Юрташкара хьал шахьарерча хьала тарадерзаш санна хеталуш, кхерам боссийтар цу дешо дег чу. Вай мехкарча наькъашка доладенна лелаш доахан бӀаргагор-м тамаш е езарех дац, даггара сихъенна йолхача машинашта юкъе гучабоал паргӀатта мочхал хьокхадеш, ший буц юаш боагӀа «Маня». ЧӀоагӀа харцахьа хӀама да, хьайба иштта лелийтар. Бежан бахьан долаш, хатар хинна моттигаш дукха йовз вайна; саги хьайбеи шаккха лозадеш хул уж дукхагӀча моттигашка.

Вайна массанена ховш да Инде бахача наха етт мел йоккха терко еш, деза хьайба лоархӀаш лелабу, Къилбаседа Кавказе кхыча тайпара латт цунцара гӀулакх; бакъда, дезаш, боча долаш хьайба да. Етт беркате, дика хьайба ма дий, цӀа дизза дезал кхоабаш да дуккхача шерашка шортта шура луш. Цунга дика хьажар, терко яр, боча долаш леладар наьха декхар да.

Каст-каста нийслу, гаьнашта, кӀотаргашта, зизашта юхера уж дӀалелхадеш, цу юкъе царна кулг хьакха, хьаста дог доагӀаш а хул. ХӀаьта доал доацаш, тӀахьожам боацаш кхаьч-кхаьчача дӀахийца лелача доаханца къовсам лоаттабу дикка ха я. Ийс шу хьалха болабелар МагӀалбикера хьакимаш, гӀод тохача моттиге уж дӀакхувлаш, цу гӀулакха духьала къовсам лоаттабе. СМИ беча хоамах, цу тайпара моттигаш эггара хьалха Соче, Махачкале хьайийллаяр.

Ший да хьатӀавалцца лоаттадора бежан цу моттиге; да хьатӀавеча гӀод техе, къамаьл дийя, ший бежан ийце дӀавохийтар. Соахка Наьсаре къоастадир иштта доазув. ДӀабахача бетта цӀай дола денош латташ, наькъаш дизза машинаш лелача хана; даггара бахархошка, фермерашка кхайкарал деш хилар хьакимаш; наькъаш машинех дикъа латтача хана; говраш, доахан дӀахийца ма лелийта, наькъашта новкъарле ма яйта, яхаш.

Из геттара нийса, доагӀаш да! ХӀаьта кхыча тайпара хьежача, вай массане кхетаде деза, мозаша ца дуташ, царех дайдда бӀайхача асфальта тӀа латта доахан вайна дуккхаза гургдолга. Юрташ шоайла вӀашагӀйоахкаш яда, Даьла къахетамца, доахан леладераш а болаш ба тахан. Уйла е эттача вай кхетаду, мел доккха новкъостал хул цӀенна етт лелабеш хилча, хӀара дийнахьа хӀетта хьаяьккха шура я, тӀоа, кӀолд, нахча, даьтта, ета шура я. Цудухьа хала дале а, бежан леладе гӀерт нах цӀен хьал кӀеззига аттачахьа даккха.

Эггара хьалха вай де дезар фуд?! Машинашца лелараш фийла, лоралуш хила беза. Доахан дажаш дола кхаш а наькъашта гаьна дадац; керда, чаме йола буц лохаш дола хьайба миччахьа дӀадода. Хьайбай даьша царна тӀахьожам лоаттабе безилга, наькъа гаьна дажийта гӀерта везилга-м ше къаьстта да! Экологе хьал тоадара гӀулакх вай теркалде эттача, уйла ел, вай лаьтта, оахамашта, хьунашта эшаш бола мел боккха пайда хьабоал зӀамигача а доккхача а хьайбаех; буц дикагӀа тӀайоал, аренаш а тоалу.

ХӀама дӀаювш долча лаьтташта-м из геттара лоархӀаме ма дий. Вай мехка тахан доахан 71 эзар совгӀа хила мегаш да; хӀаьта уж, уйла йича, дукха дац. Шозза, кхозза дукхагӀа хилча; геттара дика хургдар уж. Масала, 3 млн. адам дахача Уругвае 12 млн. доахан да, цхьан сага биъ етт кхоачаш хул-кх из, хӀаьта вайцигара хьал теркалдича, ворхӀ сага цхьа етт кхоач. Дикка уйла е хӀама да-кх из вайна массанена.

Бетташ бола етт массахана дошо маьха хиннаб, доккха беркат лоархӀаш хьабенаб, хами махи баь варгвоацаш да цӀа дизза бола дезал кхоабаш цо хьатела шура, цу шурах хьа мел доала маша. Цудухьа кхетаде деза вай, етт бехке бац цӀаккха а, вай да массахана лорадала, фийла хила дезараш. Етт лелабеш волча хӀара сага уйла яь, ший Ӏатта эшаш дар, цун паргӀато хургьяр, наха новкъарле хургйоацаш Ӏалашде деза!