӀат да! Вай малхадаьнна, кхийна, мерза ханаш йиа моттиг я Даьхе, хӀара сага дег чу еза кхелла эггара хьамсарагӀа йола моттиг. Мехка дахаш хьадена Ӏадаташ, оамалаш, беркате культура лоархӀаш, из деррига дезаш, хам беш хьадаьхкад вай тхьовра денз. ХӀара яхь йола саг, ший Даьхен накъавоалаш, шийна могаш дола дика цунна деш ваха ловш хул.

Тахан дагалоацаргба вай, Даьхен гӀулакха латташ, вахар хаьдараш, шоай са ца кходеш, цун яхь лораеш латтараш. Даьхен гӀулакха лаьттарий цӀераш массахана вай массане дегашка латтаргья, боча йолаш, сий деш»,- кхетаче аьннача цу дешаша дуккхачар уйлаш чулаьцар. РФ паччахьалкхен байракх, гӀалгӀай къаман паччахьалкхен байракх айеш; Россе, ГӀалгӀайчен гимнаш дӀалокхаш дӀайолайир из лоархӀаме, йоккха кхетаче.

Цу сурто хьахьокхар, Даьхе яха дош вай дегашка эггара хьамсарагӀа долга, цун гӀулакха латташ вай дӀахо а къахьега кийча долга. Майралца, деналца белгалбоалаш, Даьхен бизза къонгаш шоаш болга дӀагойташ латт тахан вай къаман сийдола къонгаш, Донбассе дӀахьоча тӀема операцен юкъе дакъа лоацаш. Вай республике йовзаш я царех хӀаране цӀи. Йоккхача экрана тӀа хувцалуш, хьаувттар цар сурташ, «Даьхе лораер» яха илли хьалхаоалаш. ТӀема операцен юкъе шоашта тӀехьа йоккха цӀераш йита бӀухой дукха ба вай. ТӀема доазон тӀа эггара халагӀа йола ха эттача, юха ца боалаш, майрра хьалхаийттарех ба вай къаман къонгаш. «Денал гойтарах» яха майдилгаш тийннараш ба царна юкъе. Доккхача дешашца лакха сий деш, хьоахавир цига майрал гойтарах йола йиъ орден енна РФ турпал Хьоашаланаькъан Султан.

Тахан кхувш латтарашта дика масал долаш лаьтта, Даьхен сий лорадеш чакхбаьннараш вайна цӀаккха а бицлургбац, аьнна, белгалдир кхетаче вай мехкадас Келаматанаькъан Махьмуд-Ӏаьлас. Даьхен гӀулакха латтар, цун сий деш хилар да. Ший къам, культура, мохк лорабеш; чакхвала веза яхь йола саг. Тхьовра дӀаяхача хана денз, денал хиларца цӀихеза хиннаб вай къамо кхебаь къонгаш, шоаш дӀакхаьчача, дика цӀи тӀехьа йолаш, чакхбаьннаб. «Вайх хӀара сага хьалхашка цхьацца декхараш латт. Даьхе лораяр, безарий сий дар, царга хьажар, яхь лораеш дахар - уж дерригаш вайна тӀера декхараш да! Боккхача тӀем тӀа миллионаш бӀухой лаьттаб, вай Даьхе моастагӀий кара ца йохийташ. Цу къизача тӀема деноша дуккхача, машаре бахаш хиннача наьха вахар хоададир, гӀоза денош толхадир.

Тайп-тайпарча къамай нах духьаллаьттар моастагӀчоа, цун лар хоадаеш, ше тӀаденачох из дехкевоаккхаш. Доккха дакъа лаьцад вай къамо цу боккхача тӀема юкъе. 21 000 совгӀа бола деналах бизза бӀухой, фашистий наькъаш тедаш, вай лаьтташкара уж лелхабеш лаьттаб. Москва, Ленинград, Сталинград, Курск фашистий кара ца кхоачийташ, вӀалла а цаметтар царна гойташ, тӀема аренашка лаьттаб вай майра къонгаш. МагӀалбике чугӀерта Гитлера эскар мехкадаьтта тӀа ца кхоачийташ, цо вӀашагӀъелла хинна говза операци «парх» аьнна йохаяь, коталонга кхаьчар вай бӀухой. МоастагӀа вохавеш, Берлине дӀачукхаьчаб уж.

6000 совгӀа вай къаман къонгаш, тӀема аренашка вахар хаьда, шоай фусамех кхийттабац. Таханара вай бӀухой а, иштта майра дегаш долаш, латташ хьабоагӀа. Тахан вай доаккхал ду царех, теш, лакха толамаш долаш, уж цӀенах кхетаргхиларах. Котало вайгахьа хургья, хӀана аьлча нийсадар хьаллоацаш латтарашка да деза коталон ди! Таханарча маьршача вахара хам беш, Даьхен гӀулакха этта латтараш дагакхоабаш, даха деза вай дерригаш!» - иштта дешаш дар тӀема сийлен шахьар йолча МагӀалбике хозаш хиннараш. ТӀема аренашка вахар хаьдарий сий деш, хьалкхувш латтача тӀехьенна цар цӀераш йовзийташ, цар турпалча наькъех дувцаш, даха деза вай.

ТӀехьено тӀехьенга телаш, дӀадахьа деза вай доккха истори да из. ЦӀаккха из диц ца деш, дахалда вай дерригаш! Маьрша болаш цӀенах кхеталба, тӀема операцен юкъе дакъа лоацаш бола вай къонгаш. ТӀемо вахар хоададаьрий цӀераш вай дегашта цӀаккха а йицлургьяц!

Электронни газета язле

(PDF) кӀира цкъа арадувла къаман юкъара «Сердало» газет, цӀагӀара ара ца воалаш деша таро я

Хьаязде